Migranten in Mexico Overwegen Gevolgen van Een Tweede Trump-Periode

Overleven is een loterij

In een kamp in Mexico wegen migranten de vooruitzichten van Donald Trumps tweede termijn.

Santiago Niltepec, Mexico – Carlos Perez, een 30-jarige Colombiaanse migrant uit Bogota, was op weg om samen met zijn vrouw en 11-jarige zoon voor het nieuwe jaar de grens met de Verenigde Staten te bereiken. De problemen begonnen echter toen zijn vrouw overweldigd raakte door vermoeidheid toen ze de stad Tapachula in het zuiden van Mexico bereikten. Op dat punt hadden ze al 2.500 km — meer dan 1.550 mijl — te voet afgelegd.

Dus kocht Perez een fiets. Vaak trapte hij terwijl zijn vrouw en kind op het stuur zaten. Op gevaarlijke wegen en ’s nachts liep Perez naast hen terwijl ze langzaam door de duisternis reden. Maar een verkeersongeluk halverwege november scheurde de huid van zijn schenen en verwondde de armen van zijn vrouw en zoon.

Een dag later, vanuit een tijdelijk migrantenkamp in Santiago Niltepec, sprak Perez zijn vrees uit dat hun verwondingen hen de kans zullen kosten om de VS binnen te komen voordat president-elect Donald Trump op 20 januari 2025 aantreedt. “Ik weet niet of het nog mogelijk is om op tijd de grens te bereiken,” zei Perez.

Zoals veel van zijn medemigranten en asielzoekers, vreest Perez dat Trump zijn beloftes zal nakomen om de grens tussen de VS en Mexico te “sluiten”. Trump, een Republikein, heeft gesuggereerd dat zijn aankomende regering van plan is om een nationale noodtoestand af te kondigen en militaire troepen in te zetten om ongeautoriseerde oversteekpogingen te voorkomen, wat hij vergelijkt met een “invasie”.

Al heeft Trump geclaimd dat vroege onderhandelingen met Mexico om migranten en asielzoekers aan te pakken vruchten hebben afgeworpen. “Mexico zal onmiddellijk mensen stoppen die naar onze zuidelijke grens willen,” schreef Trump op sociale media op 27 november. “DÍT ZAL EEN GROTE STAP ZIJN OM DE ILLEGALE INVASIE VAN DE VS TE STOPPEN.”

Toch is het onduidelijk of zijn harde retoriek zal helpen om de toestroom van mensen naar de VS te stoppen — of deze juist zal aanwakkeren in de aanloop naar zijn inauguratie.

Veiligheid zoeken

Migranten en asielzoekers zetten tenten op in Santiago Niltepec om uit te rusten voor hun reis naar het noorden. Terwijl het bloed door zijn nieuwe verband sijpelde, gaf Perez aan dat hij de hoop om de grens te bereiken nog niet had opgegeven. Zijn ogen glipten naar de gesloten witte gordijnen van een mobiele kliniek die was opgezet door Artsen zonder Grenzen (MSF). “Mijn zoon is binnen. Ze zijn zijn lichaam aan het schoonmaken en verbinden. We kunnen alleen maar afwachten of we op tijd kunnen genezen,” zei hij.

Eén man, Omar Ramirez, beschreef hoe hij vluchtte voor politieke vervolging onder president Nicolas Maduro van Venezuela. Ramirez, die in zijn veertig is, was een gerespecteerde digitale journalist in zijn land. Maar in het kamp kruipen insecten in en uit de open wonden op zijn voeten.

Omar Ramirez toont een foto van zichzelf met de veteranenpoliticus Manuel Rosales. Dicht tegen zijn borst houdt hij een A4-plastic map met gescande documenten die zijn adres, universitaire diploma en Venezolaanse bankrekeningen bewijzen — papieren die hij hoopt te gebruiken om asiel aan te vragen in de VS. Tussen de bladen bevindt zich zijn perskaart voor het Copa America-voetbaltournooi van 2007 en een vergrote foto van hem met een brede glimlach naast de 19-jarige Lionel Messi.

Maar sinds de omstreden presidentsverkiezingen in Venezuela in juli, zei Ramirez dat hij zich niet meer veilig voelde in zijn thuisland. Maduro heeft geprobeerd vragen over zijn herverkiezing de kop in te drukken door journalisten en activisten te arresteren, volgens mensenrechtenwaakhonden.

“Ik was een uitgesproken criticus van Maduro,” zei Ramirez. “En ik steunde degenen die zich tegen hem verzetten.” Als gevolg daarvan legde Ramirez uit, “is het voor mij nu onveilig om met mijn gezin daar te wonen.” Hij voegde daaraan toe dat de aanhoudende economische crisis in Venezuela zijn leven daar ook onhoudbaar had gemaakt. “Het minimum maandloon is $4. Journalisten zoals ik hebben geluk als ze $6 verdienen. Artsen, die hun hele leven hebben gestudeerd, verdienen ongeveer $8.”

Onzekere toekomst voor de CBP One-app

Migranten en asielzoekers wachten in een tijdelijke wachtkamer op de diensten van Artsen zonder Grenzen in Santiago Niltepec, Mexico. Ramirez heeft zijn hoop op asiel gevestigd op een afspraak via de CBP One-app, een gratis digitaal platform dat in 2020 werd opgezet onder de eerste Trump-regering. De afzwaaiende Amerikaanse president Joe Biden heeft sindsdien het gebruik van de app uitgebreid, waardoor het een vereiste is voor de meeste asielaanvragers die de Amerikaanse grens bereiken.

Maar critici hebben opgemerkt dat de app soms storingen vertoont en niet alle asielzoekers toegang hebben tot de technologie die nodig is om deze te gebruiken. Wachtijden voor een afspraak kunnen oplopen tot vier maanden, volgens een rapport van de belangenorganisatie Human Rights Watch. Dat kan sommige asielzoekers kwetsbaar maken voor aanvallen of uitbuiting, terwijl ze in de grensgebieden van Mexico wachten op hun afspraak.

Echter, terwijl Trump zich voorbereidt op zijn tweede termijn in het Witte Huis, vrezen asielzoekers dat zelfs de toegang tot CBP One beperkt kan worden. Op 15 september, tijdens zijn campagne voor herverkiezing, beloofde Trump op sociale media dat hij de “Kamala-telefoon-app” zou “beëindigen”, waarbij hij de naam van zijn rivaal in de race, Kamala Harris, gebruikte om CBP One te beschrijven. Hij beschuldigde de app ook van het faciliteren van “smokkelen van illegalen”, een beschuldiging die zonder bewijs werd gedaan. CBP One wordt beheerd door de Amerikaanse Douane en Grensbescherming in de federale overheid.

De focus op CBP One wordt gezien als onderdeel van een grotere poging van de Trump-regering om de toegang tot asiel te beperken, een recht dat zowel onder de internationale als de Amerikaanse wet is beschermd. Voor Ramirez betekent dat dat het essentieel is om zo snel mogelijk de Amerikaanse grens te bereiken. Hij liet zijn gezin thuis in Venezuela, uit vrees voor wat er zou gebeuren tijdens zijn trek naar het noorden. In 2023 noemde de Internationale Organisatie voor Migratie zelfs de route naar de grens tussen de VS en Mexico de “dodelijkste landroute voor migranten wereldwijd”.

Ramirez zei dat hij met zichzelf geen leven had kunnen leiden als zijn “vrouw en kinderen hem op dit vreselijke pad zouden vergezellen.” Als hij erin slaagt om succesvol asiel aan te vragen, hoopt Ramirez genoeg geld te verdienen om ze veilig naar de VS te brengen in het komende jaar.

Een mogelijke toename?

Uitgestrekt op plastic zeilen rusten jonge migranten en asielzoekers voor het volgende deel van hun reis. Ricardo Santiago, die de operaties van MSF in het zuiden van Mexico leidt, verwacht dat meer migranten en asielzoekers zoals Ramirez in de komende maand naar de grens zullen racen, voordat Trump aan de macht komt. Dat zou een omkering van de huidige trends betekenen. September zag het laagste aantal aanhoudingen aan de Amerikaanse grens in vier jaar, volgens overheidsfiguren. Toch zei Santiago dat hij heeft gezien dat het aantal migranten weer toeneemt.

Honderden hebben medische hulp gezocht bij zijn 16-koppige MSF-team in Santiago Niltepec, terwijl een “migrantencaravaan” in november door de stad trok. Perez en zijn gezin maakten deel uit van de recente karavaan, waarvan Santiago schatte dat deze uit 2.000 mensen bestond.

Caravans begonnen zich in 2018 te vormen toen honderden migranten en asielzoekers zich verenigden voor veiligheid. De groepen boden een alternatief voor de mensensmokkelaars die duizenden dollars vroegen voor veilige doorgang naar de Amerikaanse grens. Leden van de caravan van november schatten dat ze tussen de 30 en 40 kilometer per dag liepen — tussen de 19 en 25 mijl — vaak ’s nachts reisend om de verzengende temperaturen overdag te vermijden. Toch zeggen experts dat de groepen vaak uiteenvallen voordat ze hun bestemming bereiken. En de caravans, ongeacht hun aantal, blijven kwetsbaar voor gewetenloze autoriteiten en Mexicaanse drugkartels die geweld gebruiken om om brieven en losgeld te vragen.

Soms komen leden van de caravan met elkaar in conflict, legde hij uit. Maar het grootste gevaar komt van buitenaf, zoals de kartels. Santiago zei dat hij berichten heeft gehoord van “aanvallen op jonge mensen, jongens, meisjes, vrouwen en mannen van alle leeftijden die blootgesteld worden aan ontvoeringen, afpersing en seksuele geweldpleging.”

Een gevaarlijk pad

Een jonge Venezolaan, tweede van links, vertelde dat hij het gevoel had dat zijn overleven op de migratieroute vergelijkbaar was met het spelen van een ‘loterij’. Een migrant, Miguel, die vroeg om met een pseudoniem te worden aangeduid, vouwde zijn vingers in de vorm van een imitatiepistool terwijl hij de afpersing beschreef waarmee hij en anderen werden geconfronteerd door de kartels. “Als ze je pakken, moet je het geld vinden, anders is het voorbij,” zei Miguel, terwijl hij zijn vingers tegen de zijkant van zijn hoofd drukte.

Of ze een veilige doorgang naar het noorden hadden georganiseerd met de auto, slachtoffer waren geworden van ontvoering of niet in staat waren om bij de karavaan te blijven, is onbekend. Slechts een week eerder hadden lokale media gerapporteerd dat het lichaam van een 36-jarige Venezolaanse man aan de kant van de Pan-Amerikaanse snelweg was gevonden, een belangrijke verkeersader die naar het noorden naar de VS loopt. Hij was deel uitgemaakt van een andere migrantencaravaan, maar was met hoge snelheid door een auto aangereden. De bestuurder was de plaats van het ongeval ontvlucht.

In Santiago Niltepec bereidde een groep Venezolaanse migranten en asielzoekers zich voor op het volgende deel van de reis, verder naar de stad La Ventosa. Iemand bood een open glimlach en een sombere uitspraak. “Overleven is een loterij,” zei hij. “Het zou ons de volgende keer kunnen zijn.”