Wereldwijde blootstelling aan lood kost nog steeds triljoenen en vormt een bedreiging voor kinderen, blijkt uit studie

Leedvergiftiging: een blijvend probleem in de 21ste eeuw

Leedvergiftiging werd ooit beschouwd als een probleem uit het verleden, vooral na de wereldwijde afschaffing van loodhoudende benzine in voertuigen in 2021. Maar is de mondiale loodvervuiling werkelijk opgelost?

Een nieuwe studie onder leiding van Dr. Chen Mengli, een onderzoeker van het Tropical Marine Science Institute aan de National University of Singapore (NUS), in samenwerking met onderzoekers van verschillende prestigieuze universiteiten, toont aan dat dit nog niet het geval is. Loodblootstelling blijft een urgente uitdaging voor de volksgezondheid en de economie in de 21ste eeuw.

De onderzoekers schatten dat de voortdurende blootstelling aan lood bij kinderen de wereld jaarlijks meer dan 3,4 biljoen dollar kost aan verloren economisch potentieel, met onevenredige effecten voor landen met een laag en gemiddeld inkomen.

Gepubliceerd op 30 september 2025, suggereren de bevindingen dat zonder strengere maatregelen, de toenemende vraag naar elektrificatie en slecht gereguleerde recycling van loodhoudende producten mondiale ongelijkheden kunnen verergeren en decennia van vooruitgang in de gezondheid van kinderen kunnen terugdraaien. Om dit te voorkomen, stelden de onderzoekers een strategie voor die beleidsmakers en industrieën vandaag de dag kunnen toepassen.

Les uit de geschiedenis

Lood is al duizenden jaren verweven in de menselijke samenleving, van de leidingsystemen van het Romeinse Rijk tot de verven, leidingen en industriële legeringen die we nog steeds gebruiken. Het wijdverspreide gebruik heeft een giftig spoor achtergelaten. Sommige van de vroegste massale vergiftigingen waren gekoppeld aan besmet voedsel en drank in Europa eeuwen geleden. De meest recente incident vond plaats met de introductie van tetra-ethyl lood in benzine in de jaren 1920, wat tientallen jaren miljoenen tonnen lood in de atmosfeer uitstootte.

Tegen de jaren 70 droegen kinderen wereldwijd gevaarlijk hoge bloedloodniveaus, met ernstige gevolgen zoals neurologische schade, vertraagde ontwikkeling en talloze voortijdige sterfgevallen. Het uiteindelijke verbod op loodhoudende benzine, dat wereldwijd pas in 2021 werd afgerond, wordt beschouwd als een van de grote overwinningen op het gebied van volksgezondheid van de moderne tijd. Het toonde aan dat vastberaden, gecoördineerde wereldwijde actie blootstelling kan verminderen en levens kan redden.

Echter, het team merkte op dat de viering van een “loodvrije” wereld prematuur was. Terwijl de bloedloodniveaus in veel rijke landen daalden, stabiliseerden ze of stegen ze zelfs weer in delen van Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Erfelijke vervuiling van de bodem en infrastructuur, kolenverbranding, talrijke loodhoudende producten zoals loodverf, en informele recycling van loodzuurbatterijen en e-afval hebben allemaal bijgedragen aan voortdurende blootstelling.

Dr. Chen voegde hieraan toe: “De perceptie dat het probleem is opgelost moet veranderen. Nieuwe bronnen van blootstelling blijven opduiken en het historisch uitgestoten lood blijft zich via verschillende natuurlijke processen herdistribueren.”

De huidige blootstelling en economische impact

Tegenwoordig overschrijdt de loodproductie meer dan 16 miljoen ton per jaar, waarvan ongeveer 85% naar loodzuurbatterijen gaat die voertuigen, telecommunicatie en back-up energiesystemen aandrijven. De jaarlijkse productie overtreft nu de totale hoeveelheid lood die tijdens het hele tijdperk van loodhoudende benzine werd uitgestoten.

Hoewel deze items gerecycled kunnen worden, gebeurt veel van de herverwerking onder onveilige omstandigheden, vooral in landen met een laag en gemiddeld inkomen. Informele recyclinglocaties, vaak gelegen nabij woningen en scholen, stellen arbeiders en omringende gemeenschappen bloot aan gevaarlijke niveaus van lood. Kolenverbranding, vervuilde bodems en de voortdurende verkoop van loodhoudende verven, speelgoed en zelfs voedselproducten verergeren de risico’s verder.

De onderzoekers merkten op dat de gezondheidsgevolgen het ernstigst zijn voor kinderen. Zelfs bij lage niveaus kan lood de ontwikkelende hersenen beschadigen, de intelligentie verlagen, het leren belemmeren en bijdragen aan gedragsproblemen. Deze last wordt vaak een leven lang gedragen, aangezien de effecten onomkeerbaar zijn. Het team schatte dat de blootstelling aan lood bij kinderen vandaag de dag resulteert in een mondiale economische verliezen die meer dan 3,4 biljoen dollar per jaar bedraagt, wat gelijkstaat aan meer dan 2% van het mondiale BBP.

Vierledige aanpak om een heropleving te voorkomen

Het team benadrukte dat het erkennen van de voortdurende risico’s de eerste stap is naar het voorkomen van een nieuwe wereldwijde gezondheidscrisis. De studie schetste vier urgente actiegebieden om de volksgezondheid te beschermen en ongelijkheden te verminderen:

• Beheer de levenscyclus van loodhoudende producten. Met de stijgende vraag naar batterijen en elektronica is sterkere controle nodig om lekkages tijdens productie, gebruik en afvalverwerking te minimaliseren.
• Elimineer onveilige en illegale bronnen. Informele recycling en loodhoudende goederen zoals loodverf, geglazuurde keramiek en vervalste specerijen blijven miljoenen blootstellen aan gevaarlijke loodniveaus.
• Versterk monitoring en betrokkenheid van de gemeenschap. Vroegtijdige detectie van loodlekken is vaak ondergefinancierd. Vooruitgangen in goedkope sensoren en op machine learning gebaseerde tools, in combinatie met lokale kennis, kunnen helpen hotspots effectiever te identificeren en aan te pakken.
• Leg de volledige sociaal-economische kosten vast. Blootstelling aan lood schaadt onevenredig kwetsbare bevolkingsgroepen. Betere modellen en gegevens op populatieniveau zijn nodig om de langetermijneffecten op gezondheid, onderwijs en productiviteit te kwantificeren, evenals om eerlijke beleidsreacties te begeleiden.

Dr. Chen benadrukte: “De wereld vierde terecht de afschaffing van loodhoudende benzine als een triomf van internationale samenwerking. Maar het probleem van loodblootstelling is nog niet verdwenen. Tenzij we waakzaam blijven voor zowel nieuwe bronnen van blootstelling als de erfenis van lood in het milieu, lopen we het risico dezelfde tragedie te herhalen.”