Onderwaterrobotglijders onthullen nieuwe inzichten in de impact van een smeltende megaberg

Voor het eerst hebben wetenschappers metingen verzameld dicht bij een gigantische ijsberg, wat een ongekende kijk biedt op de impact van smeltwater op de omliggende Zuidelijke Oceaan en het ecosysteem. Dit onderzoek is vandaag (4 april 2025) gepubliceerd in het tijdschrift Nature Geoscience.

Een team van onderzoekers van de British Antarctic Survey (BAS) en het National Oceanography Center (NOC) heeft robotische glijders ingezet vanaf de RRS James Cook, 23 km van een van ’s werelds grootste ijsbergen, A-68a, in februari 2021, nabij het sub-Antarctische eiland Zuid Georgia. Het verzamelen van gegevens over ijsbergen is berucht moeilijk. Grootschalige bewegingen van enorme ijsbergen kunnen met satellieten worden gevolgd, maar schepen kunnen niet dichtbij komen omdat kleinere bewegingen momenteel onvoorspelbaar zijn. Dit betekent dat de gegevens die onderzoekers nodig hebben om nauwkeurige modellen te ontwikkelen—cruciaal voor het voorspellen van toekomstige klimaatverandering—vaak ontbreken.

De glijders verzamelden gegevens over de zoutgehalte en temperatuur van de oceaan, evenals chlorofyl (een proxy voor productiviteit) en optische terugverstrooiing, die de deeltjes in het water meet. De unieke metingen onthulden dat terwijl de ijsberg van onderaf smelt—een proces dat ‘basale smelting’ wordt genoemd—een laag water, genaamd “Winter Water” (gevormd in de Australische zomer wanneer warmere waters de koelere winterwaters eronder bedekken), wordt “erover”. Deze band van koud water, die alleen in deze periode aanwezig is, biedt een barrière tussen de oppervlakte en diepere wateren, waardoor voedingsstoffen niet naar de onderliggende lagen kunnen komen.

Door deze barrière te eroderen, kunnen voedingsrijke diepere wateren naar de oppervlakte stijgen, samen met mineralenrijke deeltjes, zoals ijzer en silica, van de smeltende ijsberg. Deze voedingsstoffen spelen een sleutelrol in het stimuleren van de primaire productiviteit door voedsel te creëren voor de charismatische dieren die in de Zuidelijke Oceaan leven.

Natasha Lucas, een fysisch oceanograaf en ere-onderzoeker bij BAS en hoofdauteur van de studie, zei: “We denken dat dit de eerste keer is dat metingen zo dicht bij een ijsberg zijn gedaan—dus het is echt baanbrekend! Het was gewoon heel spannend om de gegevens terug te zien en te zien hoe de oceaan zo drastisch veranderde.

“Het aantal gigantische ijsbergen neemt toe met klimaatverandering, dus het is belangrijk dat we de fysische en biologische processen begrijpen die plaatsvinden wanneer een ijsberg van deze grootte smelt, vaak ver van zijn bron. Door deze oceaanlagen te mengen—die normaal gesproken zeer stabiel zijn in de Antarctische zomer—veranderen de temperatuur van de oceaan, de zoutgehalte en de hoeveelheid voedingsstoffen. Dit heeft uiteindelijk invloed op hoeveel warmte en koolstof er tussen onze oceaan en de atmosfeer wordt uitgewisseld.”

De missie was hoog risico—op afstand bediende robotische glijders worden normaal gesproken niet zo dicht bij ijsbergen ingezet. Lucas voegde toe: “Deze missie was verre van eenvoudig. We bestuurden de glijders op afstand vanuit meer dan 12.000 km afstand, elk vanuit ons eigen ‘lockdown’-kantoor tijdens COVID, vertrouwend op zeldzame satellietbeelden zonder wolken om de ijsberg en kleinere ijsbergen eromheen te lokaliseren.

“A-68a was voortdurend in beweging, we hebben helaas een glijder verloren en de tweede glijder kwam een paar keer vast te zitten onder A-68a. Echter, nadat deze 17 dagen later met een schat aan gegevens tevoorschijn kwam, konden we de processen kwantificeren die betrokken zijn bij het smelten van deze gigantische ijsbergen.”

Sinds A-68a in 2021 afbrak, hebben verschillende andere megabergen hun weg naar Zuid Georgia gevonden. De meest opvallende hiervan is A-23a, die eerder dit jaar op het continentaal plateau van het eiland grondde. Onderzoekers op de RRS Sir David Attenborough verzamelden onlangs monsters van de ijsberg terwijl ze erlangs transitten als onderdeel van de BIOPOLE 2-wetenschapsmissie, die in het VK zal worden geanalyseerd.