Stemmen in Wit-Rusland: Lukashenko staat op het punt om zijn 30-jarige heerschappij uit te breiden

Een vrouw stemt tijdens de presidentiële verkiezingen in Wit-Rusland in een stembureau in de hoofdstad Minsk. De stembureaus zijn geopend voor de presidentiële verkiezingen, waarbij de langdurige leider Alexander Lukashenko wordt verwacht zijn meer dan drie decennia aan de macht te verlengen, in de afwezigheid van enige echte oppositie.

Kiezers begonnen op zondag om 8 uur lokale tijd (05:00 GMT) hun stemmen uit te brengen in de eerste presidentiële verkiezingen sinds Lukashenko in 2020 massale protesten tegen zijn regering onderdrukte en Rusland toestond Wit-Russische grond te gebruiken voor de invasie van Oekraïne in 2022.

De 70-jarige voormalige boerderijbaas is sinds 1994 aan de macht in Wit-Rusland en is op zoek naar een zevende termijn. De laatste presidentiële verkiezingen in 2020 eindigden met landelijke protesten, ongekend in de geschiedenis van het land met negen miljoen inwoners. De oppositie en westerse landen beschuldigden Lukashenko van verkiezingsfraude en legden sancties op.

Als reactie daarop lanceerde zijn regering een brede onderdrukking, waarbij meer dan 1.000 mensen gevangen werden gezet, waaronder de Nobelprijswinnaar voor de Vrede Ales Bialiatski, oprichter van het Viasna Mensenrechtencentrum. De Verenigde Naties schatten dat ongeveer 300.000 Wit-Russen het land hebben verlaten sinds 2020 – vooral naar Polen en Litouwen. Zij kunnen niet stemmen, aangezien Wit-Rusland het stemmen vanuit het buitenland heeft afgeschaft.

“Al onze tegenstanders en vijanden moeten begrijpen: hoop niet, we zullen nooit herhalen wat we in 2020 hadden,” zei Lukashenko tijdens een ceremonie in een stadion in Minsk op vrijdag.

‘Harde democratie’

Na het uitbrengen van zijn stem in de hoofdstad Minsk, zei Lukashenko tegen journalisten dat Wit-Rusland een “harde democratie” was. “We zetten niemand onder druk en we zullen niemand de mond snoeren,” voegde hij eraan toe.

Zijn opmerkingen kwamen een dag nadat Kaja Kallas, de hoogste diplomaat van de Europese Unie, de verkiezingen omschreef als een “schijnvertoning” en zei dat “Lukashenko geen legitimiteit heeft”.

“Lukashenko zelf heeft gezegd dat hij te druk is met het besturen van het land om campagne te voeren,” zei hij, eraan toevoegend dat het moeilijk was om de stemming in het land in te schatten, omdat mensen onwillig leken om openhartig te spreken. “Er lijkt geen verlangen te zijn om te protesteren omdat mensen weten dat ze het risico lopen gearresteerd te worden – en zelfs buitenlandse oppositiegroepen hebben gezegd dat dit niet het juiste moment is om te protesteren,” zei Smith.

Toch merkte Smith op dat de autoriteiten de buitenlandse pers grotendeels toestemming hadden gegeven om de verkiezingen te verslaan – een mogelijk teken dat Lukashenko misschien “de relaties met het Westen wil proberen te herstellen”. “Hij ziet misschien dat er later dit jaar een soort vredesovereenkomst tussen Rusland en Oekraïne zou kunnen komen en hij wil Wit-Rusland positioneren voor wat er daarna gebeurt … en welke rol Wit-Rusland zou kunnen spelen,” voegde Smith eraan toe.

‘De laatste dictator van Europa’

Lukashenko’s ijzeren regeerstijl, die begon twee jaar na de val van de Sovjetunie, leverde hem de bijnaam “de laatste dictator van Europa” op – een titel die hij omarmt – en vertrouwt op subsidies en politieke steun van zijn nauwe bondgenoot Rusland.

De vier kandidaten die tegen Lukashenko strijden, zijn gekozen om de verkiezingen een democratisch tintje te geven en weinigen weten wie ze zijn. Ze zijn loyaal aan hem en prijzen zijn heerschappij. “Ik doe mee aan de verkiezingen, niet tegen, maar samen met Lukashenko, en ik ben bereid om als zijn voorhoede te dienen,” zei Sergei Syrankov, de kandidaat van de Communistische Partij, die pleit voor het criminaliseren van LGBTQ-activiteiten en het herbouwen van monumenten ter ere van de Sovjetleider Joseph Stalin.

Kandidaat Alexander Khizhnyak, hoofd van de Republikeinse Partij van Arbeid en Rechtvaardigheid, leidde in 2020 een stembureau in Minsk en beloofde te voorkomen dat er “herhaling van ongeregeldheden” zou plaatsvinden. Oleg Gaidukevich, hoofd van de Liberaal-Democratische Partij, steunde Lukashenko in 2020 en drong er bij medekandidaten op aan om “de vijanden van Lukashenko misselijk te maken”. De vierde uitdager, Hanna Kanapatskaya, kreeg in 2020 daadwerkelijk 1,7 procent van de stemmen en zegt de “enige democratische alternatieve keuze voor Lukashenko” te zijn, met de belofte om zich in te zetten voor het vrijlaten van politieke gevangenen, maar waarschuwt haar aanhangers voor “overmatige initiatief”.