Menselijke afval heeft al de diepste plek in de Middellandse Zee bereikt

Afval in de diepste punten van de Middellandse Zee

Afval dat door menselijke activiteiten is geproduceerd, heeft nu het diepste punt van de Middellandse Zee bereikt: de 5.112 meter diepe Calypso Deep in de Ionische Zee. In totaal zijn er 167 objecten geïdentificeerd op de bodem, voornamelijk bestaande uit plastics, glas, metaal en papier. Van deze objecten zijn 148 marine afval en 19 van mogelijke antropogene oorsprong. Deze resultaten vertegenwoordigen een van de hoogste concentraties van marien afval die ooit op grote diepten is gedetecteerd.

Deze bevindingen zijn gepresenteerd in een artikel gepubliceerd in de Marine Pollution Bulletin. De belangrijkste auteurs van het artikel zijn Miquel Canals van de Faculteit Aardwetenschappen van de Universiteit van Barcelona; Georg Hanke van het Joint Research Center (JRC) van de Europese Commissie; François Galgani van het Franse Onderzoeksinstituut voor Zee-exploitatie (IFREMER) en Victor Vescovo van het Amerikaanse bedrijf Caladan Oceanic.

Om de bodem van de kloof te bereiken—het meest kritieke aspect van de gehele studie—gebruikte het team een hightech bemande onderzeeër, de Limiting Factor, een diepzee voertuig. De beelden die door de Limiting Factor zijn vastgelegd, bevestigen dat marien afval niet alleen op kusten, in oppervlaktewateren en op ondiepe bodems accumulateert, maar ook de diepste en meest afgelegen punten van de Middellandse Zee bereikt, een zee die bijzonder wordt beïnvloed door menselijke activiteiten.

De Calypso Deep: een unieke depressie

De Calypso Deep is een depressie die 60 kilometer ten westen van de kust van de Peloponnesos in Griekenland ligt, binnen de zogenaamde Helleense Kloof, met verschillende soortgelijke maar ondiepere depressies. Het bevindt zich in een gebied met hoge seismische activiteit door actieve breuken en heeft steile hellingen met duizenden meters en een vrijwel vlakke bodem. Het binnenste deel van de kloof, meer dan 5.000 meter diep, is niervormig en meet ongeveer 20 km bij 5 km.

Maar hoe is het afval zo diep gekomen? Het afval op de bodem van de Calypso Deep “komt uit verschillende bronnen, zowel land- als zeegebonden. Het kan op verschillende manieren zijn aangekomen, waaronder door langafstandstransport via oceaanstromingen en directe dumping,” legt Canals uit, professor aan de afdeling Aarde en Oceaan Dynamiek en directeur van de UB-leerstoel voor Duurzame Blauwe Economie.

Volgens hem komt een deel van het lichte afval, zoals plastics, van de kust, waar het via de Calypso Deep, slechts 60 kilometer verderop, naar beneden stroomt. Sommige plastics, zoals tassen, drijven net boven de bodem totdat ze gedeeltelijk of volledig begraven zijn of in kleinere fragmenten uiteenvallen. “We hebben ook bewijs gevonden van het dumpen door boten van tassen vol afval, zoals blijkt uit de opeenhoping van verschillende soorten afval gevolgd door een bijna rechte furrow,” waarschuwt de expert.

De rol van stromingen in het transport van afval

De Calypso Trench vangt en accumuleert de antropogene materialen die erin komen. “Het is een gesloten depressie, wat de ophoping van afval binnenin bevordert. De zwakke stromingen in de kloof—ongeveer 2 centimeter per seconde en, in uitzonderlijke gevallen, 18—faciliteren ook de afzetting van licht afval op de bodem,” merkt de onderzoeker op.

De stromingen dragen drijvend afval voornamelijk vanuit de zuidelijke Ionische Zee en van zeegebieden verder naar het zuiden. Oppervlaktewervelingen neigen ook te vormen, waardoor het afval zich aan de binnenkant concentreert. “Wanneer deze wervelingen zich boven de Calypso Trench bevinden, valt een deel van het afval langzaam naar de bodem, geholpen door degradatiemechanismen en ballastingprocessen die de dichtheid verhogen,” voegt Canals toe.

De Limiting Factor: geavanceerde technologie voor diepzeeverkenning

Toegang tot de diepste zeegebieden is een enorme uitdaging die het gebruik van geavanceerde technologie vereist. In dit geval is de innovatie de onderzeeër Limiting Factor, gebouwd door Triton Submarines. Dit voertuig, dat wordt ingezet vanaf speciaal voorbereide moederboten, kan twee passagiers naar de diepste oceanische kloven vervoeren. Tijdens de inspectie van de zeebodem beweegt dit unieke technologische apparaat langzaam—ongeveer 1,8 kilometer per uur—om kwaliteitsbeelden te verkrijgen.

In de Calypso Deep was de Limiting Factor in staat om een afstand van 650 meter in een rechte lijn te overbruggen, tijdens een verblijf van 43 minuten nabij de bodem. “Bij elke duik wordt meestal meer tijd besteed aan het afdalen en stijgen van het voertuig naar de oppervlakte dan aan het inspecteren van de bodem. Elke volledige duik duurt meestal een paar uur,” merkt Canals op.

Deze technologie heeft het mogelijk gemaakt om de dichtheid van marien afval op de bodem van de kloof te berekenen, hoewel er geen significante impact op het zeeleven is gedetecteerd, aangezien het bijzonder verarmd is in deze afgrond van de Ionische Zee. De beelden onthulden alleen de aanwezigheid van de soort Coryphaenoides mediterraneus, een vis uit de macrouridae-familie, en de decapode Acanthephyra eximia.

De Middellandse Zee: een van de meest vervuilde zeeën

Het eerste bewijs van afval op de zeebodem van de wereld dateert uit 1975, in de Skagerrakstraat in de Noord-Atlantische Oceaan. Kloven en onderwaterbergen zijn de belangrijkste ophopingspunten voor afval, dat kan worden begraven, verkruimeld of verplaatst door zwaartekracht, oceaanstromingen en andere oceanografische factoren.

Tegenwoordig is de Middellandse Zee een mariene regio die bijzonder wordt beïnvloed door dit milieuprobleem. Een studie uit 2021 had al de Straat van Messina geïdentificeerd als het gebied met de hoogste bekende dichtheid van marien afval ter wereld. Dit is een echt brandpunt waar grote hoeveelheden afval zich ophopen.

“De Middellandse Zee is een gesloten zee, omringd door de mensheid, met intensief maritiem verkeer en wijdverspreide visactiviteiten. Het bewijs dat onze onderzoek heeft geleverd, zou de wereldwijde inspanningen moeten aanzwengelen, en in het bijzonder in de Middellandse Zee, om het dumpen van afval, vooral plastics, in de natuurlijke omgeving en uiteindelijk in de zee te verminderen, in overeenstemming met het VN Global Plastics Treaty tegen plasticvervuiling, dat nog ter goedkeuring ligt.

“Zelfs de pauselijke encycliek Laudato si’ van mei 2015 gaat in deze richting, evenals enkele verklaringen van de G7-wereldtoppen, hoewel we nog ver verwijderd zijn van het bereiken van een grote sociale weerklank op het gebied van zeebodemvervuiling,” stelt Canals.

In tegenstelling tot andere populaire plaatsen, zoals stranden of de kustlijn, is “de oceaanbodem nog steeds grotendeels onbekend voor de samenleving als geheel, wat het moeilijk maakt om sociale en politieke bewustwording over het behoud van deze ruimtes te vergroten,” vervolgt de onderzoeker.

“Het is noodzakelijk om een gezamenlijke inspanning te leveren tussen wetenschappers, communicators, journalisten, de media, influencers en andere mensen met sociale impact. Het probleem is er, en het heeft een enorme reikwijdte, zelfs als het niet direct zichtbaar is. We mogen het niet vergeten,” concludeert Canals.