Overlijden aan het kruis: Verborgen begrafenissen en ‘cultachtige’ praktijken in Keniaanse kerk

Kenya – Dood aan het kruis: Verborgen begrafenissen en ‘cult-achtige’ praktijken in Keniaanse kerk

Onlangs is de redding van aanbidders in Migori weer oude wonden geopend van de ‘massamoord’ in het Shakahola Forest in 2023, waarbij 429 mensen omkwamen.

In Opapo, Kenia, staat een verroest bord dat de Melkio St Joseph Missions of Messiah Church in Afrika aankondigt. Achter de grote blauwe en paarse poorten liggen verlaten terreinen verborgen.

Een maand geleden kwam de kerk in Opapo in het nieuws toen er meldingen kwamen van verborgen begrafenissen en cult-achtige praktijken. Op 21 april viel de lokale politie het terrein binnen en ontdekte twee lichamen, waaronder dat van een politieman en tientallen andere aanbidders die daar verbleven.

Tijdens de inval werden 57 mensen gered en in hechtenis genomen. De meesten zijn inmiddels vrijgelaten, maar de politie heeft hen verboden terug te keren naar de kerk en het terrein afgesloten.

Voor veel Kenianen roept dit incident herinneringen op aan andere controversiële kerken, zoals de zaak in 2023, waarbij meer dan 400 mensen die aan een cult verbonden waren, verhongerd zijn in het Shakahola Forest.

Bewoners van Opapo maken zich zorgen over de dood en de decennialange geheimhouding rond de kerk. Velen willen dat het terrein permanent wordt gesloten en dat de daar begraven lichamen worden opgegraven en teruggegeven aan hun families.

Juma getuigt dat toen de kerkleider 10 jaar geleden stierf, volgelingen hem niet onmiddellijk begroeven, maar drie dagen lang baden in de hoop dat hij zou herrijzen. Pauline Auma, een 53-jarige moeder van zes, vertelde dat de gemeente in hun gebied in de vroege jaren ’90 werd opgericht, hoewel ze het exacte jaar niet kon herinneren.

In de jaren die volgden, rekruteerde de kerk leden uit verschillende delen van het land. Juma merkte op dat de leden niet uit de omgeving kwamen, verschillende talen spraken en nooit het terrein verlieten.

Volgens Caren Kiarie, een mensenrechtenactivist uit het nabijgelegen Kisumu County, heeft de kerk verschillende takken in de Keniaanse Nyanza-regio en verplaatst ze leden van de ene locatie naar de andere. Veel mensen kwamen om fulltime te aanbidden en te wonen binnen de kerk, herinneren de inwoners van Opapo zich.

Juma zegt: “Ze waren vriendelijke mensen die zaken deden in de Opapo-regio en goed omgingen met de mensen hier. Maar ze woonden nooit buiten de kerk.” Binnen het kerkterrein hadden ze vee, schapen, gevogelte en verbouwden ze gewassen voor hun voedsel.

Hoewel de aanbidders met buitenstaanders konden omgaan, zeggen de bewoners dat de kinderen die daar woonden – sommigen met hun ouders en anderen die als alleenstaande kinderen werden opgenomen – nooit naar school gingen. Leden werden ook verhinderd om medische zorg te zoeken als ze ziek waren.

Op de dag van de politie-inval zagen veel aanbidders er zwak en ziek uit. Auma gelooft dat degenen die die dag gered werden de zieke waren, omdat de anderen waren ontsnapt.

De 57 weigerden aanvankelijk het terrein te verlaten, met de overtuiging dat de kerk hun enige “thuis” was. Maar de politie bracht hen naar het nabijgelegen Rongo Sub-county Hospital voor behandeling. Daar weigerden ze medische zorg en begonnen in de Dholuo-taal christelijke lofliederen te zingen.

De commotie verontrustte de zorgverleners, die adviseerden om hen te verplaatsen omdat ze andere patiënten ongemakkelijk maakten. Uiteindelijk werden ze in politiehechtenis genomen.

In Kwoyo, Homa Bay County, maakt Linet Achieng zich zorgen over haar 71-jarige moeder, die 11 jaar geleden naar de Migori-kerk ging en nooit is teruggekeerd. Haar moeder werd door een buurman geïntroduceerd, die oorspronkelijk uit Migori kwam.

Achieng zegt: “In het begin ging ze daarheen om te genezen van een rugpijn die haar al jaren kwelde. De kerk deed beloften van gezondheid.” De familie hield aanvankelijk contact met hun moeder, maar haar beloftes om terug te keren bleven onvervuld.

Na de inval leerde Achieng dat haar moeder een van de geredde personen was, maar zij wil niets meer met haar familie te maken hebben.

Een ander gezin weet zeker dat ze hun geliefde nooit meer zullen zien. Dan Ayoo Obura, een politieagent, was een van de mensen die omkwamen op het kerkterrein. Hij was daar geïntroduceerd door zijn vrouw, die een leidster was. De familie deed aangifte bij de politie en begon hem overal te zoeken.

Kiarie, een mensenrechtenverdediger, vergezeld de familie naar Opapo in maart. Niemand mocht een intieme relatie hebben binnen de kerk, en echtparen moesten gescheiden leven na toetreding. Er zijn ook ernstige beschuldigingen van seksueel geweld binnen de kerk, aldus Kiarie.

Ze voegt eraan toe dat de buren van de kerk hebben gemeld dat er misschien meer dan twee lichamen binnen begraven zijn, wat de opgraving van Obura vertraagt. Kiarie vreest dat de kerk in Migori een soortgelijke zaak kan worden als de Shakahola-cult “massamoord” als blijkt dat er meer mensen zijn gestorven en begraven zonder dat hun families het wisten.

De gebeurtenissen in Migori hebben oude wonden geopend voor veel overlevenden en familieleden van de 429 mensen die in het Shakahola Forest verhongerd zijn in 2023. Onder leiding van Pastor Paul McKenzie lieten ook deze gelovigen hun families achter, in de hoop de hemel te bereiken.

De Migori-kerk stond zijn volgelingen toe om te werken en zaken te doen in de nabijgelegen steden, maar net als in Shakahola hield het hen ook gescheiden van de rest van de samenleving en verbood het hen toegang tot onderwijs en medische zorg.

De meeste van de 57 aanbidders uit Migori zijn nu weer terug in de samenleving. Het onderzoek naar de doodsoorzaak van Obura loopt nog, evenals de verificatie van aanvullende begrafenissen en de vraag of de kerk als een ongeregistreerd “bedrijf” opereerde in plaats van als een erkende religieuze organisatie.

In Homa Bay hoorde Achieng voor het laatst van haar moeder, die haar vertelde dat ze een nieuw thuis had gevonden en dat haar familie “wereldse” mensen waren waarmee ze nooit meer in contact moest komen.

Ondertussen rouwt de familie van Obura terwijl ze probeert een gerechtelijk bevel te verkrijgen om zijn resten op te graven. “We willen gewoon het lichaam van onze zoon, zodat we hem hier thuis kunnen begraven,” aldus Otieno.