Hoe Trump’s ‘deportatie-offensief’ eruitziet in Ciudad Juarez

OPINIE: Wat Trump’s ‘deportatie-blitz’ betekent voor Ciudad Juarez

In een Mexicaanse stad die al verwoest is door het beleid van de VS, brengen massale deportaties alleen maar meer ellende. Margelis Tinoco, een asielzoeker uit Colombia, reageert op het nieuws dat haar CBP One-afspraak is geannuleerd aan de Paso del Norte Internationale grensbrug in Ciudad Juarez, Mexico, op 20 januari 2025.

Op de eerste dag van zijn herverkiezing als president van de Verenigde Staten, ging Donald Trump aan de slag om zijn beloftes waar te maken en het leven van asielzoekers tot een hel te maken. Hij verklaarde een “nationale noodsituatie” om de deportatie van miljoenen mogelijk te maken en annuleerde onmiddellijk de CBP One-app, die eerder undocumented personen in staat stelde om legaal de VS binnen te komen via Mexicaanse landgrenzen.

De annulering zorgt ervoor dat ongeveer 270.000 mensen van verschillende nationaliteiten vastzitten op Mexicaans grondgebied, waar velen bijna een jaar in een verlammende limbo hebben gewacht op hun CBP One-afspraken. Dit zegt niets over de dodelijke odyssee die vluchtelingen vaak moeten ondergaan voordat ze deze afspraken kunnen aanvragen – een reis die vaak gepaard gaat met voortdurende uitbuiting door georganiseerde misdaad en corrupte wetshandhaving, evenals het navigeren door de beruchte lijkrijke Darien Gap tussen Panama en Colombia.

Voorspelbaar genoeg heeft Trump’s “deportatie-blitz” – zoals sommige media het noemen – een zegen betekend voor de Mexicaanse onderwereld en extortionistische beveiligingspersoneel. Toen ik een week na Trump’s inauguratie in Ciudad Juarez aankwam, vertelde een Venezolaanse asielzoeker dat de prijs voor smokkelen naar de VS plotseling was gestegen tot $10.000 per persoon.

Het was mijn eerste bezoek aan Ciudad Juarez sinds april 2023, toen ik arriveerde kort na een brand die 40 mensen het leven kostte in een migrantendetentiecentrum bij de grens. Daar hadden de Mexicaanse immigratieautoriteiten trouw deelgenomen aan de oorlog tegen asielzoekers die werd gevoerd door voormalig president Joe Biden, die, in tegenstelling tot de Republikeinse propaganda, meer mensen heeft gedeporteerd dan Trump tijdens zijn eerste termijn.

In 2023 was de aanwezigheid van asielzoekers in Ciudad Juarez acuut zichtbaar, met veel gezinnen die voor het migrantendetentiecentrum bivakkeerden. Deze keer waren de straten leger, de ijzige temperaturen en een af en toe woeste, stofvolle wind hadden velen gedwongen op zoek te gaan naar meer substantiële onderdak.

Nu de stad ook te maken heeft met een extra toestroom van mensen van de andere kant van de grens, hadden de lokale autoriteiten grote witte tenten opgericht om tijdelijk binnenkomende deportees te huisvesten.

Tijdens mijn rondgang door het centrum van Ciudad Juarez om met asielzoekers te praten, ontmoette ik een Mexicaanse man in de veertig die meer dan tien jaar eerder uit Arizona was gedeporteerd, waar hij bij McDonald’s en Burger King had gewerkt en huizen schoonmaakte voor extra inkomen. Hij vertelde me dat hij was aangehouden terwijl hij voedsel kocht en vervolgens in een ondergrondse cel werd opgesloten terwijl de autoriteiten in Arizona discussieerden over waarom hij geen vingerafdrukken had, en zijn uitleg dat deze door schoonmaakchemicaliën waren gewist, niet geloofden.

Na drie maanden zonder daglicht werd hij vrijgelaten en naar Mexico gedeporteerd, zei hij, met speciale brillen om te beschermen tegen de verblinding door de zon. Hij ging vervolgens werken in een van de Amerikaanse maquiladoras in Ciudad Juarez – de beruchte fabrieken die Amerikaanse bedrijven al lang in staat stellen goedkoop arbeidskrachten aan de andere kant van de grens te exploiteren, terwijl ze belastingen vermijden en de rechten van werknemers uithollen. Hij had onlangs de maquiladora-baan verlaten omdat de voortdurend groeiende eisen van zijn werkgever hem geen tijd gaven om voor zijn drie dochters te zorgen.

Inderdaad, Ciudad Juarez is het symbool geworden van de door de VS gesteunde verwoesting van Mexico via zogenaamde “vrije handel”. In zijn boek Juarez: The Laboratory of Our Future, gepubliceerd vier jaar na de ondertekening van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (NAFTA) in 1994, dat verwoesting aanrichtte in de Mexicaanse landbouw en talloze campesinos naar het steeds versterkte grensgebied van de VS dreef, legt de Amerikaanse schrijver Charles Bowden de link bloot tussen de verarming en het lijden van gewone Mexicanen en de extractieve aard van de economische relaties tussen de VS en Mexico.

Hij beschreef de Amerikaanse machtsstrategieën als “vernietiging planten over de wereld en het onze economische politiek noemen” – wat een goede verklaring is voor de huidige “migratiecrisis”. Echter, niet alleen plantte de VS “vernietiging” in Ciudad Juarez, het steunde ook een ogenschijnlijk “oorlog tegen drugs” die in 2006 werd gelanceerd en een obscene hoeveelheid Mexicaanse soldaten en politie naar de stad bracht, die snel de positie van ‘s werelds voornaamste “Moordstad” innam, de titel van Bowden’s volgende boek dat in 2010 werd gepubliceerd.

Zoals Bowden opmerkte, biedt het verhaal van eindeloze oorlogen tussen Mexicaanse drugskartels een handige alibi voor voortdurende geweld in Mexico, terwijl het handig de diepgaande betrokkenheid van staatsveiligheidsdiensten zelf in de drugshandel en de dodelijke brutaliteit die steden zoals Ciudad Juarez kenmerkt, verdoezelt. Precieze moordstatistieken zijn moeilijk te verkrijgen, deels door het al te vaak voorkomende fenomeen van gedwongen verdwijningen, maar de meeste schattingen plaatsen het aantal moorden in de stad voor 2024 op meer dan 1.000.

De volgende persoon met wie ik sprak in Ciudad Juarez was een Mexicaanse vrouw met grijs haar en zeer weinig tanden die zich in de weg had gepositioneerd voor de grensovergang, met een piepschuimen beker voor donaties van voertuigen die uit de VS arriveerden. Ze legde in het Spaans uit dat haar huur verschuldigd was en dat ze gisteren slechts $8 had verzameld in de piepschuimen beker.

Ze schakelde toen over op vloeiend Engels, met een zuidelijke Amerikaanse accent, en vertelde me dat ook zij was gedeporteerd uit de VS, ondanks het bezit van een Green Card, en dat haar 34-jarige dochter negen jaar geleden in Ciudad Juarez was neergeschoten en gestoken. De vrouw suggereerde dat ik waarschijnlijk enkele asielzoekers zou kunnen vinden als ik gewoon westwaarts langs de grensmuur liep en waarschuwde me vriendelijk om uit de buurt van deuropeningen te blijven, omdat ik misschien zou worden vastgegrepen en verkracht.

Ik voegde $5 toe aan de piepschuimen beker en liep westwaarts zoals aangegeven, de torenhoge muur herinnerde me constant aan mijn eigen bevoorrechte internationale bewegingsvrijheid als Amerikaanse burger en paspoorthouder. Bij een kruispunt vond ik een jonge Guatemalteekse vrouw en haar dochter die snoep verkochten; ze waren al drie maanden in Ciudad Juarez, vertelde de moeder me, en hadden nog geen alternatieve actieplan bepaald na de annulering van CBP One. Als ik betere kansen wilde om “migranten” te vinden, zei ze, waren er een paar schuilplaatsen verderop.

Deze schuilplaatsen waren niet gemarkeerd, bestonden uit kleine, vervallen constructies die praktisch in de schaduw van de grensmuur lagen, maar die in elk geval onderdak boden tegen de overweldigende stof en wind. Ik kreeg toegang tot een Evangelisch beheerde schuilplaats door een gesprek aan te knopen met een Venezolaanse jongere die de afgelopen zeven maanden in Mexico had doorgebracht en eindelijk een CBP One-afspraak had gekregen voor 28 januari, dat wil zeggen acht dagen nadat het programma was afgeschaft.

Binnen in de schuilplaats waren talrijke Venezolaanse gezinnen, waarvan veel kinderen op blote voeten en in korte broeken liepen, terwijl ik zelf bibberde in mijn winterjas en sjaal. Ik sprak met een Venezolaanse man in zijn dertiger jaren die zijn best deed om optimisme uit te stralen, maar erkende dat de hele CBP One-situatie moeilijk te verdragen was na de fysieke en psychologische kwelling van de reis naar Ciudad Juarez, en merkte op: “Het is alsof je een hele rivier overzwemt om aan de andere kant te verdrinken.” Volgens hem had hij in Mexico alleen al vier ontvoeringspogingen overleefd, die gezamenlijk waren opgezet door Mexicaanse autoriteiten en karteloperaties.

Buiten ontmoette ik twee Venezolaanse mannen, van 24 en 31 jaar, die de voorruiten aan het wassen waren bij een gemakswinkel voordat hun ruitenwisser gereedschap kapot ging en de politie arriveerde om hun gebruikelijke afpersing uit te voeren. Ik bood aan om ze een vervangend gereedschap te kopen, en terwijl we naar de markt liepen langs de Avenida Juarez – stopten voor de verplichte selfie voor de grensovergang – onthulde de 24-jarige dat hij al twee keer uit de VS was gedeporteerd, eenmaal vanuit New York City.

Hij toonde me een foto op zijn telefoon van hem glimlachend bovenop de Brooklyn Bridge en gaf toe dat de Amerikaanse droom niet zo mooi was als het leek: “Niemand in de VS wil met je praten; ze willen niet dat je in de buurt komt.” De 31-jarige stemde ermee in dat de VS misschien overschat was en dat het leven niet noodzakelijkerwijs de moeite waard was om te leven als je het alleen voor het geld deed. De twee debatteerden of ze terug naar Mexico-Stad moesten gaan om te proberen een bestaan op te bouwen, of dat ze het in Ciudad Juarez moesten volhouden, door de eeuwige stof van autoruiten te wassen. Of, natuurlijk, ze konden het nog eens proberen om de grens over te steken. Maar hoe ze ook uiteindelijk zouden kiezen, de “vernietiging” van het Amerikaanse economische beleid is al gepland.

In 1998 noemde Bowden Ciudad Juarez het “ground zero van de toekomst”. En de toekomst, helaas, is nu.