Politieke Instabiliteit in Frankrijk: Invloed op de Economie en Investeringen

Politieke instabiliteit in Frankrijk: Hoe beïnvloedt het de economie en investeringen?

De Franse vlag wappert halfstok. Op maandag 23 december 2024, in het Élysée-paleis in Parijs, zijn de economische risico’s aan het toenemen te midden van politieke instabiliteit, aangezien de derde regering in iets meer dan een jaar in gevaar is om te vallen. Verdere pogingen om de enorme staatsschuld van het land aan te pakken, kunnen worden vertraagd tot na de volgende presidentsverkiezingen in 2027.

Politieke instabiliteit voedt de vrees voor een recessie in de op één na grootste economie van Europa, waar fragiele groei recent verrassende veerkracht heeft getoond, ondanks de invloed van handelsheffingen. Hoewel de economie veelbelovende signalen vertoont, heeft Frankrijk dringend behoefte aan het consolideren van zijn financiën, met een tekort van 5,8% van het bbp en een schuld die tegen het einde van 2024 113% bedraagt.

De noodzakelijke bezuinigingen zijn politiek controversieel en leidden vorig jaar tot de val van de regering onder leiding van premier Michel Barnier. Op 8 september 2025 kan de Franse premier François Bayrou een vergelijkbaar lot riskeren tijdens een vertrouwensstemming, die hij heeft uitgeschreven om de steun van de Nationale Assemblee voor zijn besparingsplan van €44 miljard te verkrijgen. De oppositie, die de meerderheid in het parlement vormt, heeft beloofd om hem zeer waarschijnlijk af te zetten, waardoor het land in politieke en economische onzekerheid kan vervallen.

Wat zijn de risico’s voor de economie van het land?

Als er geen duidelijke weg voor huishoudens, bedrijven en investeerders is, kan de aarzelend groeiende productie van het land aan kracht verliezen. De economie van Frankrijk heeft moeite om momentum te krijgen; de jaar-op-jaar bbp-groei is sinds het vierde kwartaal van 2024 onder de 1% gebleven. De kwartaalgroei daarentegen steeg met 0,3% in het tweede kwartaal vergeleken met de eerste drie maanden van het jaar.

Ondertussen toont verse productiedata aan dat de sector in Frankrijk in augustus begon te groeien, voor het eerst na tweeënhalf jaar. Ondanks de zwaktes van de Franse economie vinden analisten het onwaarschijnlijk dat het in een recessie zal belanden door de politieke onrust. Jérémie Peloso, chief European strategist bij BCA Research, verklaarde dat “de Franse instellingen sterk zijn”, wat betekent dat een mogelijke politieke “overgang soepel zou verlopen”.

Hij voegde toe: “Het zou een zeer beperkte impact hebben op de economische activiteit, behalve de politieke onzekerheid en een klap voor het vertrouwen van consumenten en bedrijven. Maar zelfs daar vermoed ik dat de impact beperkt zal zijn.” De grootste Franse ondernemersfederatie, Medef, denkt er anders over. Patrick Martin, de president van de organisatie, waarschuwde dat politieke onzekerheid onmiddellijke gevolgen heeft, waaronder “bevriezing van investeringen, verlies van vertrouwen, verhoogd risico op faillissementen en banenverlies”.

Hij gaf deze waarschuwing tijdens een ondernemersconferentie op 28 augustus. “Als bedrijven niet kunnen investeren, vervalt de groei en verdwijnen banen, en Frankrijk loopt het risico in een recessie te belanden.” Martin betoogde dat bepaalde sectoren, waaronder de bouw, chemie, hotels en restaurants, al in crisis verkeren. Hij waarschuwde ook voor verdere belastingverhogingen, die de bedrijfsactiviteit kunnen beperken, wat essentieel is voor groei. Groei is noodzakelijk om het tekort en de schuld van het land te verlagen.

Waarom moet Frankrijk de broekriem aanhalen?

Volgens premier François Bayrou zijn de bezuinigingen en belastingverhogingen noodzakelijk om het begrotingstekort te verlagen van 5,4% naar 4,6% van het bbp dit jaar. In een Franse uitzending op zondagavond noemde Bayrou de huidige motie van wantrouwen cruciaal voor het lot van het land. Frankrijk verkeert inderdaad in een lastige financiële situatie. Volgens het Franse statistiekbureau (INSEE) bedroeg de staatsschuld aan het einde van het eerste kwartaal van 2025 €3.345 triljoen.

terwijl de schuld aan het begin van de jaren 2000 60% van het bbp was, is deze dit jaar gestegen naar 116%. In een interview in juni betoogde begrotingsminister Amélie de Montchalin zelfs dat Frankrijk het risico loopt dat zijn financiën onder toezicht van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) of van Europese instellingen komen. Dit overkwam perifere landen, waaronder Portugal en Griekenland, na de financiële crisis van 2008.

De president van de Europese Centrale Bank (ECB), Christine Lagarde, die ook jarenlang het IMF leidde, verwierp echter dit idee tijdens een gesprek met Franse Radio Classique op maandag. “Landen wenden zich tot het IMF wanneer ze een ernstig tekort op de lopende rekening hebben en niet in staat zijn om aan hun verplichtingen te voldoen. Dat is vandaag de dag niet het geval voor Frankrijk,” legde Lagarde uit. Ze voegde eraan toe dat ze zich zorgen maakte over de situatie in Frankrijk.

Peloso is ook overtuigd dat dit niet zal gebeuren. “Frankrijk zal niet onder toezicht van het IMF komen. Frankrijk is nog niet Argentinië of Griekenland,” zei hij. Hoewel de rendementen op staatsobligaties zijn gestegen, wat de bezorgdheid van investeerders aangeeft, is “de mogelijkheid van Frankrijk om kapitaal aan te trekken intact, en dat is wat uiteindelijk het belangrijkst is,” voegde hij eraan toe.

De leenkosten van Frankrijk wijzen momenteel op een netto rentepercentage van de algemene overheid van bijna 2% van het bbp, het hoogste in een decennium maar nog steeds “enigszins beheersbaar”, zei Peloso. Echter, volgens de huidige trends kan dit de komende jaren dramatisch toenemen. Ondertussen is een andere implicatie van de politieke onrust dat het risico op een downgrade van de Franse staatschuld dramatisch is gestegen, wat de rendementen omhoog drijft.

“Frankrijk zal zeer waarschijnlijk zijn kredietwaardigheid zien dalen en uit de AA-club (de categorie van de hoogst gewaardeerde obligaties) worden ‘geknikkerd’,” zei Peloso, met de verwachting dat de rendementen op obligaties verder zullen stijgen als dat gebeurt.

Langetermijngevolgen van politieke verlamming in Frankrijk

Als de huidige regering maandag de stemming verliest, denken velen dat president Emmanuel Macron opnieuw een premier zal aanstellen. Maar de politieke verlamming blijft bestaan, aldus Peloso. Tot nu toe lijkt geen enkele centrumpartij die door de president is aangesteld, te kunnen ontsnappen aan een val bij het indienen van een begroting. Analisten verwachten geen ingrijpende veranderingen tot 2027, wanneer het mandaat van Macron eindigt en de machtsverhoudingen op het politieke speelveld van Frankrijk vrij kunnen veranderen.

Tot die tijd zal het doel van de volgende regering waarschijnlijk veel bescheidener zijn, aldus Oxford Economics in een recent rapport. Gezien de gespannen politieke omgeving, zal de prioriteit van de nieuwe regering zijn om een begroting goedgekeurd te krijgen zonder omvergeworpen te worden. Dit vermindert de hoop op enige significante fiscale consolidatie vóór ten minste de presidentsverkiezingen van 2027, wat betekent dat de schuld van Frankrijk waarschijnlijk blijft stijgen. Oxford Economics voorspelt dat de overheidsschuld tegen het einde van 2027 de 120% van het bbp zal overschrijden.