Wat betekent de ontwapening van de PKK voor haar regionale bondgenoten?

Wat betekent de ontwapening van de PKK voor haar regionale bondgenoten?

De Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) zullen naar verwachting het voorbeeld van de PKK niet volgen en zich niet ontwapenen, maar de gesprekken met Damascus zouden kunnen worden versterkt.

Toen Abdullah Öcalan zei dat zijn Koerdische Arbeiderspartij, of PKK, na meer dan veertig jaar conflict met de Turkse staat en tienduizenden doden zijn wapens moest neerleggen en ontbinden, was er meteen een blik over de grens naar Syrië.

Het noordoosten van Syrië wordt grotendeels gecontroleerd door de SDF, een door Koerden geleide militaire kracht waarmee Turkije de afgelopen tien jaar herhaaldelijk in conflict is geweest.

De SDF wordt geleid door de Volksbeschermingseenheden (YPG), die door Turkije als een “terroristische” groep worden beschouwd en als de Syrische tak van de PKK. De Verenigde Staten hebben de YPG echter in Syrië gesteund in de strijd tegen ISIL (ISIS).

Na de val van de Syrische president Bashar al-Assad in december, heeft de SDF onderhandelingen gevoerd met de nieuwe door Turkije gesteunde regering in Damascus over haar toekomstige rol in een nieuw verenigd Syrië en als militaire kracht, evenals over het soort bestuur dat in het noordoosten van het land zal gelden.

Öcalan’s oproep tot ontwapening werd verwelkomd door SDF-leider Mazloum Abdi, maar hij gaf aan dat zijn groep zich niet zal ontwapenen en dat Öcalan’s beslissing niet van toepassing is op Syrië.

Dit zou de SDF echter verdere prikkels kunnen geven om haar strijdmacht en bestuursstructuur – de Autonome Administratie in Noord- en Oost-Syrië (AANES) – onder de hoede van de nieuwe regering in Damascus te brengen.

De SDF heeft strijd geleverd tegen door Turkije gesteunde Syrische facties, ook in de directe dagen na de val van het regime van al-Assad, en heeft aanhoudende aanvallen van de Turkse luchtmacht ondergaan.

In december onderhandelde de VS over een staakt-het-vuren tussen de SDF en het door Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger, dat sindsdien is opgenomen in de nieuwe strijdkrachten van Syrië.

Abdi heeft gesprekken gevoerd met de nieuwe Syrische regering, onder leiding van Ahmed al-Sharaa, over de beste manier om de SDF te integreren in de post-Baathistische veiligheidsdiensten en het bestuur van het noordoosten van Syrië.

Verhoogde druk om te onderhandelen

De SDF is betrokken bij de onderhandelingen onder druk van een naderende terugtrekking van Amerikaanse troepen uit het noordoosten van Syrië.

Zonder een Amerikaanse aanwezigheid en steun vreest de SDF kwetsbaar te zijn voor aanvallen van Turkije of door Turkije gesteunde facties in Syrië.

Maar als de beslissing van de PKK om zich te ontwapenen een gevoel van veiligheid voor Turkije langs de grens met Syrië met zich meebrengt, verwachten analisten dat de relaties tussen de SDF en Turkije ook zullen verbeteren.

Dit blijkt uit de relaties van Turkije met Masoud Barzani en zijn Koerdische Democratische Partij in de Koerdische regio van Noord-Irak.

Deze nieuwe realiteit betekent echter niet dat het gemakkelijk zal zijn. Onder de overeenkomst tussen Turkije en de PKK kunnen sommige vechters naar derde landen worden verplaatst – in wezen in ballingschap worden gestuurd. Er is ook de mogelijkheid dat sommige vechters besluiten zich naar het noordoosten van Syrië te begeven, in welk geval Turkije de SDF zou kunnen zien als een toevluchtsoord voor PKK-vechters.

Daarom zal Turkije de SDF in Syrië en de onderhandelingen van de SDF met Damascus nauwlettend in de gaten houden.

In het verleden heeft het Turkse leger drones gelanceerd, artillerie afgevuurd en luchtaanvallen uitgevoerd tegen Koerdische strijders, waaronder de SDF. Analisten zeggen dat militaire opties in de toekomst nog steeds op tafel kunnen liggen.

Verder dan Syrië

De PKK’s affiliates en bondgenoten zijn verspreid over regio’s in het Midden-Oosten waar Koerden wonen.

Historisch gezien heeft de PKK zowel in Turkije als in Noord-Irak operaties uitgevoerd. Hun bondgenoten hebben gewerkt in gebieden waar Koerden wonen in Syrië en Iran. Hun strijd is vaak gericht tegen de nationale autoriteiten in die gebieden of heeft gestreefd naar zelfbeschikking of federalisme.

Een voorbeeld is de Partij voor Vrije Koerdische Leven, of PJAK, in Iran, die beweert als doel te hebben een autonome Koerdische regio in Iran uit te roepen.

Het is onduidelijk wat er zal gebeuren met de PJAK, omdat zij ook een aantal Iraanse Koerdische strijders binnen de PKK hebben.

Analisten zijn het erover eens dat het onduidelijk is of de bondgenoten van de PKK Öcalan’s voorbeeld zullen volgen en hun wapens zullen neerleggen, of zoals het geval is met de SDF in Syrië, of ze hun eigen strijd als onafhankelijk zullen beschouwen en op eigen houtje beslissingen zullen nemen.