Wie betaalt werkelijk voor de oorlog in Oekraïne? Een verhaal over drie lasten

Wie betaalt er echt voor wat in de oorlog in Oekraïne? Een verhaal van drie lasten

Een jongen zit bovenop een beschadigde Russische tank in het centrum van Kiev, Oekraïne. Maart 2025.

Nu de transatlantische gesprekken over de toekomst van Oekraïne aanzwellen, is één onderwerp bijzonder belangrijk, vooral in de uitspraken van de Amerikaanse president Donald Trump: Wie betaalt wat? De discussie over de miljarden die in de oorlogsinspanningen zijn gestoken om Oekraïne te helpen zich te verdedigen tegen de Russische aanvallen sinds februari 2022, en of de last eerlijk wordt verdeeld, staat centraal in de lopende diplomatieke inspanningen.

Het is duidelijk wie wat betaalt, en nog belangrijker — hoe zwaar deze kosten drukken op elk land. In november vorig jaar heeft het Oekraïense parlement, de Verkhovna Rada, een recordmilitaire begroting van 2,23 biljoen hryvnia (€45,9 miljard) voor 2025 goedgekeurd. Dit vertegenwoordigde destijds 26,3% van het BBP van het land of 55% van de totale begroting.

In juli werd het bedrag herzien om een extra 412,3 miljard hryvnia (€8,6 miljoen) voor extra militaire ondersteuning, wapenaankopen en productie mee te rekenen, waardoor het totaal op 31% van het BBP of 67% van alle centrale overheidsuitgaven kwam. De uitgaven als percentage van de begroting geven aan welk deel van de eigen middelen van een regering aan een prioriteit, zoals defensie, wordt toegewezen in vergelijking met andere uitgaven. Terwijl de uitgaven als percentage van het BBP datzelfde bedrag afzet tegen de grootte van de gehele economie, inclusief particuliere bedrijven en andere economische activiteiten, om de last voor de economie van het land als geheel te tonen.

Hoewel het defensiebudget van Oekraïne van 2,64 biljoen hryvnia (€55 miljard) de onmiddellijke overlevingsbehoeften weerspiegelt, onthullen de bredere oorlogskosten een totale last van €700 miljard die de wederopbouw, humanitaire behoeften en economische verliezen omvat. De defensie-uitgaven, hoewel historisch ongekend, zijn slechts één onderdeel van de financiële impact van de oorlog op het land.

In vergelijking met de EU-uitgaven voor de defensie-inspanningen van Oekraïne, die zowel directe EU-uitgaven als bilaterale uitgaven door lidstaten omvatten, bedraagt dit ongeveer €72 miljard voor de periode van drie jaar, 2022-2024. In termen van percentage van het BBP komt dat neer op ongeveer 0,3% van het EU-BBP per jaar.

De Amerikaanse uitgaven voor de Oekraïense defensie alleen over dezelfde drie jaren zijn $66,9 miljard (€57,3 miljard), volgens het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit is veel lager dan het bedrag van $300 miljard dat president Donald Trump in het verleden heeft genoemd. In termen van percentage van het BBP komt dat neer op ongeveer 0,08% van het Amerikaanse BBP per jaar. De onderstaande grafiek visualiseert de duidelijke verschillen.

Hoewel het geen verrassing is dat het bedrag dat aan de defensie van Oekraïne wordt besteed voor economische grootmachten zoals de VS en de EU slechts een fractie van hun jaarlijkse BBP is, geeft het de totale, werkelijke kosten van de oorlog van Rusland voor de Oekraïners in perspectief.

Kosten van de oorlog in Oekraïne per individuele burger

Een andere manier om de cijfers in context te plaatsen, is te kijken naar hoeveel elke individuele burger betaalt voor de defensiekosten van Oekraïne. Als we het defensiebudget van Oekraïne zouden nemen en dit zouden delen op basis van een algemene schatting van de huidige bevolking, rond de 37,86 miljoen — de cijfers zijn onduidelijk door een groot aantal vluchtelingen en intern ontheemde Oekraïners — dan kunnen we concluderen dat elke Oekraïner gedurende de periode 2022-2024 effectief ongeveer €3.424 heeft betaald voor defensie, of ongeveer €1.312 per jaar. Dit is zowel absoluut als relatief veel hoger dan wat Amerikaanse of EU-burgers bijdragen.

Het vaststellen van een exact bedrag voor de financiering die door de VS aan Oekraïne is gestuurd sinds 2022 is moeilijk, omdat financierings- en uitkeringsbeslissingen niet netjes overeenkomen met de defensie- of uitgavenbegrotingen zoals dat voor onze Oekraïne-berekening het geval was. Maar laten we de meest genereuze cijfers aannemen. Als we het cijfer van het Kiel Institute van $130,6 miljard (€111,28 miljard) zouden nemen — inclusief zowel defensie- als humanitaire steun over ten minste drie jaren — en dat delen door het aantal Amerikaanse inwoners, dan heeft elke Amerikaanse burger $127 (€108) per jaar betaald voor de defensie van Oekraïne. Voor de EU, als we opnieuw de schattingen van het Kiel Institute van totale militaire en financiële verplichtingen van ongeveer €138 miljard nemen, dan komt het bedrag voor elke EU-burger rond de €95 per jaar. Natuurlijk zouden de cijfers technisch gezien niet hetzelfde moeten zijn voor de hele EU, omdat sommige landen meer bijdragen aan de defensie van Oekraïne en andere nauwelijks iets bijdragen, zoals Hongarije.

Bovendien dragen enkele niet-EU-landen in Europa, zoals Noorwegen, bij aan de Oekraïense defensie via een aanvullend instrument, de Europese Vredesfaciliteit. De meeste schattingen van EU-hulp aan Kiev omvatten de EPF-fondsen niet. Maar voor de schatting gaan we ervan uit dat de last gelijkmatig verdeeld is. De onderstaande grafiek illustreert het duidelijke verschil met de bekende cijfers.

Uiteraard moet worden vermeld dat het gemiddelde jaarinkomen van een Oekraïense burger rond de €3.500 ligt — waardoor hun bijdrage aan de oorlogsinspanning gelijkstaat aan ongeveer een derde van het gemiddelde jaarinkomen. De bovenstaande cijfers lijken veel minder een last als we het gemiddelde salaris in de EU vergelijken, dat rond de €29.600 ligt volgens Eurostat, en in de VS, dat rond de $62.000 of €56.880 ligt.

Kosten van oorlogsschade

Oekraïne staat voor €448,6 miljard aan wederopbouwbehoeften in het komende decennium, bijna negen keer het defensiebudget van 2025. De vierde snelle schade- en behoeftebeoordeling van de Wereldbank, uitgebracht op 25 februari, documenteerde €150 miljard in directe infrastructuurschade. Schade aan woningen leidt alle sectoren met €48,8 miljard, wat 2,5 miljoen huishoudens betreft en €71 miljard vereist voor wederopbouw. De transportinfrastructuur heeft €31,6 miljard aan schade opgelopen, wat €66,7 miljard vereist voor volledige herstel. De energiesector, die in 2024 zwaar werd getroffen, staat voor wederopbouwkosten van €58,2 miljard.

In vergelijking daarmee hebben de VS en de EU geen directe infrastructuurkosten of schade door gevechten gezien, afgezien van incidenten gerelateerd aan Russische sabotage, zoals de schade aan onderzeese telecommunicatiekabels in de Baltische regio in december 2024. Deze cijfers weerspiegelen slechts de economische kant van de oorlog. De veel grotere kosten worden gedragen in verloren levens, ontheemde gezinnen en vernietigde gemeenschappen — cijfers die geen enkele boekhouding volledig kan vastleggen.