Waarom heeft Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit nu een opvolger genomineerd?

Waarom heeft Mahmoud Abbas nu een opvolger genomineerd?

Mahmoud Abbas, president van de Palestijnse Autoriteit (PA), heeft Rawhi Fattouh genoemd als zijn mogelijke opvolger voor het geval hij vanwege gezondheidsproblemen niet verder kan. De laatste tijd is de kritiek op Abbas en zijn leiderschap toegenomen, vooral te midden van de aanhoudende oorlog van Israël tegen Gaza, waarbij meer dan 44.000 mensen zijn omgekomen en velen anderen gewond zijn geraakt of verhongeren.

Abbas, 89 jaar oud en ook leider van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), werd in 2005 president van de PA, een jaar na het overlijden van de toenmalige leider Yasser Arafat. Maar waarom kiest hij nu voor een opvolger en hoe zal het opvolgingsproces eruitzien?

Wat is de Palestijnse Autoriteit?

De PA werd opgericht als een tijdelijke Palestijnse regering onder de Oslo-akkoorden van 1993, ondertekend door de toenmalige Israëlische premier Yitzhak Rabin en Arafat. De PA was bedoeld om basisvoorzieningen te beheren, zoals onderwijs, veiligheid, water en elektriciteit, voor Palestijnen die onder Israëlische bezetting leefden in Gaza en delen van de Westelijke Jordaanoever, waaronder Oost-Jeruzalem.

De Oslo-akkoorden verdeelden de Westelijke Jordaanoever in gebieden A, B en C, waarbij de PA veiligheids- en administratieve controle kreeg over gebied A en alleen administratieve controle over gebied B. Israël voert echter routinematig gewelddadige invallen uit in de bezette Westelijke Jordaanoever. Critici beweren dat de PA in feite functioneert als een veiligheidsapparaat namens de Israëlische bezetting.

Waarom bestaat de PA nog steeds?

De door de VS gesteunde Oslo-akkoorden waren gericht op het vestigen van een Palestijnse staat tegen 1999 in Gaza en de Westelijke Jordaanoever, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Echter, al binnen een jaar na de ondertekening van de akkoorden begon Israël met de bouw van illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. De moord op Rabin door een extreemrechtse Israëlische nationalist deed de hoop vervagen dat Israël het bezette gebied aan de PA zou overdragen.

Ondanks het falen om Palestijnse staatkundige onafhankelijkheid te realiseren, bleef de PA onder leiding van Abbas voortbestaan, ook al liep zijn termijn officieel in 2009 af.

Waarom is Abbas nog steeds president van de PA?

In 2006 won de Hamas-groep, die Israël niet erkent, de verkiezingen om de PA te leiden. Westerse donoren bevroren de financiering om Hamas onder druk te zetten Israël te erkennen, wat Hamas weigert te doen totdat Israël een Palestijnse staat erkent. Er werd geprobeerd een machtsdeling te realiseren tussen Hamas en de rivaliserende partij Fatah – waar Abbas ook de leiding over heeft – maar de vechtpartijen leidden ertoe dat Hamas Fatah uit Gaza verdrong.

Fatah heeft sindsdien de PA in de bezette Westelijke Jordaanoever geleid, maar heeft gefaald in het stoppen van de Israëlische uitbreiding en verliest aan populariteit. Abbas ontwijkt parlements- en presidentsverkiezingen omdat analisten beweren dat hij vreest dat Fatah zal verliezen van Hamas, wat zijn positie in gevaar zou brengen.

Heeft hij nooit een opvolger gehad? Wat als hij ziek wordt?

Abbas heeft pas enkele dagen geleden een opvolger gekozen. Rawhi Fattouh is de voormalige voorzitter van de Palestijnse Wetgevende Raad, de huidige voorzitter van de Palestijnse Nationale Raad – het wetgevende orgaan van de PLO – en een lid van de Centrale Commissie van Fatah. Als Abbas niet kan doorgaan als president, neemt Fattouh de leiding van de PA voor 90 dagen totdat er verkiezingen kunnen worden gehouden. Hij deed dit eerder in 2004 toen Arafat stierf.

Fattouh is niet machtshongerig en zal zich bereidwillig terugtrekken zodra er een nieuwe leider is gekozen, aldus Tahani Mustafa, een expert op het gebied van Palestijnse politiek voor de International Crisis Group. “Rawhi Fattouh heeft geen politieke ambities,” zei ze. “Hij is iemand die de fakkel gewoon zal overdragen.”

Waarom deed Abbas dit nu?

Volgens berichten kwam dit door druk van de VS en Golfstaten. In september vormde Saoedi Arabië een alliantie met verschillende Arabische en Europese landen – zonder specifieke namen te noemen – om te pleiten voor een twee-statenoplossing om een einde te maken aan het Palestijns-Israëlische conflict. Later in september beloofde Riyad de financieel krappe Autoriteit $60 miljoen te geven om haar op de been te houden. Mustafa van de ICG merkte op dat Saoedi-Arabië de laatste schijf van $10 miljoen afhankelijk maakte van Abbas’ keuze voor een opvolger.

Heeft Abbas nog steeds invloed in de Palestijnse politiek?

Ja, hij en zijn kring hebben nog steeds invloed. Abbas leidt nog steeds Fatah, de grootste en oudste Palestijnse politieke groep, en heeft Mahmoud al-Aloul – de plaatsvervangend voorzitter van de centrale commissie – al aangewezen om de partij na hem over te nemen. Belangrijker nog, Abbas staat aan het hoofd van de PLO, die veel machtiger is dan de PA. De PLO, een overkoepelende beweging van Palestijnse facties gedomineerd door Fatah, pleit voor de rechten van Palestijnen en neemt namens hen beslissingen op het wereldtoneel.

Volgens Mustafa heeft Abbas ervoor gezorgd dat zijn vertrouweling Hussein al-Sheikh – PLO-secretaris-generaal – hem zal opvolgen als hoofd. Abbas heeft de uitvoerende raad van de PLO gevuld met loyale aanhangers om ervoor te zorgen dat er iemand uit zijn kring in de macht wordt gekozen als er verkiezingen plaatsvinden. “De PA is de minst begeerde rol omdat het gewoon … een dienstverlener is,” zegt Mustafa. “De echte crème de la crème hier is de PLO en Fatah.”