Inflatie Daalt, Armoede Stijgt: Milei Maakt Korte Metten Met de Argentijnse Economie

Inflatie daalt, armoede stijgt terwijl Milei de economie van Argentinië aanpakt

De strenge economische beleidsmaatregelen van president Javier Milei hebben Argentijnen verdeeld, met tegenstanders die hem beschuldigen van het hanteer van een kettingzaag op de grondwet van het land. Laat in de vorige maand plaatste Milei een opmerkelijke foto op sociale media, waarop hij poseert met zijn kabinet achter een gouden kettingzaag – een verwijzing naar het campagneattribuut dat hij gebruikte om zijn steun voor bezuinigingen te benadrukken. De bijbehorende tekst luidde: “De beste regering in de geschiedenis.”

Die bravoure blijkt misschien nog prematuur, maar voor nu zeggen Milei’s supporters dat hij op zijn minst enkele van zijn beloften heeft ingelost – ook al lijden veel Argentijnen onder de gevolgen.

In zijn eerste jaar als president heeft Milei’s toewijding aan een draconische fiscale aanpassing begonnen met het veranderen van een land dat gevoelig was voor economische stagnatie en ongecontroleerde inflatie, veroorzaakt door jaren van wilde geldcreatie om de overheidstekorten te dekken. Milei, die zichzelf als anarcho-kapitalist beschrijft, heeft onmiddellijk na zijn aantreden de uitgaven verlaagd, overheidsministeries opgeheven en honderden bureaucraten ontslagen.

Tegelijkertijd zijn pensioenen en openbare salarissen ingehouden, wat hun reële waarde heeft verlaagd, en zijn openbare infrastructuurprojecten geschrapt. Deze kostenbesparingen resulteerden in een fiscale surplus in Milei’s eerste volledige maand in functie, en dit heeft zich voortgezet in elke maand sindsdien, een bijna ongekende reeks in de recente Argentijnse geschiedenis. Over het geheel genomen heeft Milei de overheidsuitgaven met 30 procent verlaagd ten opzichte van vorig jaar.

De minachting van de president voor de administratieve staat heeft hem invloedrijke bewonderaars buiten Argentinië opgeleverd, vooral onder de opkomende kring van de Amerikaanse president-elect Donald Trump. De winnaar van de recente verkiezingen in de VS heeft Milei herhaaldelijk geprezen en noemt hem zijn “favoriete president.” De miljardairs Elon Musk en Vivek Ramaswamy, die belast zijn met het verkleinen van de Amerikaanse federale overheid, hebben ook positief gesproken over Milei’s bezuinigingsmaatregelen.

Op nationaal niveau hebben Milei’s hervormingen geleid tot de heilige graal van de Argentijnse politiek: dalende inflatie. Toen Milei in 2023 werd gekozen, had Argentinië de hoogste jaarlijkse inflatie ter wereld: 211 procent. De prijzen stegen maand na maand met 13 procent, met een piek van 25 procent in december 2023, na een enorme valutadevaluatie door zijn regering. Maar de maandelijkse inflatie is nu 2,4 procent, volgens gegevens van november, de laagste in meer dan vier jaar.

“Inflatie was het grote fenomeen waar kiezers zich echt druk om maakten,” zei Federico Robles, programmacoördinator van het Latin America-programma van het Wilson Center in Washington, DC. “Dit is een regering die binnenkwam en zei dat ze de inflatie zouden oplossen, en geen enkele andere kwestie zou zoveel uitmaken als dat.”

Een ander positief teken: de centrale bank van Argentinië begint miljarden aan nieuwe buitenlandse valutareserves binnen te halen, deels dankzij een strikter monetair regime en een belastingamnestieprogramma dat Argentijnen stimuleert om dollarbesparingen terug te brengen naar het banksysteem. Toch blijven de totale reserves in het rood.

De vernieuwde macro-economische stabiliteit verandert de perceptie van Argentinië op de markten. De land-risico-index, een invloedrijke maatstaf voor het risico op wanbetaling van JP Morgan, is gedaald van ongeveer 2.000 toen Milei aantrad tot ongeveer 750 aan het begin van deze maand, het laagste niveau in vijf jaar.

Impact op de armen

De bezuinigingen die de orde in de Argentijnse rekeningen hebben hersteld, hebben echter een zware sociale prijs met zich meegebracht, met een zware recessie, een stijging van de werkloosheid en een daling van de reële lonen in zowel de publieke als de private sector. De meeste pijn is gevallen op de werkende klasse. De armoede steeg tot 53 procent in de eerste helft van 2024, van 40 procent in 2023 – de hoogste geregistreerde stijging in twee decennia. Het is sindsdien iets gedaald tot 50 procent, hoewel het aantal mensen dat naar schatting in extreme armoede leeft, nog steeds boven de 6 miljoen ligt.

Bijna zeven op de tien Argentijnse kinderen groeien op in armoede, een lichte stijging vergeleken met 2023, volgens UNICEF. En 1 miljoen jongens en meisjes gaan elke dag met een lege maag naar bed. “Niets van de huidige disinflatoire dynamiek heeft veel invloed op de levenskwaliteit van gezinnen of de koopkracht van werknemers,” zei Sergio Chouza, de econoom van het lokale adviesbureau Sarandi, op zijn economie-georiënteerde TikTok-account.

De vraag bij voedselverdeelcentra en voedselkeukens is in het hele land gestegen. Ondertussen zijn de portemonnees van de werkende Argentijnen verder onder druk komen te staan door de afschaffing van energie- en openbaarvervoer-subsidies, wat heeft geleid tot stijgende rekeningen.

Er zijn enkele tekenen dat de meest pijnlijke fase van de Milei-aanpassing voorbij zou kunnen zijn: consumentenbestedingen en de productie vertonen verbetering. In september overtrof de loongroei de inflatie voor de zesde opeenvolgende maand. Over het geheel genomen wordt geschat dat de recessie van dit jaar zal overgaan in een economische groei van 5 procent in 2025, volgens de Wereldbank.

“Dit is Argentinië. Het land verkeert nog steeds in een moeilijke situatie. Maar je moet begrijpen wat de basislijn was,” zei Juan Ignacio Carranza van Aurora Macro Strategies. De economische crisis die Milei heeft geërfd “was als een bom die op het punt stond om te ontploffen.”

“De economische activiteit en de koopkracht van de burgers zijn nog niet verbeterd… Het is nog steeds een zeer fragiele situatie,” zei Carranza. “Maar nu hebben we tenminste een pad [vooruit].”

Verwachtingsmanagement

Op het moment van zijn inauguratie een jaar geleden leken Milei’s kansen op succes op zijn best klein. De uitdagingen waarmee het land werd geconfronteerd, waren dringend en de tekortkomingen van de binnenkomende president talrijk. Een opvliegende politieke buitenstaander die nationale bekendheid verwierf door bombastische tv-optredens, had Milei geen staat van dienst in het doorvoeren van beleidsvoorstellen via het wetgevende proces.

Enkele experts uitten zorgen over een tijdperk van dysfunctioneren onder Milei, vergelijkbaar met de traumatische economische en politieke ineenstorting van Argentinië in het begin van de jaren 2000, toen het land in twee weken tijd door vijf presidenten schommelde. “Veel, veel analisten voorspelden een catastrofale afloop voor zijn regering aan het begin van het jaar,” zei Robles.

Milei heeft dat lot grotendeels weten te vermijden omdat zijn aanhangers hem grotendeels trouw zijn gebleven tijdens de bezuinigingspolitiek. Opmerkelijk is dat Milei’s goedkeuringscijfers gedurende zijn eerste jaar in functie relatief stabiel zijn gebleven – een prestatie die zijn drie voorgangers niet is gelukt, hoewel zij aanvankelijk hogere goedkeuringspieken noteerden. Volgens peilingbureau Poliarquia eindigde Milei zijn eerste jaar als president met 56 procent goedkeuring, een stijging ten opzichte van 52 procent een maand eerder.

Robles schrijft Milei’s inspanningen toe aan verwachtingsmanagement. In zijn allereerste toespraak als president, en gedurende zijn campagne, heeft Milei de korte-termijn pijn van zijn economische hervormingen niet geminimaliseerd, en hij gaf aan dat de situatie van het land eerst slechter zou worden voordat het beter zou worden. “We zijn gewend om presidentiële kandidaten optimistische beloften van welvaart te horen doen en te praten over een paradijselijke toekomst,” zei Robles. In plaats daarvan vertelde Milei de kiezers dat “we eerst door de hel moesten.”

Milei is erin geslaagd zijn beleid door te voeren, ondanks dat zijn partij slechts een kleine minderheid van de federale wetgevers heeft – en nul provinciale gouverneurs in het hele land. De goedkeuring van een handtekeningwetgeving eerder dit jaar, gericht op het stimuleren van groei en het verhogen van de inkomsten, vereiste politieke pragmatisme, waarbij Milei een afgezwakte versie van het oorspronkelijke wetsvoorstel steunde om steun van andere partijen te krijgen.

“Hoe hij de politieke situatie beheert, is het meest verrassende voor ons allemaal,” zei Carranza. “In een zeer zwakke positie zonder steun in het Congres… ik denk dat dat zijn belangrijkste prestatie is geweest.”

Maar Milei’s economische prestaties in zijn eerste jaar zijn niet noodzakelijkerwijs indicatief voor toekomstige groei. “Het eindresultaat in termen van productiviteit, consumentenbestedingen, investeringen, dat alles komt van hoe de private sector reageert op de nieuwe politieke economie,” zei Camilo Tiscornia, een econoom en directeur van het Argentijnse adviesbureau C&T Asesores Economicos. “Met andere woorden, de overheid kan niet bepalen wanneer de economie zal groeien.”

Om de groei te stimuleren, is de Milei-regering begonnen met het afbreken van het regelgevingslabyrint dat het moeilijk maakt om zaken te doen in Argentinië. Maar Tiscornia zei dat de “belangrijkste dereguleringstap” nog in behandeling is, verwijzend naar de kapitaalcontroles die het heeft geërfd, een groot rood vlag voor investeerders die zich zorgen maken over het kunnen opnemen van geld uit Argentinië indien nodig.

De overheid heeft ook de wisselkoers niet vrijgegeven. Een steeds overgewaardeerde peso bemoeilijkt de inspanningen om kapitaal aan te trekken en drukt de exporten. Het is een status quo die het voor de centrale bank moeilijker maakt om dollarreserves op te bouwen, een cruciale hulpbron voor het aflossen van buitenlandse schulden.

Volgens Chouza is dit een recept voor “een zeer ernstige crisis”. In zijn ogen is de huidige sterkte van de peso het resultaat van technische machinerieën onder Milei, inclusief zijn verlenging van de kapitaalcontroles, en weerspiegelt het niet de echte staat van de Argentijnse economie. Het zal op de middelange tot lange termijn niet houdbaar zijn.

Het depreciëren van de peso zou helpen om enkele van deze problemen aan te pakken, maar het zou waarschijnlijk een nieuwe uitbarsting van inflatie triggeren, wat Milei’s belangrijkste prestatie in zijn eerste jaar zou ondermijnen. “Elke economische indicator is verslechterd, behalve de inflatie,” zei Chouza in een videorecap van Milei’s eerste jaar. “De vraag is: Is het de moeite waard om een daling van het bbp, de industriële productie, de werkgelegenheid, de koopkracht, de reële lonen en de internationale valutareserves te registreren, alleen om de inflatie te verlagen … Ik denk dat het de moeite niet waard is.”

“Ik geloof niet dat er veel te vieren valt, hoewel Javier Milei, ongelooflijk genoeg, zegt dat dit de beste regering in de geschiedenis is. Laten we zien wat er gebeurt in Milei’s tweede jaar.”