Verwarring en bezorgdheid rond de historische rechterlijke verkiezingen in Mexico

Verwarring en bezorgdheid heersen over de rechterlijke verkiezingen in Mexico

Mexico staat op het punt om zijn rechters te verkiezen, van de Hoge Raad tot lokale magistraten. Maar zal de stemming de corruptie verminderen? Op zondag begint Mexico aan een verkiezing die wordt beschouwd als de eerste zijn soort: kiezers zullen stemmen voor alle rechters van het land, de helft nu en de andere helft in 2027.

Er zijn meer dan 7.000 kandidaten en meer dan 2.600 open posities. Sommige kandidaten strijden om een plek in de Hoge Raad, terwijl anderen zich richten op federale rechtbanken of rechtbanken op staats- en lokaal niveau. Schattingen tonen aan dat als een kiezer vijf minuten besteedt aan het onderzoeken van elke federale kandidaat op hun stembiljet, ze meer dan 15 uur nodig hebben om de taak te voltooien.

Dit vormt een dilemma, volgens veel verkiezingsexperts. Hoewel de Mexicaanse overheid de verkiezingen als een mijlpaal in de democratische participatie heeft gepromoot, vrezen critici dat de stemming kwetsbaar kan zijn voor politieke manipulatie of invloed van criminele groepen. Julio Rios Figueroa, een professor in de rechten aan het Autonome Technologische Instituut van Mexico (ITAM), beschouwt de verkiezingen als een stap richting “democratische erosie”.

Hij vreest dat de stem “de rechterlijke macht als een tegenwicht” zal elimineren dat andere, politiekere takken van de overheid, zoals het presidentschap en het Congres, in balans houdt. De uitdaging om alle kandidaten bij te houden is ook aanzienlijk. “Voor een burger die de tijd en interesse heeft, is het een zeer moeilijke taak,” zei Ríos Figueroa. “Nu zijn er veel burgers die geen tijd of interesse hebben.”

Een politieke ‘biedoorlog’

Voor de beslissing om rechters te verkiezen, werden de keuzes voor juridische leiders gemaakt via interne overheidsprocessen. De rechters van de Hoge Raad werden bijvoorbeeld genomineerd door de president van Mexico en goedgekeurd in de Senaat. Een juridische commissie selecteerde andere federale rechters op basis van examens, cursussen en ervaring. Echter, een grondwetswijziging vorig jaar paveerde de weg voor deze controversiële verkiezingen.

Het was een laatste overwinning voor de aftredende president Andres Manuel Lopez Obrador, die lange tijd in conflict was met de Hoge Raad. Tijdens zijn zesjarige ambtstermijn zijn veel van zijn beleidsvoorstellen voor de rechtbank gekomen. In 2023 oordeelde de Hoge Raad dat hij “nationale veiligheid” niet kon gebruiken als excuus om de bouw van een toeristentrein op het Yucatán-schiereiland te versnellen.

Met minder dan een maand te gaan in zijn presidentschap besloot Lopez Obrador actie te ondernemen. Hij zette zijn langverwachte hervormingen van de rechterlijke macht door, waaronder de invoering van verplichte verkiezingen. Dit vereiste echter een grondwetswijziging, maar met zijn invloed als voorzitter van de Morena-partij kon hij de steun van zowel de Senaat als de meerderheid van de staten in Mexico veiligstellen.

‘Gehaaste’ voorbereiding

Vanaf het begin waren de hervormingen omstreden. Duizenden gerechtelijke medewerkers gingen in staking om tegen de grondwetswijziging te protesteren. Critici beschuldigden de Morena-partij ervan haar grip op de macht te willen versterken door sympathieke rechters te verkiezen. Tegenstanders vreesden ook dat de verkiezingen zouden leiden tot ongeschikte kandidaten.

Onder de nieuwe regels moeten kandidaten een rechtenstudie hebben, ervaring in juridische zaken, geen strafblad en aanbevelingsbrieven. Kandidaten moesten ook slagen voor evaluatiecommissies, bestaande uit vertegenwoordigers van de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht. Desondanks hebben sommige uiteindelijke kandidaten vragen opgeroepen.

Een verlies van juridische kennis

Met de verkiezingen die waarschijnlijk wijdverspreide veranderingen in de rechterlijke macht zullen inluiden, vreest Rios Figueroa dat “een significante hoeveelheid juridische kennis” in het land verloren zal gaan als veteranenrechters worden vervangen. Hij voorspelt turbulentie in het rechtssysteem in de komende jaren. “Er zullen meer onvoorspelbare beslissingen zijn, een inefficiëntere dienstverlening, en waarschijnlijk meer corruptie.”