Verstoort Rusland de waterkwaliteit in Namibië tijdens zijn zoektocht naar uranium?

Is Rusland de waterreserves van Namibië aan het vervuilen in zijn jacht naar uranium?

De Russische onderneming Rosatom probeert uranium te winnen in Namibië. Boeren maken zich zorgen dat een vitale aquifer, die Zuid-Afrika voedt, in gevaar is.

Impo Gift Kapamba Musasa, een leraar in het verarmde dorp Leonardville in Namibië, houdt een tuinslang in de ene hand en wijst met de andere naar een tuin vol kool, uien en knolraap. Het water voor deze groenten komt uit een van de grootste aquifers ter wereld, die tienduizenden mensen voedt en levensvatbaar is voor de Kalahari-woestijn, die zich uitstrekt over Namibië, Botswana en Zuid-Afrika.

Leonardville, gelegen op 386 km van de hoofdstad Windhoek, is een dorp van veeboeren dat afhankelijk is van magere overheidssteun en zelfgekweekte groenten. Het dorp ligt echter boven grote uraniumvoorraden, wat de aandacht van investeerders heeft getrokken.

Rosatom, de Russische staatskernenergiekorporatie en een van de grootste uraniumbedrijven ter wereld, heeft jarenlang geprobeerd een mijn te vestigen in oost-Namibië, nadat het land in 2017 een tijdelijke ban op uraniumwinning had opgeheven. De geïsoleerde Afrikaanse gemeenschap heeft sindsdien een toestroom van investeringen van bedrijven die aan de Russische overheid zijn gelinkt, gezien.

Een dochteronderneming van Rosatom, Headspring Investments, stelde in 2011 voor om een controversiële boormethode te gebruiken, bekend als “in situ” mijnbouw, waarbij een oplossing die zwavelzuur bevat in de aquifer wordt geïnjecteerd. Experts hebben echter gewaarschuwd dat deze methode niet eerder in Afrika is geprobeerd en meestal niet wordt toegepast rond aquifers.

De financiële kansen hebben sommige lokale bewoners ertoe gebracht een mijn in de regio te steunen, maar de plannen van Rosatom hebben ook zorgen gewekt bij anderen. Calle Schlettwein, de minister van Landbouw, Water en Landhervorming, verklaarde dat de activiteiten van Headspring de grondwatervoorraden in Namibië, Zuid-Afrika en Botswana in gevaar kunnen brengen.

Met de toenemende hitte en droogte als gevolg van klimaatverandering zijn de bewoners steeds afhankelijker van aquifers voor hun voedselvoorziening. Lokale boeren vrezen dat hun levensonderhoud zal verdwijnen door de dreiging van uraniumwinning.

Enkele landeigenaren hebben zelfs campagne gevoerd tegen de geplande uranium mijn en de overheid gevraagd om de risico’s voor hun watervoorziening te overwegen. De voormalige president van de Namibische Landbouw Unie, Piet Gouws, waarschuwde dat uraniumwinning het water in het zuidoosten van Namibië ongeschikt zou kunnen maken voor menselijke consumptie.

Toen het leek alsof Rosatom de vergunningen voor de uranium mijn in handen had, annuleerde de Namibische overheid de boorvergunningen in november 2021 wegens niet-naleving van de voorwaarden van de vergunning. Veel boeren hoopten dat dit het laatste zou zijn dat ze van Headspring zouden horen, maar Rosatom bleef actief in Leonardville, zowel ter plaatse als met het winnen van supporters.

In april dit jaar nodigde een dochteronderneming van Rosatom, Uranium One, de Namibische minister van Volksgezondheid uit voor Atomexpo 2024 in Rusland. Dit volgde op eerdere donaties van voertuigen aan de Namibische overheid. De gouverneur van de Omaheke-regio, waar Leonardville zich bevindt, heeft ook meerdere keren Rusland bezocht, vaak gefinancierd door Rosatom.

De lokale bevolking leeft in barre omstandigheden, met beperkte toegang tot basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg en onderwijs. De dorpsbewoners zijn bezorgd over de toenemende criminaliteit en het gebrek aan werkgelegenheid. Velen hopen dat uraniumwinning hun situatie kan verbeteren, ondanks de risico’s die het met zich meebrengt.

Rosatom heeft plannen aangekondigd om een nucleaire centrale in Namibië te financieren, wat zou betekenen dat de nucleaire toeleveringsketen in Afrika voor het eerst onder controle van de Russische staat zou komen. Dit komt op een moment dat landen steeds meer investeren in nucleaire energie om hun afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.

Namibië is in 2021 de op één na grootste uraniumproducent ter wereld geworden, en als Rosatom zijn boorvergunningen kan herwinnen, zou Rusland controle krijgen over een van de belangrijkste bronnen van nucleaire brandstof ter wereld.

De toekomst van deze vergunningen zal nu worden bepaald door de volgende Namibische regering na de verkiezingen op 27 november. De invloed van Rusland in het land is diepgeworteld en de zorgen over de waterreserves en de gevolgen van uraniumwinning blijven bestaan.