Het gebruik van AI door leraren in Europa: Welke landen lopen voorop?

Hoe gebruiken leraren in Europa AI in de klas en welk land maakt er het meest gebruik van?

Het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) door leraren verschilt sterk in Europa, waarbij sommige landen een voorzichtiger aanpak hanteren. De meeste leraren gebruiken AI voornamelijk voor hun voorbereiding, en experts verwachten dat het gebruik zal toenemen, maar benadrukken dat het verantwoordelijk moet worden ingezet.

Kunstmatige intelligentie maakt steeds meer deel uit van het dagelijks leven. De tools en mogelijkheden die grote AI-bedrijven bieden, zijn de afgelopen jaren snel gegroeid. Onderwijs is daarop geen uitzondering. Autoriteiten, leraren en wetenschappers onthullen hoe studenten tools zoals ChatGPT gebruiken om huiswerk, waaronder essays, te voltooien. Tegelijkertijd biedt AI ook waardevolle ondersteuning voor leraren.

Hoe wijdverspreid is het gebruik van AI door leraren in Europa? Welke landen lopen voorop? En waarvoor vertrouwen leraren het meest op AI?

Volgens de Teaching and Learning International Survey (TALIS) van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) verschilt het gebruik van AI door leraren aanzienlijk in Europa in 2024. Van de 32 landen ligt het percentage leraren in het voortgezet onderwijs dat AI gebruikt tussen de 14 procent in Frankrijk en 52 procent in Albanië. Gemiddeld ligt dit percentage in de Europese Unie (EU-22) op 32 procent, terwijl het in de OESO (27 landen) op 36 procent ligt.

In de enquête omvat het gebruik van AI het maken van voorspellingen, het doen van voorstellen of het genereren van tekst. Het dekt het gebruik van AI in het onderwijs of om het leren van studenten te vergemakkelijken in de 12 maanden voorafgaand aan de enquête.

Er zijn geen duidelijke regionale patronen, hoewel over het algemeen West-Europese landen de neiging hebben om minder AI te gebruiken dan de Westelijke Balkan en Oost-Europa. Naast Albanië bereikte het percentage leraren dat AI minstens één keer gebruikte twee op de vijf of meer in acht landen/economieën. De percentages waren Malta (46), Tsjechië (46), Roemenië (46), Polen (45), Kosovo (43), Noord-Macedonië (42), Noorwegen (40) en de Vlaamse regio van België (40).

LEZEN AI en Doxxing-websites: Trump Tegen Anti-Oorlogsactivisten

De landen die het minst AI in scholen gebruikten, waren Bulgarije (22), Hongarije (23), de Franse regio van België (23), Turkije (24), Italië (25), Finland (27), Montenegro (28) en Slowakije (29).

Waarom varieert het gebruik van AI zo sterk?

Een woordvoerder van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO) merkte op dat regeringen verschillende beleidsposities hebben aangenomen over AI in het onderwijs, wat invloed kan hebben op het bewustzijn en het gebruik van AI door leraren in Europa. “Sommige landen zijn proactiever geweest in het ontwikkelen van nationale AI-strategieën, waaronder de onderwijsector, terwijl anderen een voorzichtige houding ten opzichte van AI hebben aangenomen en strengere regels hebben geïmplementeerd, afhankelijk van de leeftijd van de studenten,” aldus de woordvoerder.

Ruochen Li, senior projectmanager bij de OESO, merkte op dat “infrastructuur, technologische beperkingen zoals firewalls, sociale attitudes ten opzichte van het gebruik van technologie op scholen en beleid dat leraren kan aanmoedigen of ontmoedigen om AI te gebruiken” de verschillen tussen de landen kan verklaren. “We zien een sterke relatie op landenniveau tussen de hoeveelheid training over het gebruik van AI en het gebruik van AI,” voegde hij toe.

Volgens Ben Hertz en Antoine Bilgin, pedagogische en onderzoeksmanagers bij European Schoolnet, weerspiegelen de grote verschillen in AI-gebruik de beleidsomgeving en de onderwijscultuur van elk land, waarbij sommige landen een voorzichtiger nationale houding innemen. “Toegang tot praktische ondersteuning zoals training en infrastructuur is ook een cruciale versneller. De TALIS-gegevens bevestigen dat in systemen met een hoger AI-gebruik, leraren meer kans hebben om professionele ontwikkeling op dit gebied te hebben ontvangen,” zeiden Hertz en Bilgin.

LEZEN Te veel spamtelefoontjes? Nieuwe iPhone iOS 26 oproep-screening functie biedt hulp

Bijvoorbeeld, Frankrijk is dit jaar begonnen met het uitrollen van landelijke AI-training in openbare scholen, wat volgde op de verzameling van de TALIS-gegevens. “Voorzichtigheid, onduidelijke regels en beperkte infrastructuur zijn waarschijnlijk factoren die de langzamere acceptatie verklaren, vooral in een nieuw en controversieel gebied zoals AI,” voegden ze eraan toe.

Mogelijke redenen voor deze kloof zijn de aanwezigheid en kwaliteit van training, werkbelasting, het lerarentekort, persoonlijke motivatie en nieuwsgierigheid, volgens Martina Di Ridolfo, beleidscoördinator bij de Europese Vakbond Commissie voor Onderwijs (ETUCE).

Waarvoor gebruiken leraren AI?

Van de leraren die AI gebruikten, zegt bijna twee derde (65 procent) in de Europese Unie (EU-22) dat ze het gebruiken om efficiënt te leren over en een onderwerp samen te vatten, en 64 procent gebruikt AI om lesplannen of activiteiten te genereren. De twee hoogste percentages wijzen erop dat AI voornamelijk wordt gebruikt voor de voorbereiding van leraren.

Andere doeleinden en hun percentages zijn:

Help studenten nieuwe vaardigheden te oefenen in realistische scenario’s (49)
Ondersteun studenten met speciale onderwijsbehoeften (40)
Pas automatisch de moeilijkheidsgraad van lesmateriaal aan op basis van de leerbehoeften van studenten (39)
Genereer tekst voor feedback aan studenten of communicatie met ouders/voogden (31)
Beoordeel gegevens over studentdeelname of -prestaties (29)
Beoordeel of markeer studentwerk (26)

Deze bevindingen suggereren dat direct gebruik van AI in de klas of voor studenten minder gebruikelijk is. Leraren vertrouwen voornamelijk op AI voor hun eigen voorbereiding, terwijl beoordelingsopdrachten het minst worden gebruikt. Hertz en Bilgin suggereerden dat veel leraren AI waarschijnlijk vooralsnog voornamelijk ‘achter de schermen’ gebruiken.

LEZEN Hoe afbeeldingszoekalgoritmes de opvattingen over klimaatverandering in verschillende landen beïnvloeden

Ruochen van de OESO stelde dat AI leraren kan ondersteunen bij administratieve taken, waardoor ze tijd en energie kunnen vrijmaken voor andere taken die meer gerelateerd zijn aan directe instructie.

Wat kunnen we verwachten van AI in scholen?

Experts zijn het erover eens dat het gebruik van AI in het onderwijs gestaag groeit en zal blijven uitbreiden. Ze waarschuwen echter dat verantwoord gebruik, duidelijke richtlijnen en bewustzijn van mogelijke nadelen deel moeten uitmaken van deze vooruitgang.

Hertz en Bilgin van European Schoolnet merkten op dat AI-systemen in de loop van de tijd mogelijk vaker rechtstreeks met studenten zullen interageren, bijvoorbeeld door gepersonaliseerde activiteiten voor te stellen of realtime feedback te geven. “Maar leraren moeten de sleutelinterlocutor tussen de student en de technologie blijven om hun autonomie, ethische controle en zorgrol te waarborgen,” zeiden ze.

UNESCO benadrukt de centrale rol van leraren naarmate het gebruik van AI in het onderwijs toeneemt. “AI-tools moeten leraren aanvullen, niet vervangen, en hun gebruik moet in overeenstemming zijn met ethische normen en onderwijsdoelen, waarbij de autonomie en privacy van leraren en leerlingen behouden blijft,” aldus de woordvoerder van UNESCO.

Met het vooruitzicht dat het gebruik van AI zal toenemen bij zowel leraren als studenten, vooral met generatieve tools, benadrukte Di Ridolfo een andere zorg: “Gezien het ernstige lerarentekort waarmee we in Europa worden geconfronteerd, zien we concrete risico’s van de-kwalificatie en de-vaardigheid van het beroep,” aldus de woordvoerder.

Ze vestigde ook de aandacht op een beperking in de OESO-enquête: de gegevens zeggen niets over de frequentie van dit gebruik. Het zegt niet of leraren AI regelmatig hebben gebruikt of slechts een paar keer hebben getest.