Medicijntekorten blijven aanhouden in Nederland, met impact op miljoenen
Medicijntekorten in Nederland blijven een aanzienlijke impact hebben, met meer dan 4,5 miljoen mensen die in 2024 worden getroffen, volgens een analyse van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). De organisatie heeft de decennialange gevolgen van aanhoudende tekorten uiteengezet, waarbij wordt opgemerkt dat de inspanningen om het probleem aan te pakken nog geen significante resultaten hebben opgeleverd. “Niets wijst erop dat de situatie beter wordt – niet voor ons, niet voor patiënten en niet voor de samenleving,” aldus Aris Prins, voorzitter van de KNMP.
Hoewel het totale aantal gerapporteerde tekorten is gedaald van 2.292 in 2023 naar 1.565 in 2024, blijft de impact op apotheken en patiënten ernstig. Apotheken in het hele land zetten ongeveer 2.000 fulltime medewerkers in, of gemiddeld één fulltime medewerker per apotheek, uitsluitend om de tekorten te beheren. Deze inspanning kost jaarlijks 220 miljoen euro, met extra uitgaven voor alternatieve oplossingen zoals het aanpassen van recepten, het importeren van medicijnen of het bereiden van medicijnen op maat. “Medicijntekorten verbruiken honderden miljoenen euro’s in Nederland,” verklaarde Prins.
De analyse van de KNMP onthulde wijdverspreide gevolgen van de tekorten in 2024. Meer dan 4,5 miljoen mensen in Nederland werden getroffen, waarbij apotheken gezamenlijk 220 miljoen euro per jaar uitgaven en 2.000 fulltime medewerkers nodig hadden om het probleem te beheren. Veel van de getroffen medicijnen zijn geclassificeerd als kritisch of staan op de “rode” lijst van niet-uitwisselbare medicijnen. Bovendien betrof 74 procent van de tekorten medicijnen die vallen onder de voorkeurbeleidslijnen van verzekeraars, wat de situatie voor patiënten en zorgverleners verder compliceert.
Medicijntekorten brengen ook andere zorgverleners, waaronder artsen en verpleegkundigen, onder druk, die hun behandelingsplannen moeten aanpassen als gevolg van onbeschikbare medicijnen. Deze aanpassingen kunnen leiden tot hogere zorgkosten en een verminderde effectiviteit van behandelingen. “De medicijnen zijn niet altijd beschikbaar, maar de therapie moet 24/7 doorgaan,” zei Prins. “Apotheken grijpen vaak naar alternatieven zoals andere merken, aangepaste doseringen of therapeutisch equivalente medicijnen, die mogelijk meer bijwerkingen hebben of minder effectief zijn. Soms is importeren of bereiden van medicijnen de enige optie.”
De KNMP pleit al geruime tijd voor veranderingen in het preferentiebeleid, een beleid dat de voorkeur geeft aan het gebruik van specifieke medicijnen die door verzekeraars zijn gekozen om kosten te beheersen. Prins merkte op dat de politieke steun voor herziening van dit beleid is gegroeid, met talrijke moties die zijn aangenomen in de Tweede Kamer. Daarnaast dringt de KNMP er bij de overheid op aan om grotere voorraadniveaus van kritische medicijnen te vereisen en om de productie van medicijnen binnen Europa te stimuleren om de afhankelijkheid van import te verminderen.
“We hebben goede bedoelingen van de overheid en verzekeraars gezien, maar hun maatregelen hebben het probleem nog niet aanzienlijk verlicht,” zei Prins. “We blijven hopen op vooruitgang in 2025, maar we hebben eerder soortgelijke patronen gezien, zoals de tijdelijke afname van tekorten in 2021 gevolgd door een stijging.”
De Farmanco-database van de KNMP volgt dagelijks de tekorten. Een tekort wordt officieel geregistreerd als een medicijn landelijk gedurende ten minste 14 dagen niet beschikbaar is. De organisatie houdt al meer dan 20 jaar toezicht op tekorten in Nederland en verifieert rapporten van apothekers met medicijnfabrikanten.
