Wordt de enorme omvang van Rusland een nadeel in de oorlog tegen Oekraïne?

Een Russische soldaat unpackt een gitaar tijdens een ceremonie voor de ontvangst van nieuwe voertuigen en militaire uitrusting overhandigd door de Russische beweging ‘Volksfront’ voor het leger in Rostov aan de Don, Rusland.

Kyiv, Oekraïne – Een vlucht van Moskou naar de Pacifische haven Vladivostok duurt bijna negen uur – een binnenlandse vlucht die twee derde van de afstand van Rusland tussen de Baltische Zee en de Stille Oceaan beslaat. Rusland strekt zich over ongeveer 10.000 kilometer (6.200 mijl) van oost naar west en beslaat 17 miljoen vierkante kilometer (6,6 miljoen vierkante mijl), wat 11 procent van het aardoppervlak vertegenwoordigt – iets meer dan de gecombineerde gebieden van China, India, Indonesië en Saoedi-Arabië.

Hoewel twee derde van het land bedekt is met permafrost, heeft de enorme uitgestrektheid Rusland in het verleden beschermd tegen invasies, of het nu de Grote Leger van Napoleon in 1812 was of de 3,8 miljoen soldaten van het Nazi-Duitsland en zijn bondgenoten in 1941. Echter, nu de oorlog met Oekraïne, een voormalige provincie wiens Kozakkenlegers ooit de czaristische veroveringen aanvoerden, zijn vierde jaar ingaat, is de grootte van Rusland een nadeel geworden.

Oekraïners – van hoge officieren tot burger vrijwilligers die drones in hun garages in elkaar zetten – herschrijven de regels van oorlogvoering en wijzen Rusland’s verouderde strategieën af. Tegenwoordig bewijst Kyiv dagelijks dat de grens tussen Rusland en Oekraïne, die bijna 2.000 kilometer (1.230 mijl) lang is, in beide richtingen doorlatend is.

Het Oekraïense leger heeft voet aan de grond weten te krijgen in twee westelijke Russische regio’s – Koersk en Brjansk – die tienduizenden servicemensen afleiden. Ondertussen zijn de luchtverdedigingssystemen uit het Sovjettijdperk van Moskou, ontworpen om NAVO-raketten te onderscheppen, te dun verspreid over westelijk Rusland en blijken vaak hulpeloos tegen de steeds geavanceerdere Oekraïense drone-aanvallen.

“Als een groep mensen professioneel en gemotiveerd genoeg is, vindt het altijd een manier om een doel te bereiken, en dat heeft de SBU bewezen,” zei Romanenko, verwijzend naar de Oekraïense Veiligheidsdienst, de belangrijkste inlichtingendienst die tientallen operaties in Rusland heeft uitgevoerd.

Op 1 juni voerde de SBU Operatie Spinnenweb uit, een massale drone-aanval die Siberië bereikte voor de eerste keer sinds de grootschalige invasie begon in 2022. Oekraïense drones – mogelijk gesmokkeld vanuit Kazachstan – vlogen uit een vrachtwagen nabij de Belaya luchtbasis in de regio Irkoetsk, bijna 4.000 kilometer (2.500 mijl) oost van de Oekraïense grens, om verschillende strategische bommenwerpers te vernietigen of te beschadigen.

Dezelfde operatie was gericht op bommenwerpers in de Amur-regio, 7.500 kilometer (4.660 mijl) oost van Oekraïne, en slechts een technische storing redde de bommenwerpers op de Oekraïense luchtstrip. “De operatie is een les dat militaire bases, zowel in oorlogsgebieden als thuis, nu kwetsbaarder zijn dan ooit voor goedkope, gemakkelijk te verbergen en snel in te zetten wapens die met weinig ophef kunnen verschijnen,” schreef Mick Ryan, een gepensioneerde Australische generaal en fellow bij het Lowy Institute, een militair denktank in Sydney.

De schaal en gedurfde aanpak van Kyiv’s campagnes op Russische bodem volgen op vernederende nederlagen. Moskou werd gesterkt door de annexatie van de Krim in 2014, toen Oekraïense troepen en politie werd opgedragen om overheidsgebouwen en militaire bases zonder een schot te vuren over te geven – en velen voegden zich bij de bezetters.

Enkele weken later veroverden door Moskou gesteunde separatisten een derde van de zuidoostelijke Donbas-regio en verdreven ze de Oekraïense strijdkrachten. In 2022 verwachtte Moskou een blitzkrieg, en de gedachte om zijn eigen grondgebied te verdedigen is mogelijk niet bij president Vladimir Poetin en zijn topofficieren opgekomen.

Bovendien richten Oekraïense drones zich op locaties in Moskou en de omliggende regio, waar veel militaire fabrieken en bases zijn geconcentreerd. In mei 2023 explodeerden twee Oekraïense drones boven het Kremlin en beschadigden ze licht een van de paleizen. Twee jaar later zoemen zwermen Oekraïense drones regelmatig boven de buitenwijken van Moskou.

Burgerluchtvaart wordt zo vaak vertraagd of geannuleerd in westelijk Rusland dat sommige reizigers de trein naar luchthavens in het noorden van Kazachstan nemen. Naast het aanvallen van militaire locaties begon Oekraïne ook de ruggengraat van de Russische economie aan te vallen. Tientallen aanvallen op olie raffinaderijen en pijpleidingen verstoorden bijna een zesde – 14 procent – van de Russische olie rafineringscapaciteit, aldus het defensie-inlichtingenagentschap van het Pentagon medio mei.

Als reactie op de Russische campagne om de energinfrastructuur van Oekraïne te vernietigen, leidden de aanvallen tot een zes maanden durend verbod op benzine-export, verhoogden de binnenlandse brandstofprijzen met 30 procent en veroorzaakte de import van benzine uit het buurland Wit-Rusland. De aanvallen waren zo verwoestend dat Washington Kyiv berispte voor het verhogen van de wereldwijde olieprijzen.

Kyiv maakt ook gebruik van Rusland’s overmatige afhankelijkheid van spoorwegleveringslijnen in een land met beruchte potholes in de wegen. Op 30 mei stortten twee bruggen in de regio Koersk en Brjansk in westelijk Rusland in, wat leidde tot ontsporing van twee treinen, met zeven doden en 69 gewonden tot gevolg. Moskou gaf Oekraïne de schuld en noemde de explosies “terroristische aanvallen.”

Sommige analisten beweren echter dat de Oekraïense aanvallen op Rusland te laat, onvoldoende en onsamenhangend zijn om ernstige schade aan te richten. Toen het eindelijk begon met het aanvallen van de depots en luchtbases, reageerde Rusland door hangars te bouwen en vliegtuigen naar nog afgelegen luchthavens te verplaatsen.

“De belangrijkste vraag is wat Oekraïne kan vernietigen zonder de mogelijkheid van herstel, of wat zal leiden tot enorme eenmalige verliezen voor Rusland,” zei hij. “En dat is waar ik geen echte successen zie.” Maar gepensioneerd generaal Romanenko denkt dat de echte successen nog moeten komen. “We hebben middelen nodig,” zei hij, verwijzend naar Oekraïense raketten en meer geavanceerde drones die nog niet in massaproductie zijn. “Zodra we de middelen hebben – zal Poetin realistischer worden, want hij begrijpt alleen kracht.”