Waar ik hoop vind te midden van pijn en verdriet

Waar ik hoop vind temidden van de pijn en het verdriet

Tegen de verschrikkingen van genocide die dag na dag plaatsvinden, gaven de woorden van een Palestijnse pastor me een reden om hoop te vinden.

Pastor Munther Isaac heeft een installatie van de baby Jezus in de ruïnes van een grot opgesteld ter gelegenheid van Kerstmis in de Evangelisch-Lutherse Kerk in Bethlehem, in de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever op 5 december 2023.

Dit is het seizoen van vernieuwing. Een jaar eindigt. Een ander begint. Aan het begin van het jaar is het gebruikelijk voor columnisten, zoals ik, om voorspellingen te doen over wat er mogelijk in het verschiet ligt of, alternatieven, om sombere lezers redenen voor hoop te bieden temidden van al het verdriet.

Ik moet toegeven dat ik als schrijver altijd terughoudend ben geweest om aan beide taken deel te nemen. De eerste lijkt op een zinloze bezigheid, aangezien het spelen van waarzegger een dwaas daad van hoogmoed is. De tweede is nog problematischer, vooral wanneer de altijd ongrijpbare “zilverrand” zo ver buiten bereik lijkt dat deze in irrelevantie is verdwenen.

Dit jaar, net als het vorige, zal worden herinnerd om het kijken – hulpeloos en ontredderd – naar Palestijnen die slachtoffers blijven van een genocide, ontworpen door een apartheidregime dat bezeten is van een onverzadigbare moordzucht en mogelijk gemaakt door hypocrieten die volhouden dat zij standvastige apostelen van mensenrechten en internationaal recht zijn.

Dag na verschrikkelijke dag hebben Palestijnen de wrede gevolgen van deze ellendige schijnvertoning ondergaan. Het aantal doden en gewonden Palestijnen tart de verbeelding. De wijze van hun sterven is ook ongelooflijk.

Dag na verschrikkelijke dag staan gevangen Palestijnen op hun eigen gebroken land voor twee lotsbestemmingen: Ze zullen plotseling en gewelddadig sterven – slachtoffers van Israëlische drones, bommen en sluipschutters. Of ze zullen langzaam en pijnlijk sterven – slachtoffers van honger, ziekte, en de kou en regen.

Hoop, in deze inhumane context, lijkt een onrealistische fantasie. Of zo dacht ik. Toen ontdekte ik een kerstpreek die door de Palestijnse christelijke pastor en theoloog, Reverend Munther Isaac, aan zijn gemeente in Bethlehem werd gegeven.

De 20 minuten durende toespraak van Reverend Isaac was zowel een directe aanklacht tegen de architecten van genocide als een eloquent beroep om de hoop niet te verliezen – hoe verzwakt deze ook mag zijn.

Terwijl ik luisterde, schommelde mijn geest en hart tussen geloof en ongeloof. Ik ben geen biddend man, dus mijn neiging was om de smeekbedes van Reverend Isaac – ondanks hun doordringende kracht en zijn duidelijke overtuiging – als onrealistisch af te doen, bijna fantasierijk.

Ik was sceptisch. Toen de preek van Reverend Isaac zijn optimistische crescendo bereikte, had ik een openbaring. Als een rouwende Palestijn een flonker van licht kan creëren temidden van de heersende duisternis, dan kan ik dat ook.

Ik denk dat het de bedoeling van Reverend Isaac was om ons – gelovigen of niet – te verzekeren dat hoop bestaat en aanhoudt; het kan niet worden gedoofd door de purveyors van dood en vernietiging.

Verzet kan vele vormen aannemen. Toch moet verzet, om succesvol te zijn, gedreven worden door de hoop dat een toekomst vrij van tekort en onderdrukking niet alleen mogelijk is, maar, zoals de geschiedenis bevestigt, onvermijdelijk is.

Dus, wat zei Reverend Isaac dat me van sombere pessimist naar voorzichtige optimist bewoog? Hij begon met deze aangrijpende herinnering: “Christus,” zei Reverend Isaac, “is nog steeds in de ruïnes.”

De pastor verwees naar een kerststal die hij een jaar eerder in zijn kerk had opgericht, met een pasgeboren Christus gewikkeld in een keffiyeh en omgeven door de puinhopen van Israël’s meedogenloze genocide.

De symboliek is onmiskenbaar. Christus en Palestijnen zijn één. Ze delen dezelfde omstandigheden en voorzienigheid. Net zoals Christus heeft geleden onder de wraakzuchtige handen van de potentaten die hem ter dood veroordeelden, zo hebben ook Palestijnen geleden.

“[Donald] Trump zei dat als de gijzelaars niet in januari worden vrijgelaten, er ‘hel te betalen valt’. Het is al hel. Waar heeft hij het over?” zei Reverend Isaac. “Het is inderdaad moeilijk te geloven dat er weer een kerst is gekomen en de genocide niet is gestopt.”

Ondanks al het verdriet, verlies en ontberingen, bleef de menselijkheid van de Palestijnen, zei Reverend Isaac, ongebroken. “Het zijn ook 440 dagen van veerkracht en zelfs schoonheid,” zei hij. “Ja. Ik denk aan al de helden in Gaza. De artsen. De medici. De verpleegsters. De eerste hulpverleners. De vrijwilligers. Degenen die alles opofferen voor hun mede-mensen.”

Reverend Isaac prees ook de leraren en muzikanten die lesgeven en muziek spelen om “een glimlach” op de gezichten van getraumatiseerde Palestijnse kinderen in de verwoeste resten van Gaza te brengen.

“Ja, het verlies is enorm,” zei Reverend Isaac. “Maar we hebben ons geloof en onze collectieve menselijkheid niet verloren. Dit is de schoonheid waar ik het over heb.”

Reverend Isaac verzocht ieder van ons om niet te vervallen in berusting, apathie of wanhoop, omdat “doofheid een verraad aan de menselijkheid is.” In plaats daarvan zei hij: “We mogen niet rusten of moe worden. Dat zou niet alleen een verraad aan het volk van Gaza zijn, maar ook aan onze eigen menselijkheid. Daarom moeten we blijven praten over Gaza … en de systematische onderdrukking en moord totdat het stopt.”

De medeplichtige “oorlogsmisdadigers” en hun medeplichtigen die verantwoordelijk zijn voor de gruwelen die tegen Palestijnen in Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever worden gepleegd, “moeten”, zei Reverend Isaac, “ter verantwoording worden geroepen.”

“In plaats van met gerechtigheid te worden geconfronteerd, worden ze ontvangen met [applaus] in de zalen van het Congres en verdedigd door Europese parlementen,” zei hij. “En ze durven ons nog te onderwijzen over mensenrechten en internationaal recht.”

Reverend Isaac heeft, natuurlijk, gelijk in beide schandalige gevallen. “De genocide zal op een dag eindigen,” voegde hij eraan toe. “Maar de geschiedenis zal herinneren waar mensen stonden. De geschiedenis zal herinneren wat ze zeiden. Ze kunnen niet beweren dat ze het niet wisten.”

We zullen het opnieuw herinneren. In de tussentijd is Reverend Isaac ervan overtuigd dat: “Uit het puin zal een plant van leven oprijzen, die de belofte van een nieuwe dageraad biedt. De verzekering van een oogst waar gerechtigheid en herstel zullen bloeien. En de wijnstok zal vruchten dragen die generaties te boven zullen gaan.”

Het zal hard werken en geduld vereisen, maar ik ben het ermee eens dat de komende oogst inderdaad zal bloeien en de wijnstok van “gerechtigheid en herstel” uiteindelijk rijpe en overvloedige vruchten zal dragen.

“We hebben de hoop niet verloren en zullen deze niet verliezen,” zei Reverend Isaac. “Ja, het zijn 76 jaar van een voortdurende Nakba, maar het zijn ook 76 jaar van Palestijnse sumud [standvastigheid], vasthoudend aan onze rechten en de gerechtigheid van onze zaak.”

Reverend Isaac eindigde zijn preek met deze waarschuwing, geboren uit de Schrift en bevestigd in, onder andere, Zuid-Afrika, waar een andere racistische apartheidstaat uiteindelijk werd overwonnen. “Elke Herodes zal voorbijgaan, elke Caesar zal vervagen, want rijken hebben een vervaldatum … en laten we ons herinneren dat volgens Jezus, de zachtmoedigen, niet de machtigen, het land erven.”