Wat betekent Trumps vernieuwde ‘maximale druk’ voor een mogelijke overeenkomst tussen Iran en de VS?

Nieuws | Politiek

Waar laat Trumps vernieuwde ‘maximale druk’ een deal tussen Iran en de VS?

Donald Trump zegt dat hij wil dat Iran floreert, maar heeft een presidentieel memorandum ondertekend om meer actie tegen Iran te beloven. De Amerikaanse president Donald Trump heeft zijn drukcampagne tegen Iran snel herstart, terwijl hij benadrukt dat hij niet wil dat Teheran over een nucleaire wapen beschikt.

De Iraanse autoriteiten hebben, zoals verwacht, aangegeven dat ze niet van plan zijn zich over te geven en dat het officiële beleid van het land om geen nucleaire bom te willen, van kracht blijft, maar ze hebben ruimte gelaten voor dialoog.

Laten we kijken naar de complexe situatie bijna zeven jaar nadat Trump aanvankelijk de weg van “maximale druk” insloeg, een beleid dat Teheran beschouwt als een mislukking.

Wat zei Trump over Iran in het Witte Huis?

Trump beweerde dinsdag dat hij terughoudend was – om niet gespecificeerde redenen – om een nieuwe drukcampagne tegen Iran goed te keuren, maar beloofde desondanks om de Iraanse olie sancties naar “nul” te drijven. Tegelijkertijd benadrukte hij dat zijn enige prioriteit is dat Iran geen nucleaire wapens verwerft.

Toen hem werd gevraagd naar vermeende Iraanse pogingen om hem te laten vermoorden als vergelding voor het bevel tot de moord op topgeneraal Qassem Soleimani in 2020, zei Trump dat hij instructies had achtergelaten om Iran “te vernietigen” als hij zelf zou worden neergeschoten.

Op dinsdag ondertekende de Amerikaanse president een presidentieel memorandum voor nationale veiligheid om zijn herstelde maximale druk op Iran te handhaven. Het memorandum mistte veel details over wat “maximale druk” inhoudt, maar Trump gaf aan dat de maatregelen streng zouden zijn, en voegde eraan toe dat hij ” verscheurd” en “ongelukkig” was over het ondertekenen ervan, met de hoop dat “het niet in grote mate hoeft te worden gebruikt”.

In mei 2018, tijdens zijn eerste termijn, verliet Trump unilateraal de nucleaire deal van Iran met wereldmachten, die Teherans nucleaire programma beperkte in ruil voor het opheffen van enkele sancties en het opschorten van andere.

Nucleair vredesakkoord

In een bericht op zijn Truth Social-account zei de Amerikaanse president dat hij wil dat Iran een groot en succesvol land is, maar dan zonder nucleaire wapens. “Verslagen dat de Verenigde Staten, in samenwerking met Israël, van plan zijn Iran in stukken te blazen, zijn GROOTS OVERDRIJVEN,” aldus het bericht.

Hij prees ook een “nucleair vredesakkoord” dat zou leiden tot vieringen in het Midden-Oosten.

Het gezamenlijke alomvattende actieplan (JCPOA), de belangrijke overeenkomst die in 2015 werd ondertekend tussen Iran en de P5+1 (VS, China, Rusland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland) na jaren van onderhandelingen, legde strenge beperkingen op aan het nucleaire programma van Iran in ruil voor het opheffen van de sancties van de Verenigde Naties.

Het stelde een uraniumverrijkingslimiet van 3,67 procent in op Iran, beperkte de voorraad laagverrijkt uranium, beperkte de inzet van centrifuges tot eerste generatie IR-1-modellen, en veranderde de belangrijke Fordow-verrijkingsfabriek in een onderzoekscentrum. Het introduceerde ook zware water- en plutoniumbeperkingen, verbood nieuwe verrijkingsfaciliteiten en voorzag in een van de strengste nucleaire inspectie regimes ter wereld.

Trump, gesteund door Israël en zijn premier Benjamin Netanyahu, trok zich unilateraal terug uit de overeenkomst zonder een vervangend aanbod en legde de hardste Amerikaanse sancties ooit op aan Iran.

Welke druk kan Washington nog uitoefenen?

De verstrekkende sancties die tijdens Trumps eerste termijn zijn opgelegd, omvatten de gehele Iraanse economie en lieten niet af, zelfs niet tijdens de COVID-19-pandemie, die Iran bijzonder hard trof. De regering van voormalig president Joe Biden stapelde ook sancties op, maar werd voortdurend beschuldigd door zijn Republikeinse rivalen van een te lax handhaving terwijl zij indirecte gesprekken voerden om de JCPOA nieuw leven in te blazen – die sindsdien comateus is gebleven maar niet officieel dood is.

De Iraanse economie, die begon te stabiliseren na gedeeltelijke verlichting door de nucleaire overeenkomst, is door de sancties in jarenlange onrust gestort. Tientallen miljoenen gewone Iraniërs zien hun koopkracht dagelijks afnemen temidden van woekerinflatie, waarbij de nationale munt deze week nieuwe laagtes van ongeveer 840.000 rials per US dollar op de open markt bereikte. Dat tarief was voor de sancties lager dan 40.000 rials per US dollar.

Wat signaleert Iran?

Iran beschikt over een van de grootste bewezen olievoorraden ter wereld en is een van de oprichters van de Organisatie van de Olie-exporterende Landen (OPEC), die enkele van de grootste olieproducenten ter wereld vertegenwoordigt. De Iraanse president Masoud Pezeshkian drong er woensdag bij OPEC-leden op aan om zich te verenigen tegen mogelijke Amerikaanse sancties tijdens een ontmoeting met de voorzitter van de organisatie in Teheran.

De gematigde president, die in juli verkiezingen won na de dood van zijn hardline voorganger Ebrahim Raisi in een helikoptercrash, zei ook dat zijn regering zou proberen de banden met buren en andere partners te versterken om de sancties te doorstaan.

Buitenlandse minister Abbas Araghchi zei dat als Trump alleen een Iran zonder nucleaire bom wilde, dat “haalbaar en geen moeilijke zaak is”. Mohammad Eslami, Iran’s nucleaire chef, zei dat Trumps insistence tegen een bom “de voor de hand liggende” was. “We hebben verklaard dat we geen nucleaire wapens nastreven en dat we betrokken blijven” bij het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA), zei hij.

De woordvoerster van de regering, Fatemeh Mohajerani, gaf geen specifieke commentaar over de mogelijkheid van directe gesprekken met de VS of een ontmoeting tussen Pezeshkian en Trump, maar zei alleen dat Teherans buitenlandse beleid is gebaseerd op “drie principes: waardigheid, wijsheid en doelmatigheid”.

Na jaren van vergelding tegen Israëlische sabotage-aanvallen op zijn nucleaire faciliteiten en door het Westen gesteunde veroordelingsresoluties van het IAEA, verrijkt Iran nu uranium tot 60 procent, een korte technische stap naar meer dan 90 procent die nodig is voor een bom. Het heeft ook voldoende splijtbaar materiaal voor meerdere bommen, volgens de wereldwijde nucleaire toezichthouder en westerse inlichtingendiensten, maar heeft geen enkele poging gedaan om daadwerkelijk een nucleair wapen te bouwen.

Vorige maand namen Iraanse diplomaten deel aan overleg met Europese machten gericht op het bereiken van een begrip over de nucleaire kwestie en meer, waarbij beide partijen overeenkwamen binnenkort meer gesprekken te houden.

In de nasleep van de val van voormalig president Bashar al-Assad in Syrië en de klap die het toebracht aan de door Teheran geleide “As van Verzet”, hebben de Iraanse strijdkrachten grootschalige militaire oefeningen gehouden, die naar verwachting de komende weken zullen doorgaan. De oefeningen hebben voornamelijk gefocust op luchtverdediging, maar omvatten ook de onthulling van offensieve capaciteiten, zoals een ondergrondse raketbasis met een reeks projectielen die in staat zijn Israël te bereiken, een nieuwe drone-draagvliegtuig en snelboten die in staat zijn anti-scheepsraketten te vervoeren.