Waarom er mogelijk een stille astma-epidemie in Afrika woedt

Waarom zou een stille astma-epidemie Afrika kunnen treffen?

Miljoenen adolescenten in Afrika zouden onbewust kunnen lijden aan astma, omdat hun aandoening niet is gediagnosticeerd door een zorgverlener en zij daarom niet de noodzakelijke behandelingen ontvangen. Dit blijkt uit een recente studie die vorige week werd gepubliceerd in het onderzoeksjournal The Lancet.

De bevindingen zijn cruciaal voor een continent dat weinig gegevens heeft geproduceerd over de omvang van astma, ondanks dat deze aandoening een van de meest voorkomende oorzaken is van chronische ademhalingsdoden in de regio. Astma, dat de longen aantast en ademhalingsproblemen veroorzaakt, begint vaak in de kindertijd of adolescentie. Wereldwijd zijn er naar schatting 76 miljoen jonge volwassenen die in 2019 aan astma leden, volgens de National Library of Medicine van de Amerikaanse overheid.

Er is geen directe genezing voor astma die in de kindertijd ontstaat, maar behandelingen kunnen de symptomen verlichten, die vaak aanhouden tot in de volwassenheid, aldus wetenschappers.

Wat heeft de studie gevonden?

Een team van onderzoekers onder leiding van wetenschappers van de Queen Mary University of London (QMUL) ontdekte dat 12 procent van de adolescenten in zes Afrikaanse landen ernstige astmasymptomen vertoonde, maar de meerderheid – 80 procent – was niet gediagnosticeerd door een gezondheidsdeskundige. De studie, die van 2018 tot 2021 werd uitgevoerd, richtte zich op 20.000 kinderen van 12 tot 14 jaar in stedelijke scholen in Blantyre (Malawi), Durban (Zuid-Afrika), Harare (Zimbabwe), Kampala (Oeganda), Kumasi (Ghana) en Lagos (Nigeria). Durban had het hoogste aantal leerlingen met astmasymptomen, terwijl Blantyre het laagste had.

Een derde van de studenten met een astmadiagnose en ernstige symptomen gebruikte geen medicatie om hun aandoening te beheersen, omdat zij hun toestand niet als ernstig beschouwden en weinig kennis hadden van astmatherapieën. Als de resultaten worden geëxtrapoleerd, zou dit kunnen betekenen dat ongeveer 15 miljoen adolescenten in Sub-Sahara Afrika ongediagnosticeerde astmasymptomen hebben, aldus Mosler.

Wat is astma en waarom komt het voor in Afrikaanse steden?

Astma is een chronische, vaak levenslange ademhalingsziekte die wordt gekarakteriseerd door acute ontsteking van de luchtwegen en obstructie van de luchtstroom, en die wereldwijd 262 miljoen mensen treft, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ongeveer de helft van de getroffen personen zou in Afrika kunnen zijn. De meest recente schatting is uit 2010, toen naar schatting 119 miljoen mensen op het continent aan astma leden.

Astma kan worden uitgelokt door pollen, stof of deeltjes van brandend afval of andere materialen. Symptomen zijn onder andere ademhalingsproblemen, piepende ademhaling, een beklemmend gevoel op de borst en hoesten. Hoewel zeldzaam, kan ernstige astma leiden tot de dood. In 2019 overleden ongeveer 455.000 mensen aan deze aandoening, vooral in landen met een laag tot gemiddeld inkomen. In Oeganda, bijvoorbeeld, zijn astmadoden geschat op 19 doden per 1.000 mensen per jaar. Ter vergelijking: in Mexico zijn dat 10,41 doden per 100.000 mensen.

De exacte oorzaken van astma zijn onbekend, maar het kan genetisch zijn. Milieu-invloeden, zoals veranderingen in het weer en luchtvervuiling, zijn ook veelvoorkomende uitlokkers die samenhangen met de ontwikkeling van astma. In Afrikaanse steden is het hoge aantal astmapatiënten in verband gebracht met de snelle urbanisatie en de stijgende vervuiling op het continent.

Hoe wordt astma behandeld?

Astma wordt idealiter beheerd via twee benaderingen: kortwerkende inhalers of tabletten die de luchtwegen verwijden en meer lucht naar de longen toelaten tijdens een aanval. Er zijn ook langdurige therapieën die in de vorm van preventieve inhalers of tabletten komen en dagelijks worden gebruikt om aanvallen te voorkomen. In de meeste Afrikaanse landen worden astmagevallen echter behandeld op basis van acute crises in plaats van op lange termijn.

De kosten van behandeling, zelfs voor kortdurende verlichting, zijn hoog. In Nigeria zijn de kosten van inhalers in het afgelopen jaar bijna verdrievoudigd, van ongeveer 2.800 naira ($1,70) naar 7.500 naira ($4,57). Dit alles gebeurt terwijl het land zich in een van de ergste economische crises van de afgelopen generatie bevindt.

Waarom worden gevallen niet gedetecteerd?

Veel astmagevallen blijven ongediagnosticeerd omdat er over het algemeen weinig kennis is over de ernst van de aandoening of hoe deze effectief kan worden beheerd. In de studie van QMUL ontdekten onderzoekers dat onder adolescenten die eerder gediagnosticeerd waren met astma, slechts de helft wist dat jongeren in hun land aan astma kunnen overlijden. Meer dan de helft realiseerde zich niet dat het gebruik van een spacer – een eenvoudige plastic ademhalingstube met een klepje – aan hun inhalers de medicatie veel gemakkelijker naar de longen zou brengen.

Volgens de WHO is het beheersen van de luchtkwaliteit in steden van cruciaal belang om het aantal mensen met astma te verminderen. Onderzoekers roepen ondertussen Afrikaanse regeringen op om meer te investeren in astmabehandelingen, zowel in langdurige als kortdurende medicatie. “De meeste ziekenhuizen richten zich op het behandelen van astma-aanvallen, maar dit is kostbaarder voor de patiënt en het gezondheidssysteem,” aldus Nantanda van MLI.

Een mogelijke oplossing is het vergroten van het bewustzijn van astma onder studenten op scholen. Mobiele klinieken die scholen bezoeken, zouden een zeer effectieve manier kunnen zijn om te screenen, aldus Mosler van QMUL. “De mobiele kliniek kan dan diagnose en behandeling direct op scholen bieden aan degenen die symptomen vertonen. De meeste Afrikaanse steden hebben een goede schoolaanwezigheid aan het begin van de middelbare school, wat een uitstekende manier zou kunnen zijn om het probleem aan te pakken.”