Na de bulldozer: Indische moslims worstelen met verlies na gesloopte woningen

Nieuw Delhi, India – Shahid Malik vecht voor een huis dat niet meer bestaat. Al twee jaar werkt Malik, een accountant, samen met een lokale advocaat om gerechtigheid te zoeken voor de sloop van zijn huis en meer dan twee dozijn andere huizen in Kharak Riwara Satbari, een wijk in het zuidwesten van Delhi.

In oktober 2022 sloopte de Delhi Development Authority, verantwoordelijk voor stadsplanning en woningbouw, de huizen zonder voorafgaand onderzoek of kennisgeving, nadat ze een rechtszaak over het land verloren aan een particuliere bouwer. De zaken die Malik heeft ingediend – één namens de Resident Welfare Association en een andere voor zijn eigen huis – wachten nog steeds op een hoorzitting. “De hoorzitting wordt continu uitgesteld, en we hebben nog niet eens de kans gehad om onze klachten te presenteren. Hoe lang moeten we nog wachten?” vraagt hij.

Maar Malik heeft veel meer verloren dan alleen zijn huis. Zijn zoon Ziyan werd geboren met cardiovasculaire complicaties, twee maanden voordat het huis werd gesloopt. Zijn toestand “verergerde nadat we in de kou werden gezet”, vertelt Malik terwijl hij naar de puinhopen van zijn gesloopte huis wijst.

Toen de baby urenlang huilde, rushte Malik hem dezelfde avond nog naar de dokter. Ziyan werd de volgende zes dagen van ziekenhuis naar ziekenhuis overgebracht en uiteindelijk op een ventilator geplaatst op de Pediatrische Intensive Care Unit van het All India Institute of Medical Sciences (AIIMS) in New Delhi.

Op een koude oktober ochtend merkte het gezin dat Ziyan’s lichaam blauw werd terwijl hij moeite had met ademen. Toen was hij niet meer. Voor de familie was zijn dood een directe gevolgen van de sloop van hun huis. “De artsen vertelden ons dat blootstelling aan stof het nog moeilijker voor hem maakte om te ademen,” zegt Malik. “Mijn vrouw en ik sidderen nog steeds van pijn als we aan Ziyan denken. We hebben nooit een kennisgeving gekregen; de autoriteiten hebben zowel ons huis als onze zoon van ons gestolen.”

‘Bulldozer gerechtigheid’

Net als Malik hebben honderden Indiase moslims in de afgelopen jaren hun huizen zonder enige kennisgeving zien slopen, en in veel gevallen zonder enige juridische documenten die de sloop van huizen rechtvaardigen waarin generaties van gezinnen zijn opgegroeid. Vaak noemen stadsautoriteiten stedelijke ontwikkeling, verfraaiingsprojecten of het opruimen van “illegale inbreuken”. Echter, in veel gevallen worden de sloopacties door de overheid gepresenteerd als strafmaatregelen tegen activisten en hun critici in staten die worden geregeerd door de hindoeïstische meerderheidspartij Bharatiya Janata Party (BJP) van premier Narendra Modi. De Chief Minister van Uttar Pradesh, Yogi Adityanath, heeft de bijnaam Bulldozer Baba (Papa Bulldozer) gekregen, terwijl de voormalige Chief Minister van Madhya Pradesh, Shivraj Singh Chouhan, populair werd als Bulldozer Mama (Oom Bulldozer). Hun slachtoffers zijn vaak onevenredig moslim.

“De beweringen van ‘ongemachtigde constructies’ zijn inconsistent en wijzen specifiek herhaaldelijk naar één gemeenschap,” zegt Najmus Saqib, een advocaat die samenwerkt met de Association for Protection of Civil Rights, een burgerrechtenorganisatie. “In zo’n scenario is het moeilijk voor ons om de gemeenschap te overtuigen de rechterlijke instellingen te vertrouwen. Er is een gevoel van wanhoop overal.”

In juni 2022 sloopten de autoriteiten in de stad Prayagraj, voorheen bekend als Allahabad, het huis van activist en gemeenschapsleider Javed Mohammed. Hij werd aangeklaagd onder de National Security Act en werd bestempeld als de “brein” achter het geweld dat die maand in Prayagraj uitbrak, na kwetsende opmerkingen van de toenmalige BJP-woordvoerder Nupur Sharma over de profeet Mohammed.

Maar de gevolgen van deze sloopacties blijven lang nadat ze zijn uitgevoerd. Gezinnen worden gedwongen om opnieuw te beginnen in geïmproviseerde tenten, nieuwe buurten of zelfs in een verre stad. De al beperkte toegang tot gezondheidszorg, voeding, veiligheid en sanitaire voorzieningen, evenals onregelmatige toegang tot water en elektriciteit in deze nieuwe ruimtes, verergert hun strijd.

Salma Bano kan haar tranen nauwelijks bedwingen. Haar huis in Akbar Nagar, Uttar Pradesh, werd in juni 2024 gesloopt als onderdeel van een ontwikkelingsproject langs de rivier, wat de schoolgang van haar kinderen verstoorde. “Onze hele buurt was omringd door bulldozers en binnen enkele uren was alles stof. We hadden de volgende twee tot drie dagen niets te eten,” zegt Bano. “Nu we in dit nieuwe huis zijn, moeten we elke dag nadenken over hoeveel we eten omdat we niet genoeg inkomen hebben. Ik heb vijf kinderen. Hoe kan ik ze voeden nu mijn huis en mijn wereld zijn verwoest?”

“Ik maak me voortdurend zorgen dat mijn kinderen geen goede opleiding kunnen krijgen. Hun school was veel dichter bij ons oude huis. Nu kunnen we de schoolkosten of de kosten voor een schoolbus niet betalen,” zegt Bano. Het gezin moet de overheid in termijnen terugbetalen voor het huis dat hen is toegewezen. “De dagelijkse benodigdheden zijn hier veel duurder dan in Akbar Nagar. Inflatie vreet ons op,” voegt Bano eraan toe. “Ik voel dat onze toekomst volledig verwoest is.”

Mohammad Ishaq, haar man, voegt toe dat het gezin zelf is gebroken door de sloop. Eerder woonden zijn ouders en broers bij hem. “Maar er is geen ruimte voor hen in dit kleine nieuwe appartement. Ik ben ook mijn baan kwijtgeraakt en heb een lening moeten afsluiten om een auto-rickshaw te kopen zodat ik kan verdienen. Ik weet niet hoe lang ik dit zo kan volhouden,” zegt hij. “Kunnen we ons oude leven terugkrijgen?”

Verlichting en trauma

In een recente uitspraak heeft het Hooggerechtshof van India verklaard dat overheidsautoriteiten geen eigendommen van mensen die beschuldigd worden van een misdaad kunnen slopen zonder het juiste juridische proces te volgen. Het oordeel benadrukte ook dat de eigenaar van het onroerend goed van tevoren moet worden geïnformeerd om zich tegen de opdracht te verzetten of te reageren.

Die uitspraak is “een grote verlichting”, zegt Kumar Sambhav, oprichter van Land Conflict Watch, een data-onderzoeksproject dat lopende landconflicten in India analyseert. Maar het oordeel van de rechtbank richt zich alleen op strafrechtelijke sloopacties. “Huizen die zijn gebouwd op openbaar land zijn vrijgesteld van deze opdracht en deze vage kloof kan het voortduren van de vervolging van de minderheidsgemeenschap mogelijk maken,” waarschuwde Sambhav. “Bij gebrek aan het recht op huisvesting verblijven de landlozen en daklozen van het land in de gemeenschappelijke ruimtes. Hun huizen zullen altijd worden beschouwd als een inbreuk.”

Deze sloopacties hebben ook een psychologisch effect, zeggen specialisten op het gebied van geestelijke gezondheid. “Mensen voelen zich in de steek gelaten door een gebrek aan ondersteuning, en hun gevoel van realiteit wordt geleidelijk vervormd omdat ze niet langer veilig zijn in hun eigen huizen.” Dat gebrek aan ondersteuning kan een gevoel van isolatie voeden.

Javed Mohammed, de gemeenschapsleider, was in de gevangenis toen zijn huis in Prayagraj op 12 juni 2022 werd gesloopt. Hij wilde ervoor zorgen dat zijn vrouw en dochters, Afreen Fatima en Sumaiya Fatima, veilig waren. “Maar veel mensen die dicht bij ons stonden, waren huiverig om te helpen. Ze waren bang,” zegt Mohammed. “Ik denk dat ze vreesden dat hun huizen willekeurig zouden worden gesloopt als ze ons hielpen. Ik kan het begrijpen, want zelfs wat ons is overkomen was onwettig en willekeurig. We voelden ons er op dat moment erg alleen in.”

Na maanden van strijd slaagde het gezin erin om huurwoningen in Prayagraj te vinden, maar de verhuurder werd vaak lastiggevallen door de lokale politie omdat hij hen onderdak bood. En Mohammed’s gespannen sociale relaties zijn meer dan twee jaar later nog steeds niet hersteld. “Ik was vrij bekend in mijn stad en had verschillende vormen van interactie met veel individuen en organisaties, maar na dit voorval zijn ze allemaal bang,” zegt hij. “Veel mensen die ik bijna dagelijks zag, ontmoeten me niet meer of spreken niet meer met me via de telefoon. Mijn sociale leven is niet meer hetzelfde als voorheen. Ik voel die eenzaamheid zelfs nu nog.”

De gesloopte woning van Shahid Malik in het zuidwesten van Delhi. Dagen na de sloop verloor Malik ook zijn zuigeling, die volgens artsen stierf aan cardiovasculaire complicaties die verergerd werden door het stof dat hij inademde toen hij dakloos werd.

Een blijvende calamiteit

De herhaalde incidenten van bulldozer-sloopacties fungeren als psychologische oorlogsvoering tegen de moslims in India, zeggen analisten. “Voor enige genezing kan beginnen, moet het geweld stoppen. We merken nu een toename van complexe posttraumatische stressstoornissen, waarbij terugkerende flashbacks, piekeren en nachtmerries het nog moeilijker maken voor de mensen om hun verlies te verwerken,” legt Rajani uit.

In Nuh, een stad in de noordelijke Indiase staat Haryana, hebben de autoriteiten in augustus 2023 meer dan 1.000 moslimhuizen, krotten en kleine bedrijven gesloopt, waarbij de gemeenschap werd beschuldigd van deelname aan geweld tegen een provocerende en gewapende hindoe-supremacistische processie die door moslimwijken marcheerde. “De pijn van het verliezen van alles wat hij met zoveel hard werk had opgebouwd, was te veel om te verdragen.”