Universiteiten in het VK lopen risico op het opleiden van folteraars

Studenten zwaaien met Palestijnse vlaggen tijdens een protest in Cambridge, Engeland, ter ondersteuning van het Palestijnse volk. Op 7 mei 2024 marcheerden studenten naar de oude schoolgebouwen om brieven met hun eisen aan de college-secretaresse te overhandigen. Dit protest is onderdeel van een bredere golf van pro-Palestijnse demonstraties in het Verenigd Koninkrijk, die de aandacht vestigen op de reacties van universiteiten op mensenrechtenkwesties.

Een nieuw onderzoek van Freedom from Torture heeft aan het licht gebracht dat Britse universiteiten postdoctorale opleidingen in beveiliging en tegenterrorisme aanbieden aan leden van buitenlandse veiligheidsdiensten, waaronder die van enkele van de meest onderdrukkende regimes ter wereld. Deze instellingen bieden training aan staatsagenten zonder hun mensenrechtenrecords te controleren of na te denken over hoe Britse expertise kan worden misbruikt om te zwijgen, te surveilleren of te martelen.

Het onderzoek toont aan dat Britse universiteiten niet alleen de mensenrechtenschendingen negeren, maar ook risico lopen om sommige van de daders op te leiden. Sommige universiteiten werken zelfs rechtstreeks samen met buitenlandse politieagenten die bekend staan om wijdverspreide misstanden om ter plaatse onderwijs te geven. Anderen hebben individuen verwelkomd in cursussen die zijn ontworpen voor actieve veiligheidsprofessionals uit landen waar marteling een standaardmiddel van staatscontrole is. Dit gebeurt met vrijwel geen toezicht op de risico’s voor mensenrechten.

Deze zorgen zijn allesbehalve abstract. Ze roepen serieuze en dringende vragen op. Wat gebeurt er wanneer de geheime surveillancetechnieken die in Britse klaslokalen worden onderwezen later worden gebruikt om dissidenten op te sporen? Waarom onderzoeken universiteiten de achtergronden van sollicitanten uit regimes waar “tegenterrorisme” een veelgebruikte voorwendsel is voor marteling en willekeurige detentie?

Het onderzoek van Freedom from Torture vond dat universiteiten in het VK sollicitanten voor beveiligingsonderwijs accepteren uit enkele van de meest onderdrukkende staten ter wereld. Toch gaf slechts één universiteit in de studie aan dat zij sollicitanten uitsluiten waarvan zij geloven dat zij betrokken zijn geweest bij mensenrechtenschendingen of dat zij dat van plan zijn.

Overlevenden van marteling in het VK hebben zich uitgesproken over hun schok dat leden van de veiligheidsdiensten uit landen waar zij voor zijn gevlucht toegang hebben tot Britse beveiligingseducatie zonder significante controles op mensenrechten. Britse universiteiten, die lange tijd als baken van liberale waarden en intellectuele vrijheid worden beschouwd, lijken over het hoofd te zien dat de kennis die zij produceren kan worden gebruikt om onderdrukking en staatsgeweld verder te helpen.

Tegelijkertijd positioneren studentenactivisten zich in het hele land als belanghebbenden in de mensenrechtenrecords van hun universiteit. De recente protesten in Gaza geven aan dat wanneer studenten geloven dat het gedrag van universiteiten niet in overeenstemming is met hun waarden, zij niet aarzelen om hen ter verantwoording te roepen.

Over de hele wereld heeft de wereldwijde studentengemeenschap een rijke geschiedenis van activisme. Van solidariteitscampagnes tegen apartheid tot de studentenprotesten die de opstand in Myanmar in 1988 ontketenden, jonge mensen hebben altijd aan de frontlinie gestaan in de strijd tegen onderdrukking. De huidige generatie – vaak beschreven als de meest sociaal bewuste en wereldwijd verbonden in de geschiedenis – is daar geen uitzondering op. Het zou universiteiten dan ook niet moeten verbazen dat hun mensenrechtenprestaties een heet hangijzer zijn voor de jongeren die zij bedienen.

In de bedrijfswereld worden bedrijven nu routinematig beoordeeld op hun mensenrechtenrecord. Termen als “ethische inkoop”, “verantwoord investeren” en “due diligence op mensenrechten” zijn standaardonderdelen van het zakendoen. Universiteiten, die trots zijn op hun vooruitstrevende en sociale verantwoordelijkheid, zouden niet aan een lagere standaard moeten worden gehouden. Het feit dat velen helemaal geen beleid hebben met betrekking tot mensenrechtenrisico’s in het buitenland is onverdedigbaar.

Het is tijd voor verandering. Overlevenden van marteling die veiligheid zoeken in het VK zouden zich geen zorgen moeten maken dat de onderwijsinstellingen van het land training aanbieden aan de veiligheidsdiensten van de regimes waar zij voor zijn gevlucht. Universiteiten zouden iedereen die echte zorgen uitdrukt, of dat nu gaat om mensen met ervaring van de ergste misbruiken van macht of hun eigen studenten, geruststelling moeten kunnen bieden.

Om dit te bereiken, moet de universiteitssector haar zaken op orde krijgen. Dit begint met het aannemen van transparante mensenrechtenbeleid in de hele sector en het uitvoeren van effectieve due diligence om risico’s voor mensenrechten te beheersen. Het falen om deze noodzakelijke stappen te zetten, laat de sector het risico lopen, hoe onbedoeld ook, bij te dragen aan wereldwijde mensenrechtenschendingen.

Universiteiten moeten zichzelf de vragen stellen: Wie zit er in onze klaslokalen? Wie profiteert van onze training? En welke gevolgen kunnen voortvloeien uit wat wij onderwijzen? Dit zijn enkele van de vele urgente vragen, maar het lijkt erop dat de sector deze vragen niet stelt.

Universiteiten in het VK moeten betekenisvolle stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat zij niet per ongeluk de instrumenten van wereldwijde onderdrukking verergeren en in plaats daarvan werken aan het opbouwen van een mensenrechtenrecord waar zij trots op kunnen zijn. Dit zal niet alleen een nieuwe generatie activistische studenten aanspreken, maar het is ook de juiste stap om te zetten.