Detailhandelketens kiezen voor geplande faillissementen voor herstructurering
Detailhandelketens in Nederland hebben steeds meer manieren gevonden om door te gaan na een faillissement, vaak in een afgeslankte vorm. Deze bedrijven laten leveranciers, verhuurders en werknemers vaak met weinig tot geen compensatie achter. Terwijl sommigen de eerlijkheid van dit proces in twijfel trekken, beschouwen rechtbanken het vaak als de “minst slechte uitkomst” wanneer een bedrijf failliet gaat.
Op dinsdag heeft mode-retailer Vanilia faillissement aangevraagd, maar kan mogelijk zijn activiteiten voortzetten vanwege “interesse van meerdere serieuze kopers”, volgens de faillissementscuratoren. Terwijl de onderhandelingen aan de gang zijn, blijven de winkels van het bedrijf open. Dit betekent echter niet noodzakelijk dat de huurbetalingen worden gedaan. Het personeel is niet ontslagen, maar indien nodig zal het Nederlandse Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) hun salarissen dekken.
Als een herstart succesvol is, zal Vanilia zich voegen bij andere retailers, zoals Blokker, Dunkin’ Donuts en The Body Shop, die na faillissement in een verminderde capaciteit zijn doorgegaan. Louis Deterink, een voormalig faillissementscurator, merkte op: “Dit zijn gevallen waarbij een faillissement lijkt op een reorganisatie. Vooral wanneer aandeelhouders betrokken zijn bij de herstart, roept het de verdenking op dat het proces gepland was.”
Reinout Vriesendorp, professor insolventierecht, erkende dat geplande faillissementen, waarbij een koper klaarstaat om de activiteiten voort te zetten na het faillissement, niet ongebruikelijk zijn. “Het gaat te ver om het ‘wilde westenpraktijken’ te noemen, maar curatoren zijn actief op zoek naar kopers voor failliete bedrijven. Als er voor het faillissement al een koper betrokken was, kan dat zorgen baren, vooral als de verkoop vóór de benoeming van een curator was geregeld.”
Dirk Mulder, een sectorbankier bij ING die zich richt op de detailhandel, bevestigde de trend van geplande faillissementen. “De loonkosten in de detailhandel stijgen dramatisch, terwijl de omzet niet gelijke tred houdt. Een reorganisatie met kortingen op het hoofdkantoor en personeel kan de ideale oplossing zijn, maar het is kostbaar vanwege de noodzaak van een sociaal plan. Een faillissement gevolgd door een herstart kan een alternatief zijn.”
Derk van Geel, een curator die momenteel toezicht houdt op de herstart van Dunkin’ Donuts, verwierp het idee dat aandeelhoudersbetrokkenheid wijst op een “gepland faillissement”. “Aandeelhouders hebben vaak meer kennis, wat de kans vergroot dat ze een sterk bod doen voor een failliet bedrijf,” zei hij.
In een typische reorganisatie hebben werknemers recht op hun rechten, maar die regel geldt niet in het geval van faillissementen, waarbij de prioriteit ligt bij het maximaliseren van de opbrengsten voor schuldeisers. In de praktijk zijn financiers, de Nederlandse Belastingdienst en het UWV de belangrijkste begunstigden van snelle herstarts. “Een herstart komt vaak ten koste van kleinere schuldeisers, zoals leveranciers, verhuurders en werknemers,” zei Vriesendorp. “Maar een curator is gewoon blij een serieuze partij te vinden die bereid is het bedrijf te kopen. In een spel waar bijna iedereen verliest, is een herstart vaak de best mogelijke uitkomst.”
De FNV-vakbond verzet zich sterk tegen deze praktijk. “Wanneer een detailhandelsketen failliet gaat en vervolgens herstart, wordt de rekening doorgegeven aan de samenleving. Werknemers komen in een achterstandspositie,” zei Linda Vermeulen, een FNV-bestuurslid voor de detailhandel. “We willen juridische voorwaarden zodat bedrijven de regels voor reorganisaties of overgangen volgen. Op die manier worden de rechten van werknemers beter beschermd.”
Professor Vriesendorp voegde eraan toe: “Het Europees Hof van Justitie heeft geoordeeld dat geplande faillissementen met herstarts een juridische basis nodig hebben. Dit probleem blijft echter onopgelost in Nederland.”
