Colombiaanse president in de problemen – geeft oppositie de schuld van ‘coup’

Colombia’s President Gustavo Petro in Trouble Amidst Allegations of a ‘Coup’

Colombia’s president, Gustavo Petro, beweert dat hij geconfronteerd wordt met een ‘coup’ terwijl hij te maken heeft met een verkiezingsonderzoek en schandalen. Op 8 oktober nam Petro zijn toevlucht tot sociale media om te klagen over wat hij beschrijft als een voortdurende poging om zijn regering omver te werpen. “De coup is begonnen,” schreef hij op zijn profiel op X.

Petro’s beschuldigingen volgden na de aankondiging van de Nationale Kiesraad (CNE) van Colombia dat er een onderzoek zou worden ingesteld naar de financiering van zijn presidentiële campagne van 2022 vanwege vermeende schendingen van de uitgavenlimieten. Deskundigen beweren dat de sterke retoriek het laatste bewijs is dat Petro moeite heeft om controle te behouden halverwege zijn vierjarige termijn, terwijl een reeks schandalen dreigt de eerste linkse presidentschap van Colombia te overschaduwen.

De president ontkent de beschuldigingen en bestempelt deze als een poging van zijn politieke vijanden om de CNE te manipuleren om hem uit de macht te zetten. “De rechtsmacht van de president van de Republiek Colombia is geschonden. Vandaag is de eerste stap gezet van een coup tegen mij als constitutionele president. Indien uitgevoerd, zou deze daad de grootste belediging voor onze democratie in de geschiedenis van het land betekenen,” zei Petro in een toespraak die op sociale media werd gedeeld.

Petro, een voormalige guerrillakrijger en de eerste linkse leider van Colombia, beschreef de CNE als “een administratieve autoriteit die door de oppositie is gekaapt en koste wat kost mijn integriteit in twijfel wil trekken”. Hij voegde eraan toe dat de instantie “aanklachten” tegen hem had geformuleerd. Als gevolg van het besluit van de CNE om hem te onderzoeken, heeft Petro zijn aanhangers aangespoord de straat op te gaan om de vermeende coup aan te klagen.

De oppositieleiders verwierpen de claims van de president en wezen erop dat de CNE binnen zijn constitutionele rechten opereert om potentiële financiële wangedragingen te onderzoeken. Opmerkelijk is dat de afgelopen twee presidenten van Colombia, de conservatieven Ivan Duque en Juan Manuel Santos, ook soortgelijke onderzoeken van de CNE hebben ondergaan tijdens hun ambtstermijnen, net als de centrumpoliticus Ernesto Samper in de late jaren ’90.

Politieke Spanningen en Strijd om Controle

Petro’s beschuldigingen van een coup hebben een debat op gang gebracht in het al beladen politieke landschap van Colombia en werpen licht op de sterkte en stabiliteit – of het gebrek daaraan – van Petro’s regering. De strategie van de president brengt risico’s met zich mee. Door institutionele controles als politieke aanvallen te framen, loopt Petro het risico gematigde aanhangers te vervreemden en de kloof tussen zijn regering en andere takken van de overheid te verdiepen.

Petro kwam in augustus 2022 aan de macht, gedreven door de vraag van de Colombianen naar politieke verandering. Zijn verkiezing betekende een politieke verschuiving in een land dat historisch gezien linkse politieke bewegingen heeft vermeden vanwege hun vermeende associatie met het decennialange interne gewapende conflict in Colombia. Hij heeft beloofd ongelijkheid af te breken en een reeks sociale, economische, arbeids- en politieke hervormingen door te voeren tijdens zijn ambtstermijn – iets wat zijn regering tot nu toe moeilijk heeft kunnen realiseren.

Guzman legt een deel van de schuld voor Petro’s vertraagde agenda bij zijn vijandige politieke relatie met rivaliserende politieke groepen. “De regering lijkt veel meer gefocust op politieke spelletjes, waardoor het onderliggende probleem is dat de regering zonder enig ander plan is geëindigd dan de schuld op de oppositie en deze zachte coup te schuiven voor haar eigen slechte management,” legde Guzman uit.

Het onderzoek van de CNE is geenszins een doodvonnis voor de regering-Petro, aangezien de CNE zelf de president niet uit zijn ambt kan zetten. Mocht het onderzoek significante schendingen van de campagnefinanciering aan het licht brengen, dan kan de zaak worden doorverwezen naar de Commissie van Aanklachten in het Congres, wat kan leiden tot juridische en politieke gevolgen, variërend van boetes tot een proces. “De Commissie van Aanklachten in Colombia heeft nog nooit een president in de geschiedenis veroordeeld. Ik ben niet zo overtuigd dat dit tot iets leidt,” voegde Guzman toe.

Een Tumultueuze Ambtstermijn

Petro’s claim van een coup, of het nu een politieke manoeuvre of een oprechte vrees is, is het laatste hoofdstuk in een regering die wordt gekenmerkt door ambitie en tegenslag. De president is niet vreemd aan controverse. Sinds hij de macht heeft overgenomen, is de Colombiaanse president verwikkeld geraakt in schandalen en politieke crises. In januari werd zijn zoon Nicolas Petro aangeklaagd wegens witwassen van geld na zijn arrestatie vorig zomer. Zijn zoon gaf toe geld te hebben ontvangen van drugshandelaren dat bedoeld was om de campagne van zijn vader aan de Caribische kust van het land te financieren. Nicolas verklaarde dat zijn vader niet op de hoogte was van de betalingen.

Bovendien leek gelekt audio vorig jaar een lid van Petro’s regering vast te leggen dat dreigde belastende informatie over zijn verkiezingsfinanciering vrij te geven. Het schandaal resulteerde in twee ontslagen: dat van zijn toenmalige stafchef en de ambassadeur in Venezuela. Het was een symptoom van bredere onrust binnen de Petro-regering. Petro heeft zijn kabinet vaak herschikt, waarbij hij sleutelpersonen in drie afzonderlijke gevallen verving. Dat komt neer op 38 verschillende ministers in iets meer dan twee jaar in een kabinet met 19 ministeriële zetels. Ter vergelijking, zijn voorganger, Ivan Duque, benoemde 40 verschillende ministers tijdens zijn vierjarige termijn.

Petro heeft ook moeite gehad om belangrijke elementen van zijn agenda te realiseren. Een van zijn meest prominente beloftes was om “totale vrede” voor Colombia te brengen door het zes decennia durende interne conflict te beëindigen. Maar veel van de onderhandelingen die hij heeft gevoerd met gewapende groepen zijn mislukt te midden van gebroken wapenstilstanden en aanhoudend geweld. Ondertussen heeft hij moeite gehad om steun voor zijn wetgeving in het Congres te vergaren. Terwijl hij erin slaagde hervormingen voor pensioenen en belastingen door te voeren, zijn andere hervormingen, zoals zijn gezondheidszorgplan, stilgevallen te midden van tegenstand.

Desondanks is de goedkeuring van Petro constant gebleven, met een fluctuatie rond de 30 procent gedurende enkele maanden, ondanks de obstakels waarmee zijn regering te maken heeft gehad. Guzman en Freeman geven toe dat Petro nog steeds een zware strijd te leveren heeft om zijn wetgevende agenda te realiseren. Dit komt door de omvang van zijn ambities en de terugkerende politieke complicaties waarmee de regering tot nu toe te maken heeft gehad. Freeman voegde daaraan toe dat Petro waarschijnlijk “de rest van zijn termijn vrij ineffectief” zal doorbrengen.

Een Moeilijke Toekomst

Guzman voegde eraan toe dat de neiging van de president om controverse te genereren en veel van de kritiek die tegen hem wordt geuit te ondermijnen, zijn geloofwaardigheid zowel nationaal als internationaal heeft beïnvloed. “De situatie is voor sommige internationale waarnemers van bezorgdheid naar spotternij gegaan, en dit is serieus omdat het de legitimiteit van de beschuldigingen die door de president zijn ingediend, enigszins vermindert,” zei hij.

Maar de regering van Petro heeft geprobeerd de legitimiteit van zijn meest recente schandaal in twijfel te trekken. Tijdens een interview op een lokale radiozender, Blu Radio, zei een van Petro’s advocaten, Hector Carvajal, dat de verdediging van de president de beschuldigingen van de CNE niet zou erkennen, stellende dat deze buiten het juridische kader van Colombia vallen. Toch benadrukte Carvajal de ernst van de procedures. “Het is ernstig dat er een boete aan de president van de Republiek moet worden opgelegd, omdat er in het land geen precedent van deze aard kan worden gesteld,” zei Carvajal. Veel van Petro’s aanhangers geloven ook dat de beschuldigingen tegen de president zijn overdreven.

“Het belangrijkste punt van deze beschuldigingen is om de regeringen gelijk te stellen, zodat mensen geen hoop meer hebben in de democratie omdat politici allemaal hetzelfde zijn en ze allemaal stelen. Wanneer dat idee overheerst, stoppen mensen met participeren. Ze stoppen met geloven.” De politieke toekomst van Colombia onder Petro blijft onzeker. Terwijl de president nog steeds steun geniet van belangrijke sectoren, met name onder gemarginaliseerde gemeenschappen en linkse groepen, twijfelen sommige deskundigen aan zijn vermogen om effectief te regeren. “Het is moeilijk voor de regering van Petro om alles te bereiken wat hij heeft beloofd. Het is ook moeilijk om te regeren, aangezien de instellingen al zijn opgebouwd en voornamelijk bezet zijn door mensen die dicht bij de oppositie staan,” zei Duarte. “Misschien realiseerde Petro zich niet hoe moeilijk het zou zijn om te regeren, en daarom de moeilijkheden om te kunnen leveren.”