Boeren in Oekraïne nemen risico’s om mijnen te ruimen met harken en tractoren

In Beeld

Larisa en haar man Viktor Sysenko staan in de tuin van hun beschadigde huis in het dorp Kamyanka, in de regio Charkov. Na de terugtrekking van de Russen waren er zoveel mijnen op het kleine landbouwbedrijf van Larisa in Kamyanka dat zij en haar man Viktor zelf begonnen met het ontmijnen — met harken.

Langs de frontlinie bij Korobchyne, nabij Charkov, begon Mykola Pereverzev met het schoonmaken van velden met zijn landbouwmachines. “Mijn tractor is drie keer opgeblazen. We moesten een nieuwe kopen. Het was volledig onherstelbaar. Maar we hebben in twee maanden 200 hectare mijnvelden schoongemaakt,” zei hij.

“Absoluut iedereen ontmijnt zelf,” verklaarde Igor Kniazev, die een half uur van Larisa’s boerderij woont.

Oekraïne staat bekend als een van de grootste graanschuren ter wereld, met zijn zwarte aarde zo rijk en vruchtbaar dat je het zou willen opgraven en de geur ervan inademen. Maar die donkere grond is nu vrijwel zeker de meest mijnenrijke ter wereld, volgens experts.

Meer dan drie jaar van onophoudelijke artilleriebeschietingen — de meest intense sinds de Tweede Wereldoorlog — hebben het land bezaaid met miljoenen tonnen munitie, waarvan veel nog niet is ontploft. Experts schatten dat één op de tien granaten niet ontploft, en tot een derde van de Noord-Koreaanse munitie die door Rusland is afgevuurd, blijft intact, terwijl de explosieven verslechteren waar ze vallen.

Toch kunnen drones die de oorlogsvoering in Oekraïne revolutioneren, ook het proces van ontmijnen transformeren. Oekraïne en veel van de meer dan 80 niet-gouvernementele organisaties en commerciële groepen die daar actief zijn, maken al gebruik van drones om de enorme taak van landopruiming te versnellen, ondersteund door aanzienlijke internationale financiering.

Ondanks de gevaren en officiële waarschuwingen nemen boeren vaak zelf het initiatief, zoals de Sysenkos. Zij waren een van de eersten die terugkeerden naar het verwoeste Kamyanka, dat van maart tot september 2022 door Russische troepen werd bezet.

Twee weken nadat Oekraïense soldaten het dorp hadden heroverd, keerden Larisa en Viktor terug om te ontdekken dat hun huis onbewoonbaar was, zonder nutsvoorzieningen. Na het doorbrengen van de winter keerden ze in maart 2023 terug om de schade op te nemen en met de schoonmaak te beginnen, waarbij ze eerst de galgen verwijderden die Russische soldaten in hun tuin hadden opgericht.

Daarna begonnen ze met ontmijnen, met harken. “Er waren veel mijnen, en onze jongens in het Oekraïense leger konden ons niet prioriteren. Dus we ontmijnden langzaam zelf met harken,” zei Larisa vrolijk.

Dozen met Russische artilleriegranaten — 152 mm houwitsergranaten, merkte Viktor met een ondeugende glimlach op — staan nog steeds gestapeld voor hun huis. “Ik heb gediend in de Sovjet-artillerie, dus ik weet er wel iets van,” voegde de 56-jarige toe.

Die zomer ontdekten ontmijners van de Zwitserse FSD Foundation 54 mijnen in het veld van de Sysenkos. De ontmijners gaven de Sysenkos instructies om het huis te evacueren. “Hun protocollen verboden ons om te blijven. Dus we hebben ons eraan gehouden. De ontmijnmachine heeft het gebied herhaaldelijk doorkruist en talrijke explosies getriggerd.”

Hoewel Kamyanka grotendeels een spookdorp blijft met uitgebrande huizen, zijn ongeveer 40 mensen teruggekeerd — ver onder de vooroorlogse bevolking van 1.200. Velen zijn bang voor de mijnen, en verschillende bewoners hebben erop gestapt.

Toch kunnen boeren het zich niet veroorloven om te wachten en zijn ze weer begonnen met het bewerken van de uitgestrekte velden van Oekraïne’s beroemde “chernozem” grond, die bekend staat om zijn intense zwartheid en vruchtbaarheid. “Als je naar de omliggende dorpen kijkt, hebben boeren hun tractors zelf aangepast voor opruiming en planten ze al tarwe en zonnebloemen,” voegde Viktor eraan toe.