Peuterschool en kinderopvang: Wat zijn de kosten van kinderopvang voor gezinnen in Europa?

Kinderopvangkosten in Europa

Onder de grootste economieën van Europa staan Duitsland en Italië aan de top, zowel wat betreft nominale kinderopvangkosten als het percentage van het salaris dat aan kinderopvang wordt besteed, terwijl het Verenigd Koninkrijk een van de duurste blijft.

Vroegkindelijke educatie en zorg zijn essentieel voor succes op school, op het werk en in het leven. De EU stelt dat elk kind recht heeft op betaalbare, hoogwaardige vroegtijdige educatie en zorg. De toekomst van een kind zou niet afhankelijk moeten zijn van de achtergrond van het gezin.

Toch blijven de kosten van kinderopvang een zware last voor veel gezinnen in Europa. Terwijl sommige landen sterke ondersteuning bieden, moeten ouders in andere landen een groot deel van hun inkomen aan kinderopvang besteden.

Hoe verschillen de kinderopvangkosten in Europa?

Volgens de OESO variëren de kosten en voordelen van kinderopvang sterk in Europa. De gegevens omvatten zorg in centra, wat betekent dat kinderopvang buiten de woning wordt geboden in gelicentieerde faciliteiten. Deze omvatten crèches, kinderdagverblijven, playschools en ouder-gemandeerde groepen, die zowel fulltime als parttime worden aangeboden.

Kosten voor gezinnen met twee kinderen

De cijfers van de OESO zijn gebaseerd op gezinnen met twee kinderen van twee en drie jaar. Netto kinderopvangkosten zijn de totale bruto kosten minus de kinderopvangvoordelen, aangepast voor veranderingen in belastingen en andere voordelen. Bruto kinderopvangkosten zijn de bedragen die ouders betalen na publieke subsidies aan aanbieders, maar vóór eventuele kortingen op basis van gezinsomstandigheden. Kinderopvangvoordelen kunnen komen in de vorm van uitkeringen, belastingvoordelen, kostenreducties of verhogingen van andere aanspraken.

In 2023 liggen de bruto kinderopvangkosten voor twee kinderen in de EU tussen de €552 in Duitsland en €39.229 in Nederland per jaar. Inclusief EFTA-landen en het VK staat Zwitserland aan de top met €64.211.

De bruto kinderopvangkosten overschrijden ook €20.000 in Luxemburg (€30.254), het VK (€27.071 of £23.546) en Ierland (€20.533). De laagste kosten zijn in Duitsland (€552) en verschillende andere landen liggen onder de €2.000: Bulgarije (€884), Hongarije (€1.007), Oostenrijk (€1.638), Tsjechië (€1.843), Kroatië (€1.911), Litouwen (€1.935) en Roemenië (€1.945).

Tussen de vijf grootste economieën van Europa heeft het VK de hoogste kinderopvangkosten, terwijl Duitsland het goedkoopst is. Italië (€10.032) is ook duur, Frankrijk zit in het midden met €7.717, en Spanje heeft de op één na laagste van de vijf met €2.452.

De Scandinavische landen liggen dicht bij het mediane niveau, met IJsland op €5.014.

Netto kinderopvangkosten afhankelijk van het aantal verdieners

Kinderopvangondersteuning varieert afhankelijk van het inkomensniveau en het aantal verdieners. Alleenstaande ouders en gezinnen met één verdiener krijgen meestal meer hulp dan koppels met twee verdieners. In sommige landen betalen beide hetzelfde, meestal waar de kinderopvangkosten lager zijn – vaak onder de €2.000.

Wanneer de kinderopvangkosten hoog zijn, wordt het verschil tussen alleenstaande en twee-verdiener gezinnen significant, zoals in Zwitserland, Nederland, Frankrijk, België en Cyprus. Alleenstaande ouders en gezinnen met één verdiener ontvangen aanzienlijk meer voordelen.

Netto kinderopvangkosten voor gezinnen met één verdiener variëren van nul in Griekenland, Italië en Malta tot €10.200 in Zwitserland, gevolgd door het VK (€9.991 of £8.690) en Ierland (€8.409). Nederland (€6.563), België (€5.524), Finland (€4.539) en Noorwegen (€4.177) completeren de top zeven duurste. Geen enkel ander land overschrijdt €4.000. De kosten liggen onder de €2.000 in 18 van de 31 landen, en in 10 daarvan zijn ze nul of onder de €1.050.

Hoeveel van je salaris gaat naar kinderopvang?

De belangrijkste indicator voor het begrijpen van de betaalbaarheid van crèches en het vergelijken van landen is het percentage van de salarissen dat naar netto kinderopvangkosten gaat. Het VK heeft het laagste percentage met 18%, gevolgd door Slowakije (17%) voor alleenstaande ouders of gezinnen met één verdiener.

In vijf andere landen bereikt het 10% of hoger: Ierland (14%), Tsjechië (12%), Nederland en Roemenië (elk 11%), en Zwitserland (10%). Roemenië staat zesde qua inkomenspercentage, maar slechts 14e in nominale kosten (€1.945). Dit toont aan dat lagere gemiddelde lonen de last voor huishoudens verhogen.

In de meeste Europese landen ligt dit percentage op 6% of lager, inclusief Duitsland (1%) en Frankrijk (6%).

Voor koppels met twee verdieners met twee kinderen varieert het van nul in Malta, Bulgarije en Italië tot 28% in Zwitserland. In Cyprus en Nederland (26% elk) en het VK (25%) gaat minstens een kwart van het huishoudinkomen naar kinderopvang.

In 19 landen neemt kinderopvang 9% of minder van de gemiddelde lonen in beslag, waaronder Spanje (8%) en Duitsland (1%). De last daarentegen stijgt in sommige landen aanzienlijk voor dubbele verdieners vergeleken met alleenstaande verdieners: van 6% naar 26% in Cyprus, 10% naar 28% in Zwitserland, 11% naar 26% in Nederland, 9% naar 19% in België, en 6% naar 15% in Frankrijk.

Waarom zijn de kinderopvangkosten laag in Duitsland maar hoog in het VK?

“Het zeer lage percentage in Duitsland (vergelijkbaar met Oostenrijk) is te wijten aan het feit dat de bruto kinderopvangkosten gemiddeld erg laag zijn,” zegt Michael Fuchs, senior onderzoeker bij het Europees Centrum voor Sociale Welzijnsbeleid en Onderzoek. Hij legt uit dat in Oostenrijk – en waarschijnlijk ook in Duitsland – de bruto kinderopvangkosten laag zijn omdat de meeste openbare instellingen geen vergoedingen in rekening brengen. In Oostenrijk zijn bijvoorbeeld crèche en kleuterschool gratis, met alleen de kosten van de lunch die betaald moeten worden.

“Daarentegen zijn de bruto kinderopvangkosten in het VK zeer hoog gezien de wijdverspreide particuliere markt,” voegt hij toe.