Na het verbod in Australië overweegt Indonesië een minimumleeftijd voor sociale media

Medan, Indonesië – Als moeder van een 18 maanden oude dochter, ervaart Laila Lubis de uitdagingen en vreugden van het nieuwe moederschap. Hoewel haar dochter onlangs haar eerste woorden heeft uitgesproken, denkt Lubis al na over hoe het internet en sociale media haar ontwikkeling op lange termijn kunnen beïnvloeden.

“Ik zal mijn dochter zo lang mogelijk van het gebruik van een mobiel telefoon afhouden. Misschien als mijn kind ongeveer zes jaar oud is, overweeg ik om haar thuisonderwijs te geven voor de kleuterschool, zodat ze toegang tot het internet moet hebben,” zegt ze.

In heel Indonesië voeren talloze gezinnen vergelijkbare gesprekken, nu de regering zich voorbereidt om een minimumleeftijd voor het gebruik van sociale media in te voeren. Minister van Communicatie en Digitale Zaken Meutya Hafid presenteerde de plannen vorige maand als onderdeel van een inspanning om de kinderbeschermingsbeleid in de archipel van ongeveer 280 miljoen mensen te versterken.

Hoewel de regering nog geen specifieke leeftijdsgrens heeft aangekondigd, hebben functionarissen de noodzaak benadrukt voor strengere regelgeving om minderjarigen te beschermen tegen “fysieke, mentale of morele gevaren”.

De poging van Indonesië komt op het juiste moment, nu Australië in november het eerste land werd dat een verbod op sociale media-toegang voor jongeren onder de 16 jaar invoerde. Onder de Australische wetgeving kunnen sociale mediaplatforms zoals Facebook, TikTok en Instagram boetes tot $32 miljoen krijgen als ze de leeftijdseisen niet handhaven.

In afwachting van de invoering van de wet heeft Jakarta aangekondigd interim kinderbeschermingsrichtlijnen voor sociale media bedrijven op te leggen terwijl de regering wetgeving opstelt. Lubis gaf aan dat hoewel het verbod nog niet is gerealiseerd, ze het positief vindt dat de regering de discussie over het veilig houden van kinderen online heeft opgestart. “Ik geloof dat er meer negatieve dan positieve aspecten zijn voor kinderen die sociale media en het internet gebruiken, vooral voor zeer jonge kinderen,” zei ze.

Het potentiële verbod is de laatste in een reeks inspanningen van de Indonesische regering om grote technologiebedrijven in toom te houden. In oktober verboden de Indonesische autoriteiten de verkoop van Apple’s iPhone 16 en de Google Pixel vanwege de niet-naleving van regelgeving die vereist dat smartphones ten minste 40 procent van hun onderdelen lokaal betrekken.

In 2022 dreigde de regering Google, Facebook, Twitter en Instagram te blokkeren als ze zich niet registreerden bij het Ministerie van Communicatie, hoewel de bedrijven aan het verbod ontsnapten door zich voor de deadline aan te melden. Autoriteiten blokkeerden ook het populaire streamingplatform Netflix van 2016 tot 2020 uit vrees dat het “ongepaste inhoud”, waaronder pornografie, promootte, en blokkeerden tijdelijk het videoplatform TikTok in 2018.

“Door leeftijdsgrenzen voor het gebruik van sociale media op te leggen, verschuift de handhaving naar technologiebedrijven, waardoor zij direct verantwoordelijk worden voor naleving en mogelijke gevolgen,” zei Priyandita. Hij voegde eraan toe dat discussies over het beperken van sociale media al jaren in Indonesië spelen, hoewel serieuze inspanningen pas recentelijk aan momentum hebben gewonnen. “Autoriteiten hebben zich voornamelijk gericht op kindermisbruik, radicale narratieven en andere schadelijke inhoud,” zei hij.

Terwijl de Australische wetgeving nieuwe wegen heeft ingeslagen, zou het potentiële verbod in Indonesië veel meer mensen raken. Ongeveer 139 miljoen Indonesiërs gebruiken sociale media en bijna de helft van de kinderen onder de 12 jaar heeft toegang tot platforms zoals TikTok, Instagram en Facebook, volgens de Indonesische Internet Service Provider Associatie.

Priyandita merkte op dat Gen Z-gebruikers van 12 tot 27 jaar de hoogste internetgebruikers zijn in Indonesië, met 87 procent, waarvan de meesten actief zijn op TikTok en Instagram – beide platforms hebben meer dan 110 miljoen gebruikers in het land. “Gen Alpha [personen geboren na 2010] zullen waarschijnlijk ook zeer actieve gebruikers van sociale media zijn. Hun vertrek van deze platforms kan betekenen dat sociale media een groot aantal volgers verliezen,” zei hij.

Net als in Australië hebben de plannen om een minimumleeftijd af te dwingen ook bezorgdheid geuit over privacy en het mogelijke misbruik van gebruikersgegevens. “De handhaving van minimumleeftijdseisen op sociale mediaplatforms zou gebruikersidentificatie vereisen, zoals rijbewijzen of nationale identiteitsbewijzen. Dit brengt aanzienlijke privacyrisico’s met zich mee, vooral voor platforms die anonimiteit aanmoedigen, zoals Reddit, omdat gevoelige gegevens kunnen worden geschonden of verkocht,” zei Priyandita.

“Een alternatief is dat de overheid gebruikersgegevens opslaat terwijl platforms simpelweg ID’s verifiëren zonder persoonlijke informatie te bewaren. Echter, digitale ID-systemen hebben hun eigen beveiligingskwetsbaarheden, omdat ze vatbaar blijven voor datalekken en misbruik.”

Sommige Indonesiërs stellen vraagtekens bij de noodzaak van overheidsinterventie om minderjarigen van populaire platforms weg te houden. Adi Sarwono, een maatschappelijk werker die het Busa Pustaka-geletterdheidsprogramma voor kansarme kinderen in Lampung, Sumatra, leidt, zei dat het gebruik van sociale media onder jongeren zowel positieve als negatieve aspecten heeft. Het proberen om het gebruik van sociale media onder kinderen te elimineren of te beperken, kan moeilijk te bereiken zijn in een tijd waarin de meeste mensen online zijn, aldus Sarwono. “Technologische vooruitgang is niet iets dat kan worden weerstaan, maar het kan verstandig worden gebruikt. Er is behoefte aan controle over de toegang van kinderen tot sociale media en het tijdstip waarop ze deze gebruiken,” zei hij. “Er moet ook ruimte zijn om ervoor te zorgen dat kinderen worden gemonitord wanneer ze sociale media gebruiken.”