Waarom zoekt India nu toenadering tot de Taliban?

Ontwikkelingen in de betrekkingen tussen India en Afghanistan

De waarnemend minister van Buitenlandse Zaken van Afghanistan, Amir Khan Muttaqi, heeft deze week een ontmoeting gehad met de Indiase secretaris Buitenlandse Zaken, Vikram Misri, in Dubai. Analisten beschouwen deze bijeenkomst als een bevestiging van India’s intenties om zijn invloed bij de Afghaanse leiding te vergroten.

India heeft het afgelopen jaar stapsgewijs de relaties met de Taliban verbeterd, en deze ontmoeting markeert de eerste hooggeplaatste interactie van een dergelijke aard. In de afgelopen 20 jaar heeft India meer dan $3 miljard geïnvesteerd in hulp en reconstructiewerk in Afghanistan. In een verklaring van het Indiase Ministerie van Buitenlandse Zaken werden de gebruikelijke gespreksonderwerpen besproken: regionale ontwikkelingen, handel en humanitaire samenwerking, alsook een overeenkomst om ontwikkelingsprojecten te hervatten en ondersteuning te bieden aan de gezondheidssector en vluchtelingen in Afghanistan.

Echter, wat niet werd gezegd in die verklaring – maar wat duidelijk was uit de timing en agenda van deze bijeenkomst – signaleert een verschuiving in de geopolitieke realiteiten van de regio. De ontmoeting volgt slechts enkele dagen na de veroordeling door India van de luchtaanvallen van Pakistan op Afghanistan, die naar verluidt ten minste 46 mensen het leven hebben gekost in de afgelopen maand.

Daarnaast komt het op het moment dat de Taliban een waarnemend consul heeft aangesteld in het Afghaanse consulaat in Mumbai, in november van het vorig jaar. Hoewel de Indiase regering geen commentaar gaf op deze aanstelling, viel de timing samen met een bezoek van de gezamenlijke secretaris van het Ministerie van Buitenlandse Zaken van India aan Kabul in dezelfde maand.

De aanstelling van Ikramuddin Kamil, een voormalige Afghaanse student in India die nu als Taliban-diplomaat fungeert, plaatst India op een groeiende lijst van landen, waaronder Rusland, China, Turkije, Iran en Oezbekistan, die de Taliban hebben toegestaan om de operaties in Afghaanse ambassades over te nemen. Eerder, in 2022, stuurde India ook een klein technisch team om zijn ambassade in Kabul gedeeltelijk te heropenen.

Veranderende dynamiek tussen India en de Taliban

Deze recente gebeurtenissen wijzen op een verdieping van de banden tussen New Delhi en Kabul, aldus waarnemers. Maar volgens Kabir Taneja, plaatsvervangend directeur en fellow bij de Observer Research Foundation, lijkt deze beweging misschien niet de strategische verschuiving die het lijkt. “Het is gewoon een natuurlijke voortzetting van wat India’s voorzichtige en langdurige benadering van de realiteit van de Taliban in Kabul sinds 2021 is geweest,” zei hij.

Raghav Sharma, universitair hoofddocent aan de Jindal School of International Affairs in New Delhi, voegde daaraan toe dat dit een voortzetting is van het eerdere beleid waarbij men met de Taliban omgaat, maar niet echt de diepte van deze betrokkenheid wil erkennen. Hij merkte op dat het beleid zelden voortkomt uit dergelijke dialogen.

Visumvooruitzichten voor Afghanen

Een positieve ontwikkeling die hieruit zou kunnen voortvloeien, is de mogelijkheid van visa voor Afghanen. “De belangrijkste conclusie van de Misri-Muttaqi-bijeenkomst is dat India wellicht dichtbij is om een reeks visa voor Afghanen opnieuw op te starten, met name voor handel, gezondheidstoerisme en onderwijs,” aldus Taneja.

India kreeg kritiek voor het opschorten van Afghaanse visa, waaronder medische en studentenvisa, na de overname door de Taliban in 2021. Sindsdien zijn er zeer weinig visa aan Afghanen verstrekt. Taneja voegde toe: “Het is hoog tijd dat New Delhi hiermee komt. Het zal veel Afghaanse burgers verlichting brengen die India als hun voorkeurskeuze hebben gebruikt voor hogere opleidingen en medische zorg.”

Sharma is minder optimistisch over de mogelijkheid van meer visa, vanwege veiligheidszorgen. “Uiteindelijk zijn de Taliban een ideologische beweging, en hun terugkeer naar de macht heeft geleid tot een toename van radicalisering, wat een uitdaging zal zijn,” zei hij.

De noodzaak voor betrokkenheid in de regio

India moet ook betrokken blijven in de regio. “Men gelooft dat door het openhouden van het kanaal naar de Taliban, ze hen tenminste op enkele belangrijke kwesties kunnen betrekken. Of de Taliban kan leveren, is een andere vraag, want wat zijn de hefboomfactoren die we hebben ten opzichte van de Taliban?” voegde hij toe.

De bijeenkomst was meer nodig voor de Taliban dan voor India, volgens Sharma. Aangezien de groep betrokken is bij militaire conflicten met Pakistan, een voormalig bondgenoot van de Taliban, is het eager om te laten zien dat het een breder scala aan opties heeft.

Ethiek en democratie in de internationale relaties

Er zijn echter andere redenen waarom India misschien terughoudend is om verder te gaan met de Taliban. Hechtere banden zouden “de grootste democratie ter wereld” in een ethisch moeras kunnen plaatsen, zeggen analisten. “India heeft lange tijd geprobeerd zichzelf te positioneren als de grootste democratie ter wereld, maar heeft zelfs niet de moeite genomen om de ban op meisjesonderwijs in Afghanistan te veroordelen. Er is absolute stilte over deze kwesties,” zei Sharma.

India heeft een sterke aanwezigheid in Afghanistan behouden en was een van de eerste landen die een diplomatiek missies stuurde na de val van de Taliban in 2001. Echter, ondanks aanzienlijke belangen in de regio, heeft India gebrek aan een samenhangend beleid over het land.

“Elke manoeuvre die India wilde maken, heeft het altijd gedaan in samenwerking met andere machten waarmee we een convergentie van belangen hebben gevonden. Dat was in het verleden voornamelijk Iran en Rusland, en later de Amerikanen,” voegde Sharma toe. Na de ineenstorting van de door de VS gesteunde republiek heeft India zich in een nieuwe situatie bevonden.

Toekomstige uitdagingen voor India in Afghanistan

Nu zijn belanghebbenden in de regio aan het evalueren wat de komende Amerikaanse regering onder Trump zou kunnen betekenen voor de Taliban. “Afghanistan is uit het politieke bewustzijn in Washington, D.C. gevallen,” zei Taneja. Terwijl het land relevant blijft op het gebied van veiligheid, “zal het niet boven meer urgente kwesties zoals Gaza, Iran en Oekraïne komen.”

Wat er daarna gebeurt, is moeilijk te zeggen. “De strategieën van Trump zijn vergelijkbaar met het dagelijks weer voorspellen. Echter, elke Taliban-oppositie die probeert sterker te worden, kan een meer benaderbaar oor vinden onder Trump dan ze ooit onder Biden deden.”

Uiteindelijk, ondanks dat het de sterkste macht in de regio is, heeft India gefaald in het betrekken van diverse spelers in Afghanistan, wat zijn belangen op de lange termijn isoleert. “Aanvankelijk maakten we de fout om al onze eieren in de [Hamid] Karzai-emmer te stoppen en daarna in de [Ashraf] Ghani-emmer. We deden hetzelfde in Bangladesh en gooiden al onze steun achter Sheikh Hasina,” zei Taneja.

Het herstellen hiervan kan tijd kosten, aangezien India ook een cruciaal begrip van de Afghaanse samenleving kan missen. “Het gaat niet alleen om het cultiveren van banden op politiek niveau, maar ook om begrijpen hoe bepaalde sociopolitieke structuren functioneren. Ik denk niet dat India dat begrip heeft, wat ironisch is omdat we geografisch en cultureel dicht bij hen staan. Toch hebben we heel weinig geïnvesteerd in het proberen te begrijpen van de samenleving,” zei hij.

“Ik geloof dat we diezelfde fout herhalen en al onze eieren in de Taliban-emmer stoppen,” waarschuwde Taneja, met de opmerking dat het politieke klimaat in Afghanistan altijd zeer vluchtig is geweest. “De situatie verandert zeer snel,” voegde hij eraan toe.