Protesten bij het Heiligste Boeddhistische Oord om Hindoeïstische ‘controle’ over het Heiligdom

Protesterende monniken in Bodh Gaya, India, eisen intrekking van wet die Hindoes zeggenschap geeft over Mahabodhi-tempel

Bodh Gaya, India — Terwijl hij in de rij stond voor ontbijt bij een tijdelijke tentkeuken, kon de 30-jarige Abhishek Bauddh niet anders dan nadenken over de menigte mensen om hem heen in Bodh Gaya, de heiligste plek van het boeddhisme. Bauddh bezoekt deze stad in de oostelijke staat Bihar, waar de Boeddha verlichting bereikte, sinds hij 15 jaar oud was. “Maar ik heb nog nooit zo’n sfeer gezien. Boeddhisten uit het hele land verzamelen zich hier,” zei hij.

Voor het eerst zijn ze niet alleen in Bodh Gaya voor een pelgrimstocht. Ze maken deel uit van een protest van boeddhisten dat de afgelopen weken in heel India is ontstaan, met de eis dat de controle over de Mahabodhi-tempel, een van de meest heilige heiligdommen van het geloof, exclusief aan de gemeenschap wordt overgedragen.

Verschillende boeddhistische organisaties hebben demonstraties gehouden, van Ladakh, grenzend aan China in het noorden, tot de steden Mumbai in het westen en Mysuru in het zuiden. Nu komen mensen steeds vaker naar Bodh Gaya om zich bij het hoofdprotest aan te sluiten, volgens Akash Lama, de algemeen secretaris van het All India Buddhist Forum (AIBF), de organisatie die de campagne leidt. India heeft naar schatting 8,4 miljoen boeddhistische inwoners, volgens de laatste volkstelling van het land in 2011.

De afgelopen 76 jaar is de tempel beheerd door een comité van acht leden — vier hindoes en vier boeddhisten — onder de Bodh Gaya Tempelwet van 1949, een wet van de staat Bihar. Maar de demonstranten, waaronder monniken gekleed in saffraan met luidsprekers en spandoeken in hun handen, eisen de intrekking van die wet en een volledige overdracht van de tempel aan de boeddhisten. Ze beweren dat hindoe-monniken in de afgelopen jaren, dankzij de invloed die de gemeenschap onder de wet heeft, steeds vaker rituelen uitvoeren die tegen de geest van het boeddhisme ingaan — en dat andere, subtielere vormen van protest niet hebben gewerkt.

De Bodh Gaya Math, het hindoeïstische klooster dat de rituelen binnen het complex uitvoert, volhardt dat het al eeuwenlang een centrale rol speelt in het onderhoud van het heiligdom en dat het de wet aan zijn zijde heeft.

De demonstranten wijzen erop dat de Boeddha zich verzette tegen Vedic rituelen. “Alle religies in India zorgen voor en beheren hun eigen religieuze plaatsen,” zei Bauddh, die 540 km van zijn huis in de centrale staat Chhattisgarh naar Bodh Gaya reisde. “Waarom zijn hindoes dan betrokken bij het comité van een boeddhistische religieuze plek?”

Terwijl hij met zijn bord hete rijst en dal zat, zei hij: “Boeddhisten hebben nog geen rechtvaardigheid ontvangen, wat moeten we doen als we niet vreedzaam protesteren?”

Oude klacht, nieuwe trigger

Op nauwelijks 2 km van de heilige vijgenboom in het Mahabodhi-tempelcomplex, waar de Boeddha naar verluidt heeft gemediteerd, komen minibussen uit Patna, de hoofdstad van Bihar, aan met demonstranten uit verschillende delen van het land.

Voor sommigen, die de tempel regelmatig hebben bezocht, is de bezorgdheid over hindoeïstische rituelen die in het tempelcomplex worden uitgevoerd, niet nieuw. “Vanaf het begin, toen we hier kwamen, voelden we ons erg ontmoedigd om rituelen te zien die de Heer Boeddha had verboden, uitgevoerd door mensen van andere religies in deze binnenplaats,” zei de 58-jarige Amogdarshini, die uit Vadodara in de westelijke staat Gujarat reisde om deel te nemen aan de protesten in Bodh Gaya.

In de afgelopen jaren hebben boeddhisten klachten ingediend bij lokale, staats- en nationale autoriteiten over de hindoeïstische rituelen. In 2012 dienden twee monniken een verzoekschrift in bij het Hooggerechtshof om de wet van 1949, die hindoes zeggenschap geeft over het beheer van het heiligdom, in te trekken. Dat geval is 13 jaar later nog steeds niet voor een zitting genoteerd. In de afgelopen maanden hebben de monniken opnieuw memoranda ingediend bij de staats- en centrale regeringen en hebben ze demonstraties op straat gehouden.

Maar vorige maand escaleerde de situatie. Op 27 februari werden meer dan twee dozijn boeddhistische monniken die 14 dagen in hongerstaking zaten op het tempelterrein, middernacht door de staatspolitie verwijderd, die hen dwong om buiten de tempel te verhuizen.

“Zijn we terroristen? Waarom mogen we niet protesteren in de binnenplaats die van ons is?” vroeg Pragya Mitra Bodh, secretaris van de Nationale Confederatie van Boeddhisten van India, die met 15 andere demonstranten uit Jaipur in de westelijke staat Rajasthan kwam. “Deze tempelbeheerswet en het comité maken onze boeddhistische identiteit vuil en de Mahabodhi-tempel kan nooit volledig van ons zijn, tenzij de wet wordt ingetrokken.”

Sindsdien zijn de protesten toegenomen — sommigen, zoals Amogdarshini, die al een paar weken in Bodh Gaya was in januari, zijn nu teruggekeerd om deel te nemen aan het protest.

Stanzin Suddho, een reisagent uit Ladakh die momenteel in Bodh Gaya is, zei dat de protesten worden gefinancierd door bijdragen van de gelovigen. “We blijven niet lang,” zei hij, toevoegend dat hij met 40 anderen gekomen was. “Als we teruggaan, zullen er meer mensen hier zich aansluiten.”

Een geschiedenis van verschuivende eigendommen

In het hart van de strijd om de Mahabodhi-tempel — een UNESCO-werelderfgoed — ligt de langbetwiste erfenis. De tempel werd gebouwd door keizer Ashoka, die Bodh Gaya in 260 v.Chr. bezocht na het omarmen van het boeddhisme, ongeveer 200 jaar na de verlichting van de Boeddha.

Het bleef jarenlang onder boeddhistisch beheer totdat er grote politieke veranderingen in de regio plaatsvonden in de 13e eeuw, zei Imtiaz Ahmed, professor middeleeuwse geschiedenis aan de universiteit van Patna. De invasie van India door de Turko-Afghaanse generaal Bakhtiyar Khilji “leidde tot de uiteindelijke achteruitgang van het boeddhisme in de regio,” zei Ahmed.

Volgens UNESCO was het heiligdom tussen de 13e en 18e eeuw grotendeels verlaten, voordat de Britten begonnen met renovaties. Maar volgens de website van het heiligdom verscheen een hindoe-monnik, Ghamandi Giri, in 1590 in de tempel en begon daar te wonen. Hij begon rituelen uit te voeren en richtte de Bodh Gaya Math op, een hindoeïstisch klooster. Sindsdien wordt de tempel beheerd door afstammelingen van Giri.

In de late 19e eeuw richtten Sri Lankaanse en Japanse boeddhistische monniken de Maha Bodhi Society op om een beweging te leiden om de site terug te eisen. In 1903 leidden deze inspanningen ertoe dat de toenmalige vicekoning van India, Lord Curzon, probeerde een deal te onderhandelen tussen de hindoe- en boeddhistische kanten, maar hij faalde. Later begonnen beide kanten politieke steun te mobiliseren en uiteindelijk, twee jaar nadat India onafhankelijk werd van de Britse overheersing in 1947, duwde de regering van Bihar de Bodh Gaya Tempelwet door. Deze wet droeg het beheer van de tempel over van het hoofd van de Bodh Gaya Math naar het achtledige comité, dat nu wordt geleid door een negende lid, de districtscommissaris — de hoogste ambtenaar die verantwoordelijk is voor het district.

Maar boeddhisten beweren dat de Bodh Gaya Math — als de meest invloedrijke instelling ter plaatse — effectief de dagelijkse werking van het complex controleert.

‘Hindoes bezaten het’

Swami Vivekananda Giri, de hindoepriester die momenteel toezicht houdt op de Bodh Gaya Math, is ongevoelig voor de protesten en beschrijft de agitatie als “politiek gemotiveerd” — met het oog op de staatsverkiezingen van Bihar later dit jaar.

Giri zegt dat de hindoezijde “generous is geweest door vier zetels aan boeddhisten in het beheerscomité toe te staan”. “Als je de wet intrekt, dan zal de tempel uitsluitend toebehoren aan de hindoezijde omdat wij het vóór de wet en de onafhankelijkheid van India bezaten,” zei Giri, waarmee hij een sneer uitdeelde naar de demonstranten. “Toen de boeddhisten het verlieten na de invasie van de moslimheersers, hebben wij de tempel bewaard en verzorgd. Toch hebben we boeddhistische bezoekers nooit als ‘anderen’ behandeld.”

Bij het protestterrein suggereerde Akash Lama, die de demonstraties leidt, dat de demonstranten weinig hoop hebben dat de federale regering van de hindoeïstische meerderheidspartij Bharatiya Janata Party (BJP), en de staatsregering — waarin de BJP een samenwerkingspartner is — naar hun klachten zal luisteren.

“De rechten van boeddhisten worden geleidelijk geschonden door het gebruik van de wet. Boeddhisten hebben recht op de tempel, dus het moet aan de boeddhisten worden overgedragen,” zei hij. “We zijn teleurgesteld in de regering en het Hooggerechtshof [omdat ze het geval niet hebben gehoord].”

Maar Bauddh, de demonstrant uit Chhattisgarh, heeft nog steeds hoop — niet in de regering, maar in de mensen die hij om zich heen ziet. “Deze eenheid maakt ons protest sterk,” zei hij.