NATO-ondersteuning voor Bosnië na separatistische acties van Servische regio
NATO-secretaris-generaal Mark Rutte heeft tijdens een bezoek aan Bosnië op 10 maart 2025 de “onwankelbare” steun van het militaire bondgenootschap voor de federale regering van Bosnië en Herzegovina beloofd, na een reeks separatistische stappen van Bosnisch-Servische leiders.
Rutte sprak in Sarajevo op maandag, kort na een ontmoeting met de drie leden van de multi-etnische presidentschap van Bosnië, nadat Bosnisch-Servische wetgevers wetgeving hadden aangenomen die federale gerechtelijke autoriteiten en politie verbiedt om te opereren in het autonome gebied van Republika Srpska.
De NATO-chef verklaarde dat alle acties die de Dagboekovereenkomst, die een einde maakte aan de oorlog van 1992-1995, ondermijnen, “onaanvaardbaar” zijn. Hij waarschuwde dat “opzettelijke retoriek en acties” een directe bedreiging vormen voor de “stabiliteit en veiligheid” van Bosnië.
Na het einde van de Bosnische oorlog bestaat het land uit twee autonome regio’s: Republika Srpska en een Bosniak-Kroatische federatie, die met elkaar verbonden zijn door een zwakke centrale overheid. Bosnische functionarissen hebben verklaard dat de wetten van Republika Srpska in strijd zijn met de vredesovereenkomst, die de twee regio’s bindt aan gezamenlijke instellingen, waaronder het leger, de hoogste rechtbanken en belastingautoriteiten.
Na de ontmoeting met Rutte zei Zeljka Cvijanovic, het Servische lid van het Bosnische presidentschap, dat het verkeerd was om “de schuld alleen aan één kant te geven”. Maar Denis Becirovic, het Bosniak-lid van het presidentschap, beschreef de Servische stappen als een “brutale aanval op de grondwettelijke orde”. “De destabilisatie van dit deel van Europa zou alleen Moskou ten goede komen,” voegde Becirovic eraan toe.
Hard bevochten vrede ‘in gevaar’
De Bosnisch-Servische wetten werden aangenomen nadat een staatsrechtbank Milorad Dodik, de pro-Rusland president van het gebied, tot een jaar gevangenisstraf en een zesjarige uitsluiting van staatsfuncties had veroordeeld voor het negeren van Christian Schmidt, de internationale hoge vertegenwoordiger die verantwoordelijk is voor het toezicht op de vredesakkoorden van Bosnië.
Dodik, die te maken heeft gehad met sancties van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk vanwege zijn separatistische acties, heeft zijn vonnis verworpen en het als anti-Servisch bestempeld. De situatie heeft angst doen ontstaan voor incidenten tussen Bosnisch- en Servisch-gedomineerde politie, vergelijkbaar met de incidenten aan het begin van de oorlog in de jaren ’90, toen de Serviërs in het land in opstand kwamen tegen de Bosnische onafhankelijkheid van het voormalige Joegoslavië en probeerden een mini-staat te vormen.
Het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië heeft vastgesteld dat meer dan 100.000 mensen zijn omgekomen in de Bosnische oorlog, waarvan ten minste 70 procent Bosniakse moslims, in wat wordt beschouwd als de enige genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Meer dan 8.000 Bosniakse mannen en jongens werden vermoord door Bosnisch-Servische troepen tijdens de Srebrenica-massaker in 1995, een van de ergste massamoorden van de oorlog.
Bosnië heeft moeite om vooruitgang te boeken met een zwaar verdeelde samenleving en een stagnante economie. Bosniak-politici beschuldigen vaak Republika Srpska ervan het land te verhinderen vooruitgang te boeken. Desondanks is de vrede sinds de Dayton-overeenkomst intact gebleven, en Rutte zei maandag dat NATO “niet zal toestaan dat de hard bevochten vrede in gevaar wordt gebracht”.
“Drie decennia na de Dayton-vredesovereenkomst kan ik u zeggen: NATO blijft vastbesloten om de stabiliteit van deze regio en de veiligheid van Bosnië en Herzegovina te waarborgen,” voegde hij eraan toe.
De Europese vredesmacht in Bosnië heeft aangegeven het aantal soldaten te verhogen als reactie op de spanningen.
