Waarom de vredesbesprekingen over Oekraïne mislukken

Ondertussen zijn er geen tekenen dat de militaire escalatie aan beide zijden afneemt. In een dergelijke sfeer wordt diplomatie steeds moeilijker. Een wapenstilstand lijkt ver weg, en ongemakkelijke vergelijkingen met de bevroren wapenstilstand op het Koreaanse schiereiland beginnen op te duiken – een scenario dat alleen maar verdeeldheid zou verankeren, wrok zou voeden en belangrijke territoriale kwesties onopgelost zou laten.

Daarom moeten we fundamenteel heroverwegen hoe deze gesprekken zijn gestructureerd en geleid. Ja, een volledige, onvoorwaardelijke wapenstilstand van 30 dagen – zoals Oekraïne voorstelde in Istanbul – is het absolute minimum dat nodig is om ruimte voor diplomatie te creëren. Gesprekken moeten worden bijeengeroepen zonder voorwaarden, en alle partijen moeten een plek aan tafel krijgen op neutraal terrein.

Er ontbreekt geen tekort aan doordachte beleidsvoorstellen in westerse kringen die haalbare paden naar vrede schetsen. We steunen oproepen voor sterkere internationale betrokkenheid, vooral van de Verenigde Naties, de Verenigde Staten en de Europese Unie. Wat nu nodig is, is dringende, gecoördineerde mondiale actie – voordat wederzijdse escalaties nog verder uit de hand lopen.

Maar er is een dieper probleem in de manier waarop de huidige onderhandelingen worden gefaciliteerd – vaak door buitenlandse ministers die het conflict benaderen als een technisch probleem dat opgelost moet worden: voeg hier een concessie toe, trek daar een eis af. Elke kant berekent of de uitkomst in zijn voordeel uitvalt. Deze rekenkundige benadering kan niet werken – niet in een conflict dat wordt gekenmerkt door trauma, identiteit, verlies en gerechtigheid.

Wat nog steeds ontbreekt in deze discussies is een echt gesprek over gerechtigheid, verantwoordelijkheid en genezing. Er kan geen duurzame vrede zijn zonder een proces van transitionele gerechtigheid. Zoals wetenschappers en praktijken al lang hebben opgemerkt, verlengt een bevroren conflict zonder verantwoordelijkheid alleen maar het lijden en legt het de basis voor toekomstig geweld. Evenzo wordt er te weinig aandacht besteed aan maatschappelijk trauma – de emotionele en psychologische tol van oorlog op burgers, soldaten en hele gemeenschappen.

Er is te veel bloed vergoten om deze dimensies uit het vredesproces uit te sluiten. Een onderhandeling kan niet slagen als één kant zich richt op gezichtsverlies ten koste van de waarheid. Een duurzame uitkomst is alleen mogelijk wanneer feiten worden erkend – de agressie, de bezetting en het lijden van miljoenen.

Wat nu nodig is, is een nieuwe soort diplomatie – één die rekening houdt met het diepe trauma van deze oorlog. De stemming in Oekraïne is zwaar, achtervolgd door dagelijkse herinneringen aan verlies: de sirenes, de verwoeste huizen, de kist van de soldaat die stilletjes voorbijgaat op een anders gewone straat. Vrede moet beginnen met erkenning – niet alleen van juridische grenzen en veiligheidsgaranties, maar van pijn.

Dit is de essentiële – en te vaak over het hoofd geziene – voorwaarde voor elke zinvolle dialoog, in Turkije of elders. Het erkennen van de menselijke kosten is geen zwakte; het is kracht. Zonder het zal elke wapenstilstand fragiel blijven, elke overeenkomst incompleet.

Vrede in Oekraïne vereist meer dan een politieke regeling. Het vraagt om sociale verzoening – een proces dat net zo vitaal is als het diplomatieke. Geschiedenis, taal, identiteit: dit zijn geen perifere kwesties in deze oorlog; het zijn de kern.

Dat betekent dat we alles opnieuw moeten overdenken – wie de gesprekken organiseert, waar ze plaatsvinden en hoe ze worden gefaciliteerd. We hebben minder van een besloten onderhandeling in Istanbul nodig en meer van een publiek gerichte waarheids- en verzoeningsproces, met echte internationale steun.

Het hangt allemaal af van wie dit proces bijeenroept, en hoe. De Verenigde Staten zijn bij uitstek gepositioneerd om te leiden, misschien effectiever dan een verdeelde Europese Unie. Maar recente verklaringen van het Trump-kamp – door velen in Oekraïne gezien als onverschillig of opruiend – hebben alleen maar de spanningen aangewakkerd. Ze doen meer kwaad dan goed.

Wat nu nodig is, is serieuze, strategische betrokkenheid – geleid door de VS, in samenwerking met de EU en de VN – die dit moment met de ernst tegemoetkomt die het vereist. Dit is geen wiskundeprobleem. Het is een kwestie van gerechtigheid, genezing en menselijk overleven.

Het is tijd dat we het zo benaderen.