Wat is er gebeurd in Syrië? De val van al-Assad uitgelegd
Wat is er gebeurd in Syrië? Hoe is al-Assad gevallen?
Oppositiekrachten hebben controle over de hoofdstad verworven na een significante aanval. Hier is hoe het allemaal is verlopen.
In de vroege uren van zondagochtend verklaarden oppositiekrachten dat Syrië bevrijd was van de heerschappij van president Bashar al-Assad, terwijl ze de hoofdstad binnenvielen. De voormalige president zou volgens berichten zijn gevlucht uit Damascus, maar er is nog geen informatie over welk land hem zal ontvangen.
De verbazingwekkende val van meer dan 53 jaar al-Assad familieheerschappij wordt beschreven als een historisch moment – bijna 14 jaar nadat Syriërs in vreedzame protesten opkwamen tegen een regering die hen met geweld ontving, wat snel leidde tot een bloederige burgeroorlog.
Wanneer begon het?
Op 27 november lanceerde een coalitie van oppositieve strijders een grote offensief tegen pro-regeringskrachten. De eerste aanval vond plaats aan de frontlinie tussen het door de oppositie gecontroleerde Idlib en de naburige provincie Aleppo. Drie dagen later veroverden de oppositiekrachten de op een na grootste stad van Syrië, Aleppo.
Wie voerde deze actie uit?
De operatie, genaamd “Deterrence of Aggression”, werd gevoerd door verschillende gewapende Syrische oppositiegroepen, geleid door Hayat Tahrir al-Sham (HTS) en ondersteund door Turkse geallieerde facties. HTS, onder leiding van Abu Mohammed al-Julani, is de grootste en meest georganiseerde groep, die jarenlang de provincie Idlib heeft geregeerd voordat deze offensief begon.
Andere groepen die aan de operatie deelnamen waren de National Front for Liberation, Ahrar al-Sham, Jaish al-Izza en de Nour al-Din al-Zenki Beweging, evenals door Turkije gesteunde facties die onder de vlag van het Syrische Nationale Leger vallen.
Is heel Syrië gevallen?
Waarschijnlijk. Hoewel de oppositiekrachten Lattakia en Tartous, kustprovincies die als bastions van al-Assad worden gezien, niet binnengingen. De rebellen maakten snel vooruitgang – binnen enkele dagen veroverden ze Hama en Homs, een stad die ooit de “Hoofdstad van de Revolutie” werd genoemd in de vroege jaren van de oorlog. Op zaterdag viel Deraa – de geboorteplaats van de opstand in 2011 – ook uit de greep van de regering.
Het Syrische leger kondigde aan dat het zich “herpositioneerde” in de provincie en nabij Sweida, maar dat leek weinig effect te hebben. De in het Verenigd Koninkrijk gevestigde oorlogsmonitor Syrian Observatory for Human Rights (SOHR) meldde dat Syrische troepen zich terugtrokken uit posities in Quneitra, nabij de door Israël geannexeerde Golanhoogten.
Waarom viel al-Assad zo snel?
Syrië had het moeilijk terwijl de economie instortte, die naar verluidt grotendeels werd gesteund door een illegale handel in de psychoactieve drug Captagon. Al-Assad werd enorm onpopulair, omdat mensen, inclusief zijn soldaten, steeds moeilijker konden overleven. Soldaten en politieagenten zouden hun posten hebben verlaten, hun wapens hebben overgegeven en zijn gevlucht voor de opmars van de oppositie.
Militair gezien is het al-Assad-regime al jaren zwak, afhankelijk van militaire steun van Rusland en Iran. Maar analisten zeggen dat Rusland vastzit in zijn invasie van Oekraïne en dat Iran en hun Libanese bondgenoot Hezbollah zijn verzwakt door Israëlische aanvallen – zij konden de wankelende Syrische legers niet te hulp komen.
Waar is al-Assad?
Niemand weet waar al-Assad zich momenteel bevindt. Hij en zijn minister van Defensie, Ali Abbas, zijn beiden op onbekende locaties, volgens de Syrische premier Mohammad Ghazi al-Jalali, die aan een nieuwswebsite meldde dat ze zaterdagavond het contact hebben verloren.
Volgens SOHR-hoofd Rami Abdel Rahman zou al-Assad Syrië hebben verlaten via de internationale luchthaven van Damascus, terwijl deze door het leger werd beveiligd. Soldaten verlieten het kort daarna en de oppositiekrachten namen de controle over.
Is de hele regering gevlucht?
Nee, premier al-Jalali is gebleven en sprak vroeg op zondag met de pers om te zeggen dat hij was gebleven om ervoor te zorgen dat alles goed bleef verlopen.
Zijn de Syriërs blij?
Damascus, Homs en andere Syrische steden barstten in vreugde uit bij de aankondiging van al-Assads vertrek. Beelden uit Damascus toonden oppositiekrachten die bij zonsopgang in de lucht schoten. Mensen klommen op tanks in jubel, te midden van menigten die de vlag van de revolutie zwaaiden. Op sommige plaatsen werden standbeelden van al-Assads vader, Hafez, omvergeworpen.
Mensen verzamelden zich om samen te bidden in moskeeën en te vieren op openbare pleinen, terwijl ze anti-Assad leuzen scandeerden en met autohorns toeterden.
Wat gebeurde er in de Sednaya-gevangenis?
De oppositiekrachten hebben regimegevangenissen geopend langs hun opmars en de gewetensgevangenen die daar werden vastgehouden, bevrijd. HTS kondigde aan dat haar strijders de gevangenis aan de rand van de hoofdstad bestormden en verklaarden dat er een “einde was aan het tijdperk van tirannie in de Sednaya-gevangenis”, een faciliteit die synoniem staat voor de meest beruchte misstanden van al-Assads regime. SOHR bevestigde dat “de deuren van de beruchte Sednaya-gevangenis … zijn geopend voor duizenden gedetineerden die door het veiligheidsapparaat gedurende het regime zijn vastgehouden”.
Wat gebeurt er nu?
Dat moet nog worden gezien. Analisten wijzen erop dat er veel potentieel is voor Syrië, net zoals er een aantal mogelijke valkuilen zijn als de verschillende partijen niet samenwerken. Al-Jalali zei in een videobericht dat zijn kabinet bereid is om “de hand uit te steken” naar de oppositie en zijn functies over te dragen aan een overgangsregering.
“Dit land kan een normaal land zijn dat goede relaties opbouwt met zijn buren en de wereld … maar deze kwestie is aan elke leiderschap gekozen door het Syrische volk,” zei al-Jalali in een toespraak die op zijn Facebook-account werd uitgezonden. HTS-leider al-Julani zei in een verklaring op sociale media dat “publieke instellingen onder toezicht van de premier zullen blijven totdat ze officieel worden overgedragen”.
