Trump’s anti-migrantenbeleid wint aan kracht: Pleidooi voor actie van Canada

Migratie: Advocaten dringen aan op actie van Canada te midden van Trump’s anti-migrantenbeleid

Montreal, Canada – Donald Trump is nog geen drie weken in het Witte Huis, maar de president van de Verenigde Staten heeft al een breed gedragen aanval op de rechten van migranten en vluchtelingen gelanceerd. De Republikeinse leider heeft migranten naar de beruchte detentieplaats in Guantanamo Bay, Cuba, gestuurd; meer deportaties geëist; effectief asiel verboden; en het hervestigingsprogramma voor vluchtelingen opgeschort.

Trump heeft ook gedreigd met invoerrechten om zijn buurlanden, Canada en Mexico, onder druk te zetten om strengere maatregelen te nemen aan hun grenzen om onregelmatige migratie naar de VS tegen te gaan. Voor Canadese mensenrechtenadvocaten zijn de anti-migrantenmaatregelen van de Trump-administratie zorgwekkend, en zij hebben Canada opgeroepen om de meeste asielzoekers die de Canadese grens bereiken op zoek naar bescherming, niet terug te sturen naar de VS.

“De Amerikaanse overheid zelf wordt een instrument van vervolging van mensen binnen zijn grenzen,” zei Wendy Ayotte, mede-oprichter van Bridges Not Borders, een groep die vluchtelingen en asielzoekers steunt aan de grens tussen Quebec en New York.

Canada-VS grensovereenkomst

Deze week maakte de Canadese premier Justin Trudeau bekend dat de Trump-administratie akkoord was gegaan met een 30-daagse bevriezing van geplande invoerrechten op Canadese goederen, nadat hij had beloofd de grensbeveiliging te verscherpen. “Bijna 10.000 grensbewakers zijn en zullen werken aan de beveiliging van de grens,” zei Trudeau in een socialmediapost.

De Canadese overheid had al een plan aangekondigd om de grensbeveiliging eind vorig jaar te versterken, kort nadat Trump voor het eerst had gedreigd met invoerrechten. Het $910 miljoen (1,3 miljard Canadese dollar) plan omvatte investeringen in drones, helikopters en andere surveillance-apparatuur.

De migratie aan de Canada-VS grens is al onderworpen aan strenge regels. In 2023 hebben de twee landen de zogenaamde Safe Third Country Agreement (STCA) uitgebreid. Onder het verdrag, dat voor het eerst in 2024 van kracht werd, moeten asielzoekers bescherming zoeken in het land waar ze als eerste aankomen. Dat betekent dat iemand die al in de VS is, geen asielaanvraag in Canada kan indienen, tenzij hij aan specifieke uitzonderingen voldoet.

Het verdrag gold voorheen alleen voor asielaanvragen bij officiële inreispoorten, wat betekende dat mensen die onregelmatig Canada binnenkwamen hun aanvragen konden indienen zodra ze Canadese grond bereikten. Maar in maart 2023 hebben Trudeau en toenmalig president Joe Biden de STCA uitgebreid naar de gehele grens, inclusief tussen de inreispoorten. Dit heeft het nog moeilijker gemaakt voor mensen om toegang te krijgen tot het Canadese asielsysteem.

Hoewel er enkele hooggeprofileerde gevallen zijn geweest van mensen die vanuit Canada de VS willen binnengaan, blijven de cijfers laag in vergelijking met die aan de grens tussen de VS en Mexico.

In het fiscale jaar 2024 rapporteerde de Amerikaanse Douane en Grensbescherming net geen 200.000 ontmoetingen met mensen die onregelmatig vanuit Canada het land probeerden binnen te komen. Aan de grens met Mexico werden meer dan 2,1 miljoen ontmoetingen geregistreerd in dezelfde periode.

Regering noemt overeenkomst ‘belangrijk instrument’

De Canadese regering heeft de STCA verdedigd als “een belangrijk instrument” dat Canada en de VS helpt om vluchtelingenclaims effectief te beheren. “De regering van Canada ontmoedigt onregelmatige grensovergangen sterk,” aldus de woordvoerder. “Ze zijn illegaal, riskant en gevaarlijk. We blijven samenwerken met onze Amerikaanse tegenhangers om illegale noordwaartse en zuidwaartse overgangen aan de grens aan te pakken als onderdeel van onze langdurige, gezamenlijke inspanningen en wederzijds belang om onze gemeenschappen veilig te houden.”

Rechtenadvocaten echter, stellen dat de overeenkomst onregelmatige migratie niet stopt, maar alleen wanhopige asielzoekers dwingt om riskantere routes te kiezen in hun zoektocht naar veiligheid. Gauri Sreenivasan, co-uitvoerend directeur van de Canadian Council for Refugees (CCR), een groep die betrokken is bij een juridische uitdaging tegen de STCA, heeft jarenlang betoogd dat de VS geen veilige plek zijn voor degenen die asiel zoeken.

CCR, Amnesty International Canada en de Canadian Council of Churches hebben de STCA aangevochten op basis van de schending van de rechten op leven, vrijheid en veiligheid, evenals het recht op gelijke bescherming zoals vastgelegd in de Canadese Verklaring van Rechten en Vrijheden. Het Hooggerechtshof van Canada heeft in 2023 geoordeeld over het recht op leven, waarbij werd gezegd dat hoewel asielzoekers mogelijke schendingen van hun rechten in de VS ondervinden, de STCA voldoende veiligheidsmechanismen bevat om mensen die mogelijk risico lopen als ze worden teruggestuurd, te vrijwaren.

De rechters hebben de zaak echter teruggestuurd naar een lagere federale rechtbank om te oordelen over het gelijke beschermingargument. Een hoorzitting wordt dit jaar verwacht, maar er is nog geen datum vastgesteld, aldus Sreenivasan. Ze voegde eraan toe dat Canada niet hoeft te wachten op de rechtbanken om over de STCA te oordelen. “Ze zouden in staat moeten zijn om te beoordelen wat er op dit moment gebeurt onder de reeks [Trump] uitvoerende bevelen,” zei Sreenivasan, “en duidelijk te identificeren dat de omstandigheden niet langer veilig zijn, dat er geen effectief recht op asiel in de VS is.”

‘Waar staan we voor?’

Anne Dutton, senior counsel bij het Center for Gender and Refugee Studies (CGRS) aan de University of California College of the Law, San Francisco, zei dat het “een zeer zorgwekkende tijd is voor asiel” in de VS. CGRS is een van de eisers in een rechtszaak die deze week is aangespannen tegen het effectieve verbod van de Trump-administratie op asielaanvragen. Dit verbod werd vastgesteld in een van de uitvoerende acties van de Republikeinse president op de eerste dag van zijn ambtstermijn, 20 januari.

In het licht hiervan sprak Dutton ook haar scepsis uit dat de VS een veilige plek zijn voor asielzoekers. “Het feit dat de VS de toegang tot het asielproces voor mensen die bescherming nodig hebben volledig elimineert, is een zeer zorgwekkend teken dat de VS niet echt de veilige haven is die de Safe Third Country Agreement voorstelt,” legt ze uit.

Ze voegde eraan toe dat er ook bezorgdheid bestaat dat de Trump-administratie strengere regels en beperkingen kan opleggen voor mensen die al in de VS zijn en bescherming willen aanvragen. “We hebben gewoon een algemene toename van vijandigheid gezien tegenover asielzoekers en het naleven van onze verplichtingen om bescherming te bieden aan mensen die toevlucht zoeken,” zei Dutton. “Zeker, de vrees is dat de tweede Trump-administratie niet alleen deze koers zal voortzetten, maar het aanzienlijk erger zal maken.”

Terug in Canada zei Ayotte van Bridges Not Borders dat migratie ook door wetgevers aan de andere kant van de grens als een “politiek speelbal” is gebruikt – en dat dit waarschijnlijk niet zal veranderen voor de federale verkiezingen van dit jaar. Toch zei ze dat politici en Canadese kiezers een kritisch moment onder ogen zien. “Als Canadezen moeten we onszelf afvragen, willen we hieraan voldoen? Hoe ver zijn we bereid te gaan om te voldoen … [aan] een bully en een racist die geen zorg heeft voor mensenlevens?” zei ze, verwijzend naar Trump. “Ik denk dat we onszelf onder ogen moeten zien en ons moeten afvragen: ‘Waar staan we voor?’”