Klaar voor een handelsconflict: Welke landen reageren op de tarieven van Trump?

De Amerikaanse president Donald Trump heeft zijn langverwachte “reciprocale” tariefplan onthuld, een stap die de financiële markten deed schokken te midden van toenemende zorgen over een wereldwijde handelsoorlog.

Op woensdag kondigde Trump een tarief van 10 procent aan als “minimale basisbelasting” op bijna alle importen in de Verenigde Staten. Hogere douanerechten op specifieke landen zullen kort daarna worden ingevoerd.

Hij beweerde dat de nieuwe invoerbelastingen bedoeld waren om handelsdefiçieten te verminderen en buitenlandse productie terug naar de Amerikaanse kust te brengen. Ook zei hij dat ze de weg zouden vrijmaken voor toekomstige belastingverlagingen.

Terwijl Trump zich richtte op een wereldwijd handelssysteem dat volgens hem de VS had “afgezet”, veroorzaakten zijn tarieven een onmiddellijke reactie, waarbij enkele van Amerika’s grootste handelspartners tegenmaatregelen beloofden.

Wat werd aangekondigd?

Door het inroepen van de International Emergency Economic Powers Act van 1977, kondigde Trump een tarief van 10 procent aan voor alle landen, dat op 5 april van kracht zal worden. Vervolgens onthulde hij dat er “gepersonaliseerde” tarieven zouden zijn voor landen die grote handelsoverschotten met de VS hebben of die hogere douanerechten op Amerikaanse importen opleggen. Deze tarieven zouden vier dagen later, op 9 april, van kracht worden.

Trump legde uit dat zijn team de “gepersonaliseerde” tarieven had berekend door de helft te nemen van wat hij beweerde dat die landen de VS voor zijn exporten in rekening brachten.

Als zodanig staat de Europese Unie voor 20 procent tarieven, terwijl het Verenigd Koninkrijk werd belast met een heffing van 10 procent. China kreeg 34 procent toegewezen, bovenop de 20 procent tarieven die Trump al had opgelegd aan Chinese importen sinds hij op 20 januari aantrad. Vietnam zal worden belast met 46 procent en Thailand met 36 procent.

Mexico en Canada, de twee grootste handelspartners van de VS en directe buren, ontbraken op de lijst, maar zij worden al geconfronteerd met 25 procent tarieven voor alle exporten naar de VS die niet onder het handelsverdrag US-Mexico-Canada (USMCA) vallen. Volgens een feitblad van het Witte Huis zullen de reciprocale tarieven niet van toepassing zijn op sommige goederen zoals koper, halfgeleiders, energie en “bepaalde mineralen die niet in de Verenigde Staten beschikbaar zijn”.

Wat zei Trump?

“Decennialang is ons land geplunderd, verwoest, verkracht en beroofd door landen dichtbij en ver weg, zowel vriend als vijand,” vertelde Trump aan een publiek van fabrikanten, kabinetleden en journalisten. “Buitenlandse leiders hebben onze banen gestolen. Buitenlandse oplichters hebben onze fabrieken leeggeroofd. En buitenlandse schurken hebben onze ooit zo mooie Amerikaanse droom uit elkaar getrokken.”

Maar hij verklaarde dat woensdag een keerpunt in de Amerikaanse geschiedenis zou markeren, waarmee een einde kwam aan de “wrede aanvallen” die het land had doorstaan. “2 april 2025 zal voor altijd worden herinnerd als de dag waarop de Amerikaanse industrie werd herboren, de dag waarop het lot van Amerika werd teruggevorderd,” zei Trump.

“We zullen hen ongeveer de helft laten betalen van wat zij ons hebben – en hebben – laten betalen. Dus de tarieven zullen geen volledige reciprociteit zijn,” zei Trump.

“Ik had dat kunnen doen, denk ik, maar het zou moeilijk zijn geweest voor veel landen. Dat wilden we niet doen,” voegde hij eraan toe.

Wat hebben doelwitlanden gezegd in reactie?

Binnen enkele minuten na Trump’s aankondiging begonnen wereldleiders de tarieven als schadelijk te veroordelen. Het Chinese Ministerie van Handel beloofde “tegenmaatregelen om zijn eigen rechten en belangen te beschermen” in reactie op de Amerikaanse “bullying”. De Amerikaanse tarieven op China zijn nu effectief 54 procent.

Hoewel Peking niet verder ging dan te zeggen dat het niet zou overgaan tot vergeldende tegenmaatregelen, luidde de verklaring: “De Verenigde Staten hebben de zogenaamde ‘reciprocale tarieven’ opgesteld op basis van subjectieve en unilaterale beoordelingen, wat inconsistent is met de regels voor internationale handel.”

Het drong er bij de Trump-administratie op aan om de tarieven te annuleren en “verschillen met zijn handelspartners op een gelijke manier op te lossen.” Voor een keer leken Peking en Taipei op dezelfde lijn te zitten.

Taiwan noemde de tarieven “zeer onredelijk”. Kabinetsspreker Michelle Lee zei dat Taipei “diep betreurde” Trump’s aankondiging van een tarief van 32 procent op zijn exporten.

De Australische premier Anthony Albanese zei dat de tarieven “geen daad van een vriend” waren en “volledig ongegrond”. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen noemde de maatregel een “grote klap voor de wereldeconomie”. “De gevolgen zullen rampzalig zijn voor miljoenen mensen over de hele wereld,” zei ze, en voegde eraan toe dat levensmiddelen, transport en medicijnen meer zullen kosten.

Zelfs Canada, dat was vrijgesteld van de laatste tarieven, mengde zich. “Tijdens deze crisis moeten we doelgericht handelen,” schreef de Canadese premier Mark Carney op sociale media. “Mijn regering zal vechten tegen de Amerikaanse tarieven,” zei hij.

Welke landen zullen terughakken met eigen maatregelen?

Aangezien de reciprocale tarieven pas op 9 april van kracht zullen worden, hebben landen zes dagen om te proberen een deal te sluiten met het Trump-team. Maar sommigen kunnen reageren met vergeldende tarieven. Canada is een van de verschillende handelspartners van de VS die heeft beloofd te reageren op de tarieven met vergeldende maatregelen.

Ondertussen is de Europese Unie “klaar voor een handelsoorlog” met de VS en kan ze “online diensten aanvallen”, zei de Franse regeringswoordvoerder Sophie Primas. Ze zei dat de EU zich voorbereidde op een tweeledige tegenreactie, met een “eerste reactie” die rond half april zou worden ingevoerd, met betrekking tot aluminium en staal. Daarna zal de EU ook “alle producten en diensten” targeten, met maatregelen die waarschijnlijk eind april gereed zijn, zei Primas, en voegde eraan toe dat dit nog steeds werd besproken.

Welke landen zullen waarschijnlijk de voorkeur geven aan diplomatie?

Mexico heeft intussen afzijdig gehouden. Op woensdag zei de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum dat ze “tit-for-tat” tarieven zou vermijden. Evenzo heeft de Britse premier Keir Starmer onmiddellijke vergelding uitgesloten en beloofde hij op donderdag een “koel hoofd … in de komende dagen” te behouden. Minister van Zaken Jonathan Reynolds vertelde het Lagerhuis op donderdag dat Westminster in gesprek is met Washington om een deal te sluiten die is gericht op het vermijden of verminderen van Britse tarieven.

Ook in Azië zouden weinig landen bereid zijn om Trump uit te dagen en verder vergelding te riskeren, aldus Marro. Afgezien van China, “zijn veel andere Aziatische markten niet echt in staat tot vergelding,” vanwege het “belang van de VS als bron van uiteindelijke vraag,” zei hij. Dario Perkins, een managing director bij TS Lombard – een in Londen gevestigde financiële onderzoeksfirma – was het in grote lijnen eens en zei dat de meeste landen de voorkeur zouden geven aan “andere beleidshefbomen” boven vergeldende tarieven.

Toch zei hij dat “de wereldhandel veel zwakker zal zijn en internationale toeleveringsketens zullen worden ingekort. Het multilaterale tijdperk sterft.”

Hoe hebben markten gereageerd?

Van de VS tot Azië daalden de markten terwijl beleggers zich voorbereidden op de scherpste omslag naar protectionisme door ’s werelds grootste economie sinds de jaren 30. De Dow Jones Industrial Average verloor 2,6 procent op woensdag, wat wijst op kortetermijnverliezen voor Amerikaanse bedrijven. De DAX-index in Duitsland daalde met 1,7 procent op donderdag, terwijl de CAC 40 in Parijs 1,8 procent verloor. De FTSE 100 in Groot-Brittannië verloor 1,2 procent.

In de Aziatische handel daalde de Nikkei 225-index in Tokio kort met 4 procent op donderdag, waarbij autofabrikanten en banken grote klappen kregen. Terwijl de wereldwijde aandelen daalden, haastten beleggers zich om goud te kopen – een traditioneel veilige havenactivum tijdens perioden van marktvolatiliteit. Het edelmetaal bereikte op donderdag een recordhoogte van $3.167,84 per ounce (28,3g), voordat het enige winsten inleverde.

Marktdeelnemers maken zich zorgen over het afbreken van internationale toeleveringsketens en de gevolgen van inflatie en zelfs recessie, niet in de laatste plaats in de VS. Goldman Sachs verhoogde onlangs zijn schatting voor de kans op een Amerikaanse recessie in de komende 12 maanden naar 35 procent, van 20 procent eerder. De bank UBS verspreidde op donderdag een notitie waarin stond: “het is plausibel dat het Amerikaanse reële BBP [in 2025] met 1,5-2 procent kan worden aangetast en inflatie kan oplopen tot bijna 5 procent als deze tarieven niet snel worden teruggedraaid.”