Waarom richt president Bukele van El Salvador zich op buitenlandse gefinancierde non-profitorganisaties?

Nieuws| Mensenrechten

Waarom richt de president van El Salvador, Bukele, zich op buitenlandse gefinancierde non-profitorganisaties?

Een nieuwe wet, gepromoot door president Nayib Bukele, wordt door voorstanders gezien als een poging om dissent in El Salvador de kop in te drukken. Mensenrechtenorganisaties, politici en experts hebben scherpe kritiek geuit op een wet die door het Congres van El Salvador is goedgekeurd, die wordt beschouwd als een instrument voor censuur, ontworpen om niet-gouvernementele organisaties die kritisch zijn over president Bukele te silencing en te criminaliseren.

De wet, voorgesteld door Bukele, omzeilde de gebruikelijke wetgevende procedures en werd op dinsdagavond aangenomen door een Congres dat volledig onder controle staat van zijn partij Nieuwe Ideeën. Bukele probeerde eerder in 2021 een vergelijkbare wet in te voeren, maar na sterke internationale tegenstand werd deze nooit ter stemming gebracht in het volledige Congres.

Bukele verklaarde dat de wet bedoeld is om buitenlandse invloed en corruptie te beperken. Dit komt nadat de regering verschillende stappen heeft ondernomen die zorgen hebben gewekt dat het land mogelijk een nieuwe golf van onderdrukking ingaat. Critici waarschuwen dat het in lijn ligt met maatregelen die door regeringen in Nicaragua, Venezuela, Rusland, Wit-Rusland en China zijn aangenomen.

Wat zegt de wet?

Iedereen – individuen of organisaties, lokaal of buitenlands – die handelt in het belang van een buitenlandse entiteit of buitenlandse financiering ontvangt om in El Salvador te opereren, moet zich onder de wet registreren. Elke betaling, hetzij in contanten, goederen of diensten, aan dergelijke groepen zal onderworpen zijn aan een belasting van 30 procent. De definitieve wet die is aangenomen, specificeert niet hoe het geld van de belasting zal worden gebruikt.

Hoewel de Verenigde Staten ook een wet hebben die vereist dat individuen die namens buitenlandse entiteiten en regeringen werken zich registreren, is die van Bukele veel breder van opzet en geeft hij zichzelf grotere bevoegdheden. Het is vrij gebruikelijk in armere landen in Latijns-Amerika om afhankelijk te zijn van internationale hulp, aangezien het vaak moeilijk is om geld in eigen land te verzamelen.

Analisten zeggen dat een brede definitie van een “buitenlandse agent” in de wet zou kunnen vallen onder:

• Mensenrechtenorganisaties
• Gemeenschapsverenigingen
• Onafhankelijke media
• Buitenlands gefinancierde startups of bedrijven
• Religieuze groepen
• Internationale hulporganisaties

Nieuwe regels voor NGO’s

De wet creëert een nieuw overheidsorgaan genaamd RAEX, of Registratie van Buitenlandse Agents, dat brede bevoegdheden zal hebben, waaronder het vaststellen van registratie-eisen, het goedkeuren of weigeren van aanvragen, het intrekken of weigeren van registraties en het eisen van documenten of informatie op elk moment. Sommige NGO’s kunnen om uitzonderingen vragen, maar RAEX zal beslissen wie in het land kan opereren. Ongeveer 8.000 NGO’s zijn actief in El Salvador en zijn vaak afhankelijk van buitenlandse donaties vanwege een gebrek aan beschikbare middelen in het Centraal-Amerikaanse land.

Sommige van deze groepen hebben al lange tijd conflicten met Bukele en hebben enkele van zijn acties bekritiseerd, waaronder zijn beslissing om belangrijke grondrechten op te schorten om op te treden tegen de bendes in het land en het nastreven van herverkiezing ondanks duidelijke grondwettelijke verboden.

De regels waaraan NGO’s moeten voldoen zijn als volgt:

• Ze moeten zich registreren bij RAEX en de bron en het doel van alle donaties rapporteren.
• Ze moeten volledige boekhoudkundige gegevens bijhouden, banken gebruiken voor transacties en anti-witwaswetten volgen.
• Ze mogen niet opereren zonder registratie.
• Ze mogen zich niet bezighouden met politieke activiteiten of acties die als bedreigend voor de openbare orde of de nationale veiligheid worden gezien.
• Ze mogen buitenlandse donaties niet gebruiken voor niet-gemelde activiteiten of informatie delen namens buitenlandse donoren zonder dit als zodanig te labelen.

Overtredingen van de regels kunnen leiden tot boetes van tussen de $100.000 en $250.000 en mogelijk sluiting.

Waarom nu?

Critici zeggen dat Bukele de wet nieuw leven heeft ingeblazen omdat hij nu de macht over alle takken van de overheid heeft geconsolideerd. Zijn politieke alliantie met de Amerikaanse president Donald Trump heeft hem ook moed gegeven. Bukele kondigde de wet aan kort nadat een protest nabij zijn huis eindigde in een gewelddadige onderdrukking door de politie, waarbij twee mensen werden gearresteerd.

Bovendien komt het nadat verschillende stappen door Bukele zijn genomen die de bezorgdheid hebben doen toenemen dat de zelfbenoemde “coolste dictator ter wereld” de dissent onderdrukt. Slechts twee dagen voordat de wet werd aangenomen, arresteerde de regering een anticorruptieadvocaat van de mensenrechtenorganisatie Cristosal – een van Bukele’s meest uitgesproken critici – op beschuldigingen van corruptie. De regering arresteerde de hoofden van busmaatschappijen omdat ze een bevel van Bukele op sociale media negeerden. Journalisten van het onderzoeksnieuwsorganisatie El Faro zeiden dat ze het land moesten ontvluchten nadat ze vernamen dat de regering voorbereidingen trof voor hun arrestatie, nadat ze rapporten hadden gepubliceerd over de banden van de president met bendes.

Wat zeggen critici?

Oppositiewetgever Claudia Ortiz noemde de wet “een autoritair middel voor censuur” en zei dat het de president buitensporige controle geeft. “Het is duidelijk dat uitzonderingen alleen zullen worden gegeven aan groepen die zich aligneren met de overheid, terwijl degenen die corruptie of misbruik aan de kaak stellen, zullen worden bestraft,” zei ze.

Advocaat Roxana Cardona van de NGO Justicia Social y Controlaría Ciudadana zei: “De Wet op de Buitenlandse Agents is bedoeld om organisaties te onderdrukken die burgerparticipatie bevorderen of gemarginaliseerde groepen ondersteunen die de staat negeert.”

Eduardo Escobar, directeur van Acción Ciudadana, voegde toe: “Dit maakt deel uit van de toenemende repressie van de overheid. Het raakt grondwettelijke rechten zoals vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vereniging.”

Advocaat en analist Bessy Ríos zei: “Het doel is om de financiering van de burgermaatschappij te controleren, vooral organisaties die kritisch zijn over de overheid.”