Waarom heeft Rusland het vredesplan van Trump voor Oekraïne afgewezen?

Waarom heeft Rusland het vredesplan van Trump voor Oekraïne afgewezen?

Vladimir Poetin en de top Russische diplomaat Sergey Lavrov hebben aangegeven dat een uitstel van Oekraïnes toetreding tot de NAVO niet voldoende zal zijn. Onlangs heeft Rusland een plan van het team van de Amerikaanse president-elect Donald Trump verworpen om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne te beëindigen door de NAVO-lidmaatschap van Kiev uit te stellen in ruil voor een wapenstilstand. Trump’s overwinning in de presidentsverkiezingen van november, zijn herhaalde kritiek op Oekraïne en de Amerikaanse financiering voor Kiev, evenals zijn belofte om de oorlog binnen een dag te beëindigen wanneer hij aan de macht is, hebben zorgen gewekt onder NAVO-bondgenoten over de compromissen die hij van Oekraïne kan eisen.

De afwijzing door het Kremlin van wat naar verluidt een belangrijk onderdeel van het voorstel van Trump voor een wapenstilstand is, benadrukt waarschuwingen van sommige analisten die hebben gewaarschuwd dat Rusland niet noodzakelijkerwijs een einde aan de oorlog op zijn voorwaarden kan afdwingen.

Wat is het plan van Trump voor Oekraïne?

Trump is voorzichtig geweest met het onthullen van veel details over zijn plan. Tijdens een podcastinterview met Lex Fridman in september zei Trump: “Ik kan je die plannen niet geven, want als ik je die plannen geef, kan ik ze niet meer gebruiken. Dan zullen ze niet succesvol zijn. Een deel van het is verrassing.” Op de campagne zei hij dat hij beloofde de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur te beëindigen. Echter, op 12 december vertelde hij aan Time magazine dat “het Midden-Oosten een gemakkelijker probleem is om aan te pakken dan wat er gebeurt met Rusland en Oekraïne.”

Op 6 november meldde de Wall Street Journal (WSJ) dat Trump’s plannen voor een wapenstilstand in Oekraïne inhouden dat Oekraïnes NAVO-lidmaatschap met 20 jaar wordt uitgesteld. Trump’s vice-president JD Vance onthulde mogelijke details van Trump’s plan in een interview dat in september werd uitgezonden. Vance zei dat de huidige scheidslijn tussen Rusland en Oekraïne een “gedemilitariseerde zone” zou worden, versterkt zodat Rusland niet opnieuw zou kunnen binnenvallen.

De WSJ-rapportage stelt dat deze gedemilitariseerde zone bijna 1.290 km zou beslaan. Het is echter onduidelijk wie deze zone zou moeten handhaven, maar een anonieme lid van Trump’s team zei dat “de loop van het geweer Europees zal zijn,” volgens de WSJ.

Vance stelde ook voor dat Oekraïne volgens het plan een deel van zijn bezette grondgebied aan Rusland zou moeten afstaan, inclusief delen van Loehansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja. Rusland heeft sinds 2014 ongeveer 20 procent van het Oekraïense grondgebied in bezit genomen.

Op 27 november benoemde Trump de gepensioneerde generaal Keith Kellogg als zijn speciale gezant voor de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. In april schreef Kellogg een strategiedocument waarin hij suggereerde dat de VS Oekraïne konden blijven bewapenen, op voorwaarde dat Kiev akkoord ging met deelname aan vredesbesprekingen met Moskou.

Kellogg’s document stelde ook voor dat de NAVO Oekraïnes lidmaatschap zou kunnen opschorten en dat Rusland enige verlichting van sancties zou kunnen worden aangeboden in ruil voor deelname aan vredesonderhandelingen.

Wat zei Rusland?

Tijdens zijn jaarlijkse persconferentie op 26 december wees president Poetin het idee af dat een uitstel van Oekraïnes NAVO-lidmaatschap voldoende zou zijn voor Moskou. Poetin zei dat hij niet bekend is met de specifieke details van Trump’s plan, maar dat huidig president Joe Biden in 2021 een soortgelijk voorstel deed om de toetreding van Oekraïne met 10 tot 15 jaar uit te stellen. “In termen van historische afstanden en tijdframes, is dit een moment. Wat maakt het voor ons uit – vandaag, morgen of over 10 jaar?” vroeg hij retorisch.

Op zondag citeerde het Russische staatsnieuwsagentschap TASS minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov die de afwijzing van sommige van Trump’s voorstellen voor Oekraïne bevestigde. “We zijn zeker niet tevreden met de voorstellen van de vertegenwoordigers van het team van de president-elect om Oekraïnes lidmaatschap van de NAVO met 20 jaar uit te stellen en een vredesmissie van ‘VK en Europese troepen’ in Oekraïne te plaatsen,” zei Lavrov.

Lavrov voegde daaraan toe dat Rusland nog geen officiële “signalen” van de VS heeft ontvangen over de “Oekraïense regeling”. De Russische diplomaat legde uit dat tot de inauguratie van Trump op 20 januari, alleen het aftredende bestuur van Biden gemachtigd was om met Moskou te overleggen.

Ondertussen zei president Poetin dat Moskou openstaat voor vredesgesprekken met Oekraïne, die in Slowakije zouden worden gehouden. Poetin ontving deze week de Slowaakse premier Robert Fico in het Kremlin. Fico is sceptisch over de militaire steun van de Europese Unie voor Oekraïne.

Hoe heeft Oekraïne gereageerd?

Trump ontmoette Zelenskyy en de Franse president Emmanuel Macron op 7 december in Parijs. Na de trilaterale bijeenkomst vertelde Trump aan de New York Post dat Zelenskyy een wapenstilstand wil. “Hij wil vrede maken. We hebben het niet over de details gehad,” voegde hij eraan toe.

Oekraïne had eerder benadrukt dat elke vredesdeal moet inhouden dat de Russische annexatie van Oekraïens grondgebied, inclusief de Krim, die in 2014 werd geannexeerd, ongeldig wordt verklaard. Echter, in een interview met Sky News op 29 november verschoof Zelenskyy zijn standpunt. “Als we de hete fase van de oorlog willen stoppen, moeten we het grondgebied van Oekraïne dat we onder controle hebben, onder de NAVO-vleugel nemen,” zei hij. “We moeten het snel doen. En dan kan Oekraïne op diplomatieke wijze het [bezette] grondgebied terugkrijgen.”

Terwijl de NAVO-leden hebben verzekerd dat Oekraïne op een “onomkeerbare” weg is naar toetreding tot de alliantie, zijn ze voorzichtig met de toelating van Oekraïne terwijl het nog steeds in oorlog is met Rusland. Dit komt omdat het NAVO-verdrag een wederzijdse verdedigingclausule bevat, die bepaalt dat alle leden als aangevallen worden beschouwd als één lid wordt aangevallen. De toetreding van Oekraïne tot de NAVO zou betekenen dat alle NAVO-leden in oorlog zijn met Rusland.

Met Rusland dat een compromis over het NAVO-lidmaatschap afwijst – dat Oekraïne krijgt, maar pas over twee decennia – is het onduidelijk hoe Kiev en Moskou opnieuw aan de onderhandelingstafel kunnen komen. Het NAVO-lidmaatschap is de kern van wat Zelenskyy als zijn vredesplan heeft gepresenteerd. Maar volgens Ash zou Zelenskyy ook bereid kunnen zijn om compromissen te sluiten over het NAVO-lidmaatschap. Wat Zelenskyy echter niet zou willen compromitteren, is de vraag over de veiligheid van Oekraïne.

“Oekraïne moet verzekerd zijn dat Poetin onder geen enkele deal opnieuw kan binnenvallen,” zei Ash. “Dat betekent of bilaterale veiligheidsgaranties van het Westen of keiharde garanties dat ze Oekraïne alle middelen zullen geven die nodig zijn om zichzelf te verdedigen — net als Israël of Zuid-Korea.”

Ondertussen, temidden van de warmte tussen Poetin en Fico in Moskou vorige week, viel Zelenskyy de Slowaakse regering aan. Op zaterdag beschuldigde hij Fico ervan een “tweede energiefront” tegen Kiev te openen op bevel van Moskou. Russisch gas transit via Oekraïne naar Slowakije, Moldavië en Hongarije onder een overeenkomst die aan het einde van dit jaar afloopt.

Fico zei na zijn bezoek aan Poetin dat Slowakije vergeldingsmaatregelen tegen Kiev zou overwegen als het de gasoverdracht op 1 januari 2025 stopzet.