Wereldwijde bossen bevatten enorme koolstofrijkdom, maar kredietsystemen onderschatten hun werkelijke potentieel, blijkt uit studie

Global distributie van bosverlies en -winst (%). De kleuren op de kaart vertegenwoordigen veranderingen in de omvang en dichtheid van de boombedekking over een periode van 20 jaar. Groene gebieden duiden op regio’s waar de boombedekking stabiel is gebleven, rode gebieden benadrukken regio’s waar boombedekking is verloren, en blauwe gebieden geven aan waar boombedekking is toegenomen. Magenta tinten geven gebieden aan met een hoge omloopsnelheid, waar zowel significante verliezen als winsten in boombedekking zijn opgetreden binnen dezelfde periode, wat dynamische veranderingen in de vegetatie weerspiegelt.

Wanneer we een bos binnenlopen, denken we vaak minder aan de schaduw of de stilte en meer aan het onzichtbare werk dat bomen doen—koolstofdioxide uit de lucht halen en opslaan in hun stammen, wortels en bodems. Bossen zijn onze oudste, meest betrouwbare koolstofbanken. Echter, bij het analyseren van de gegevens realiseerden we ons iets verontrustends: de financiële systemen die zijn ontworpen om bossen voor deze dienst te belonen, waarderen ze vaak te laag.

Deze ontdekking drijft mijn team en mij om een wereldwijde beoordeling van koolstofsekwestratie in bossen, duurzaam bosbeheer (SFM) en de waardering van koolstofkredieten over een periode van twee decennia uit te voeren. Onze resultaten, onlangs gepubliceerd in het Journal of Environmental Management, tonen een schokkende discrepantie aan tussen wat bossen geven en wat ze ervoor terugkrijgen.

Bossen bedekken ongeveer 31% van het wereldoppervlak en absorberen jaarlijks ongeveer 7,6 gigaton CO₂. Ter vergelijking: dat is bijna 20% van de wereldwijde fossiele brandstofemissies. Deze capaciteit maakt ze een van de krachtigste natuurlijke oplossingen voor klimaatverandering. Maar wereldmarkten behandelen deze dienst niet met de ernst die het verdient. Koolstofkredieten, bedoeld om een prijs te zetten op emissiereducties of koolstofcaptatie, waarderen bossen voor koolstofsekwestratie consequent lager in vergelijking met industriële technologieën.

“Bossen zijn veel meer dan alleen hout,” herinner ik mezelf vaak. “Ze zijn levende infrastructuren voor klimaatstabiliteit.”

We hebben de wereldwijde dynamiek van koolstof in bossen geanalyseerd van 2004 tot 2024. Onze dataset omvatte zowel natuurlijke als beheerde bossen, van het Amazonegebied tot boreale ecosystemen. Onze bevindingen toonden aan dat bossen in 2024 662 gigaton koolstof opsloegen, een toename van 32 gigaton ten opzichte van 2004. De jaarlijkse sekwestratietarieven varieerden regionaal, waarbij tropische bossen de meeste koolstof absorbeerden, ondanks de druk van ontbossing en degradatie.

Tegelijkertijd erkende het wereldwijde koolstofkredietsysteem slechts een fractie van deze waarde. De gemiddelde prijs van koolstofkredieten voor bosbouwprojecten varieerde van $3 tot $15 per ton CO₂, terwijl de sociale kosten van koolstof—wat de samenleving werkelijk betaalt in schade door emissies—worden geschat op $51 tot $150 per ton. Deze kloof toont aan hoe laag gewaardeerd bossen blijven in financiële markten.

De tegenstelling was opvallend. Bossen boden de samenleving een enorme mitigatiedienst, maar de kredietmechanismen weerspiegelden hun ware waarde niet. Zoals we opmerken: “Bossen sekwestreren enorme hoeveelheden koolstof, maar de huidige kredietprijzen blijven ver achter bij de sociale kosten van koolstof.”

Deze discrepantie betekent dat gemeenschappen die bossen beschermen onvoldoende compensatie ontvangen, wat de prikkels voor conservering verzwakt. Het skewt ook de wereldwijde klimaatfinanciering naar geengineerde koolstofcaptatie, terwijl bossen de meest effectieve, directe en schaalbare optie blijven.

We hebben ook onderzocht hoe duurzaam bosbeheer bijdraagt aan zowel koolstofopslag als levensonderhoud. Goed beheerde bossen kunnen de houtkap in balans brengen met de bescherming van biodiversiteit en lange termijn sequestratie. In delen van Zuidoost-Azië en Afrika verhoogde gemeenschapsgeleide bosbeheer de lokale inkomens terwijl hoge koolstofvoorraden behouden bleven. Toch blijven deze succesverhalen ondervertegenwoordigd in de koolstofmarkten.

We vonden het inspirerend dat bossen zowel klimaatbondgenoten als economische motoren kunnen zijn als we systemen ontwerpen die hen juist waarderen. Een van de interessante bevindingen was de ongelijkmatige verdeling van het sekwestratiepotentieel van koolstof.

Tropische bossen (Amazonas, Congo, Zuidoost-Azië) absorbeerden bijna de helft van de wereldwijde boskoolstof, maar zijn het meest kwetsbaar voor ontbossing en branden. Boreale bossen slaagden erin koolstof voornamelijk in de bodems en veen op te slaan, waardoor ze cruciale langdurige reservoirs zijn, hoewel ze worden bedreigd door opwarming en dooi van permafrost. Gematigde bossen in Europa en Noord-Amerika lieten een constante sekwestratie zien dankzij duurzaamheidsbeleid, wat een model biedt voor anderen.

Toch, wanneer we de regionale sekwestratietarieven vergeleken met de inkomsten uit koolstofkredieten, werd de ongelijkheid groter. Regio’s die het meest bijdroegen aan de wereldwijde koolstofopslag, verdienden vaak het minst aan financiële opbrengsten.

Waarom markten bossen laag waarderen
Er zijn verschillende redenen voor deze onderwaardering. De eerste is onzekerheid en zorgen over de duurzaamheid—critici beweren dat boskoolstof omkeerbaar kan zijn door branden of houtkap. De tweede is de complexiteit van metingen—in tegenstelling tot industriële projecten met vaste basislijnen, vereisen bossen satelliet- en grondmonitoring om te volgen. En de derde is beleidsasymmetrie—industriële koolstofcaptatie profiteert van subsidies en innovatiefondsen, terwijl boskredieten te maken hebben met bureaucratische obstakels.

Maar deze uitdagingen zijn oplosbaar. Vooruitgang in afstandsmeting en AI-gestuurde monitoring stelt ons al in staat om boskoolstof met opmerkelijke nauwkeurigheid te volgen. Om het ware potentieel van bossen te ontsluiten, beveelt onze studie drie belangrijke acties aan:

• Verhoog de prijzen van boskredieten om deze in lijn te brengen met de sociale kosten van koolstof.
• Versterk gemeenschapsgebaseerd beheer om lokale voordelen te waarborgen.
• Integreer bossen in nationale klimaatstrategieën, niet als compensatie, maar als kernpilaren voor mitigatie.

“Bossen mogen niet als optionele extra’s worden gezien,” zegt de studie. “Ze zijn centraal voor het bereiken van netto-nuldoelen.”

Het schrijven en leiden van deze studie herinnerde me aan mijn eigen kindertijd in het plattelandsgebied van Bengal, waar bossen niet alleen landschappen waren, maar levende leraren. Ik leerde bomen te zien als meer dan alleen hulpbronnen—ze waren verwanten in de klimaatfamilie. Vandaag bevestigt de wetenschap wat ik intuïtief voelde: zonder bossen is onze strijd tegen klimaatverandering verloren.

En toch, de financiële mechanismen die we hebben gebouwd, waarderen hen te laag, soms behandelen ze hen als tweederangsoplossingen. Dat moet veranderen.

Conclusie
Over het algemeen concludeert ons onderzoek dat bossen immense koolstofrijkdom opslaan, maar huidige wereldwijde systemen voor koolstofkredieten hun rol in klimaatmitigatie onderwaarderen. Het overbruggen van deze kloof is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid, maar ook een klimaatimperatief.

Ik geloof dat het komende decennium er een moet zijn waarin bossen eindelijk de juiste plaats krijgen in de wereldwijde klimaatfinanciering. Iets minder zou een verraad zijn aan zowel de natuur als de mensheid.