Paus Franciscus viert 12 jaar als hoofd van de Katholieke Kerk in het ziekenhuis

Paulus Franciscus viert 12 jaar leiderschap van de wereldwijde 1,4 miljard katholieken met positieve medische updates. Vier weken na zijn opname voor dubbele longontsteking, geeft de Vatican aan dat de gezondheidstoestand van de paus verbeterd is. Op 14 februari werd hij opgenomen in het Gemelli-ziekenhuis in Rome en volgens een kort ochtendstatement van de Vatican heeft hij de afgelopen nacht rustig doorgebracht.

Een röntgenfoto van de borst bevestigde de verbeteringen, slechts twee dagen nadat artsen verklaarden dat hij niet langer in levensgevaar verkeert. Het laatste medische bulletin meldde dat de toestand van de 88-jarige paus stabiel bleef, maar dat er een complex beeld was gezien zijn algehele kwetsbaarheid.

Na de onverwachte aftreding van paus Benedictus XVI in 2013 werd de toenmalige Argentijnse kardinaal Jorge Mario Bergoglio op 13 maart van dat jaar verkozen tot de nieuwe paus. Gedurende zijn 12 jaar in functie is Franciscus een stem voor medemenselijkheid en vrede geweest. Hij heeft de regering van de Vatican hervormd en actie ondernomen tegen seksueel misbruik door geestelijken. Echter, er blijven enkele uitdagingen en kritiek bestaan.

Strijd tegen seksueel misbruik

Het aanpakken van de wereldwijde plaag van seksueel misbruik door geestelijken en de daaropvolgende doofpotaffaires was een van de grootste uitdagingen voor paus Franciscus toen hij in 2013 aantrad. Een reis naar Chili in 2018 bleek een keerpunt te zijn. Franciscus verdedigde aanvankelijk een Chileense bisschop tegen beschuldigingen dat deze de misdaden van een oudere priester had verdoezeld, en eiste dat de aanklagers bewijs van zijn schuld zouden leveren.

Later gaf hij toe “ernstige fouten” te hebben gemaakt in deze zaak – een primeur voor een paus. Hij riep alle bisschoppen van Chili naar de Vatican, waarna zij allemaal hun ontslag indienden.

Later dat jaar ontnam hij de kardinaaltitel van de Amerikaanse priester Theodore McCarrick, en in 2019 verwijderde hij zijn status als priester. Ook in 2019 hield hij een ongekende topontmoeting waarbij slachtoffers aan het woord kwamen, en beloofde hij een “frontale strijd” tegen het geestelijk misbruik.

Concrete veranderingen volgden, van het openen van de Vatican-archieven voor lekenrechtbanken tot het verplicht stellen van het melden van vermoedens van misbruik en pogingen om dit te verdoezelen aan de kerkelijke autoriteiten. Activisten beweren echter dat hij niet genoeg heeft gedaan. “Structureel behouden ze [de Katholieke Kerk] alle elementen van de doofpot: gebrek aan transparantie, gebrek aan externe controle, gebrek aan verplichte zware sancties,” zei activiste Anne Barrett Doyle vorig jaar.

Diplomatie

Paus Franciscus heeft veel gereisd en 47 buitenlandse reizen gemaakt, waarbij hij prioriteit gaf aan wat hij de “periferieën” noemt: landen met kleine of gemarginaliseerde katholieke gemeenschappen. Hij roept regelmatig op tot vrede in brandhaarden zoals Soedan, Gaza en Oekraïne, en heeft de dialoog met andere geloofsrichtingen, met name de islam, bevorderd.

Vorige november vroeg hij om een onderzoek naar de vraag of Israël genocide pleegt in Gaza. Als zoon van Italiaanse immigranten naar Argentinië heeft Franciscus de rechten van migranten sterk verdedigd, en kritiek geuit op de plannen van de Amerikaanse president Donald Trump voor massale deportatie.

Bij zijn eerste reis buiten Rome bezocht paus Franciscus het eiland Lampedusa, waar hij migranten ontmoette die uit Noord-Afrika waren gevlucht. Franciscus is ook een uitgesproken voorvechter van het milieu. In zijn baanbrekende encycliek “Laudato Si” uit 2015, drong hij er bij de wereld op aan snel actie te ondernemen tegen klimaatverandering, waarbij hij stelde dat rijke landen de grootste verantwoordelijkheid dragen.

Medemenselijkheid, sociale rechtvaardigheid, hervorming

Als een liberale geestelijke die graag onder zijn gelovigen is, heeft de jezuïet geprobeerd een meer open Katholieke Kerk te creëren, vooral ten aanzien van echtscheiding en inclusie van LGBTQ-leden. Deze aanpak heeft traditioneleisten verontwaardigd, in het bijzonder zijn beslissing in 2023 om onder bepaalde voorwaarden zegeningen voor hetzelfde geslacht te autoriseren. De Vatican moest zijn standpunt verduidelijken na verontwaardiging in Afrika en de Verenigde Staten. Een Duitse kardinaal, Gerhard Muller, veroordeelde Franciscus’ “dogmatische verwarring” in een boek uit 2023.

Van het decentraliseren van macht en vergroten van transparantie tot het bieden van grotere rollen voor leken en vrouwen, heeft Franciscus fundamentele hervormingen doorgevoerd binnen de Romeinse Curie, de centrale overheid van de Heilige Stoel. De hervormingen werden bevestigd in een grondwet uit 2022 die de dicasterieën van de Vatican, of ministeries, reorganiseerde.

Franciscus richtte zich met name op de ondoorzichtige, schandaalgetroubleerde financiën van de Vatican, en creëerde in 2014 een speciale secretaris voor de economie, die corruptie aanpakte en de controle op investeringen en de Vatican Bank verscherpte, wat leidde tot de sluiting van 5.000 rekeningen.

Franciscus revolutioneerde ook de Synode, een katholiek discussieorgaan, door lekenleden, waaronder vrouwen, te betrekken. Sinds 2021 heeft het de toekomst van de Kerk bestudeerd, maar belangrijke beslissingen, zoals het toestaan van vrouwen om diaken te worden, staan pas voor juni dit jaar op de agenda.

In zijn institutionele hervormingen heeft Franciscus ook sterke tegenstand ondervonden, waarbij sommige critici hem beschuldigen van “tiranniek” gedrag. Op 1 maart benoemde paus Franciscus zuster Raffaella Petrini tot de nieuwe voorzitter van de Pauselijke Commissie voor de Staat Vaticaanstad en als voorzitter van de Gouverneurschap van de Staat Vaticaanstad, waarmee ze de eerste vrouw is die deze functies bekleedt in de Vatican.