Waarom de dalende rupiah van Indonesië een dringende waarschuwing is voor de economie van $1,4 biljoen
De Indonesische rupiah bereikt recordlaagtes ten opzichte van de Amerikaanse dollar
De Indonesische rupiah verhandelt momenteel op recordlaagtes ten opzichte van de Amerikaanse dollar, wat herinneringen oproept aan de Aziatische financiële crisis van 1997-98. De koersdaling van de rupiah, die begon weken voor de aankondiging van “Bevrijdingsdag” op woensdag, is vooral te wijten aan de marktonzekerheid die voortvloeit uit de ingrijpende tarieven van de Amerikaanse president Donald Trump.
Sinds de inauguratie van de Indonesische president Prabowo Subianto in oktober is de rupiah met ongeveer 8 procent gedaald ten opzichte van de dollar, te midden van zorgen over het leiderschap van de voormalige generaal van de grootste economie en meest bevolkte natie van Zuidoost-Azië. De recente daling van de rupiah weerspiegelt de val van de valuta in 1998, die leidde tot een financiële crisis en het einde van drie decennia van autoritair bestuur onder president Soeharto.
Wanneer begon de daling?
De rupiah is gestaag gedaald sinds kort voor Prabowo zijn ambt aantrad, en bereikte dinsdag een historisch dieptepunt van 16.850. Hoewel de rupiah de afgelopen 28 jaar zijn aandeel in hoogte- en laagtepunten heeft gekend, is de val onder de drempel van 1998 psychologisch belangrijk voor de Indonesiërs vanwege de rol van de valuta in de afzetting van Soeharto, volgens Hal Hill, emeritus hoogleraar Zuidoost-Aziatische economieën aan de Australian National University.
Wat drijft de val?
Valuta’s depreciëren om verschillende redenen, waaronder politieke onzekerheid, inflatie, handelsonevenwichtigheden met andere landen en speculatie door investeerders. In het geval van Indonesië hebben Prabowo’s beleidsmaatregelen – waaronder een programma voor gratis schoollunchen ter waarde van $30 miljard, plannen om de onafhankelijkheid van de centrale bank te verzwakken, en beperkingen voor buitenlandse bedrijven zoals Apple – het vertrouwen van investeerders in de economie ondermijnd.
De oprichting van het Danantara-sovereign-wealth-fonds door Prabowo met $20 miljard aan overheidsgelden, evenals zijn pogingen om leden van het leger meer civiele functies te laten bekleden – een stap die critici doet terugdenken aan Soeharto’s dictatoriale heerschappij – hebben ook bezorgdheid aangewakkerd. Vorige maand moest minister van Financiën Sri Mulyani Indrawati, die veel lof heeft gekregen voor haar rol tijdens de wereldwijde financiële crisis van 2007-09, geruchten ontzenuwen dat ze van plan was te vertrekken temidden van de onrust op de financiële en valutamarkten.
Naast de binnenlandse uitdagingen wordt Indonesië, net als veel ontwikkelingslanden, ook geconfronteerd met de dubbele klap van de economische vertraging in China en de gevolgen van Trumps escalerende handelsoorlog. Tijdens zijn aankondiging van “Bevrijdingsdag” op woensdag onthulde Trump een tarief van 32 procent op Indonesische import.
Hoe presteert de Indonesische economie als geheel?
Indonesië, een land met een gemiddeld inkomen en een bruto binnenlands product (BBP) per hoofd van de bevolking van $4.960 in 2024, heeft de afgelopen jaren een solide economische groei doorgemaakt. Het BBP steeg vorig jaar met meer dan 5 procent, na vergelijkbare uitbreidingen in 2023 en 2022. Maar deze cijfers geven geen blijk van een aanzienlijke verslechtering van de levensstandaard voor een groot aantal Indonesiërs.
Het aantal Indonesiërs dat door het Centraal Bureau voor de Statistiek van Jakarta als middenklasse wordt geclassificeerd – gedefinieerd als degenen met maandelijkse uitgaven tussen de 2 miljoen rupiah ($118) en 9,9 miljoen rupiah ($585) – is gedaald van 57,3 miljoen in 2019 naar 47,8 miljoen vorig jaar, een daling die wordt toegeschreven aan factoren zoals hogere inflatie en de aanhoudende effecten van COVID-19.
In maart beschreef voormalig minister van Financiën Muhammad Chatib Basri de middenklasse van het land als een “economisch benadeelde bevolking” met een verzwakkende koopkracht en beperkte spaargelden. “Indonesië bevindt zich in de meest uitdagende en moeilijke periode sinds de Aziatische financiële crisis van 1997-98, en er zijn zowel binnenlandse als internationale redenen voor,” zei Hill van ANU. “De binnenlandse reden is een nieuwe president. De zakenwereld probeert nog steeds te begrijpen waar hij heen wil en hoe hij de fiscale situatie moet beheren, en dat gaat gepaard met de externe omgeving.”
Volgens Sukarsono van Control Risks roept de economische uitdagingen van het land vragen op over Prabowo’s prioriteiten. “Wanneer de regering zich meer zou moeten richten op de factoren die de huidige krimp van de middenklasse hebben veroorzaakt, is het verbazingwekkend dat zij zich meer bezighoudt met programma’s die de daling van de koopkracht en de golf van ontslagen te midden van de verslechterende omstandigheden van de arbeidsintensieve sector van de industrie niet aanpakken,” aldus Sukarsono.
