Middeleeuwse tsunami laat koraalskeletten achter die een waarschuwing geven voor het Caribisch gebied

Een aardbeving tussen 1381 en 1391 veroorzaakte een tsunami in de noordoostelijke Caribische Zee, die grote koraalblokken honderden meters landinwaarts op Anegada, het noordelijkste van de Britse Maagdeneilanden, achterliet. Een nieuwe studie, geleid door de Universiteit van Washington, dateert dit evenement op basis van analyses van het koraal. Zamara Fuentes, een postdoctoraal student aan de Universiteit van Puerto Rico Mayagüez, is afgebeeld.

In de periode tussen 1381 en 1391 werd het noordoostelijke Caribisch gebied opgeschrikt door een aardbeving met een magnitude van meer dan 8,0, die een tsunami in de richting van het eiland Anegada stuurde. Overstromingen verspreidden puin over het eiland en lieten koraalblokken honderden meters landinwaarts achter. Hoewel de koralen zijn gestorven, blijven hun skeletten bestaan. Meer dan zes eeuwen later leren wetenschappers dat deze skeletten aanwijzingen bevatten over de geschiedenis van tsunami’s. Computermodellen toonden aan dat de overstromingen waarschijnlijk het resultaat waren van een tsunami die werd veroorzaakt door een grote aardbeving in de nabijgelegen Puerto Rico-kloof.

In een recent gepubliceerde paper in Geophysical Research Letters hebben onderzoekers het tijdsbestek van de tsunami beperkt tot de laatste decennia van de 14e eeuw. De onderzoekers verwachten dat deze bevindingen zullen bijdragen aan de voortdurende inspanningen om zich voor te bereiden op toekomstige tsunami’s in het Caribisch gebied. “Als je een school of ziekenhuis nabij de kust ontwerpt, wil je weten of er een kans is dat er een zeer grote aardbeving kan plaatsvinden, en je wilt dat gebouw ontwerpen om daartegen bestand te zijn,” zei Brian Atwater, de corresponderende auteur en professor aan de Universiteit van Washington.

Anegada, het noordelijkste van de Britse Maagdeneilanden, ligt net ten zuiden van de Puerto Rico-kloof, waar de Caribische en Noord-Amerikaanse platen samenkomen. De meeste eilanden worden beschermd door een brede, ondiepe continentale plaat. Golven verliezen energie terwijl ze over de uitgestrektheid rollen, waardoor de kans op een tsunami die de Caribische kusten bereikt, afneemt. Anegada is echter anders; de zeebodem loopt steil af naar de diepe kloof, waardoor het eiland vatbaarder is voor gevaren.

Geschreven documenten uit de noordoostelijke Caraïben gaan vijf eeuwen terug, maar geen enkele biedt bewijs voor een tsunami uit de Puerto Rico-kloof. Geologie stelde de onderzoekers in staat om de geschiedenis van tsunami’s over een langere periode te evalueren. Onderzoekers begonnen de regio te onderzoeken na een enorme aardbeving en tsunami in de Indische Oceaan in 2004, die meer dan een kwart miljoen mensen het leven kostte. De ramp verraste iedereen, inclusief de onderzoekers, en leidde tot een grondiger onderzoek naar kustgevaren aan de Atlantische kust in de VS.

De aanwijzingen die op Anegada werden ontdekt, trokken verschillende onderzoeksteams naar het eiland en leidden tot een reeks ontdekkingen. In de meest recente studie, geleid door Hali Kilbourne, een associate research professor aan het University of Maryland Center for Environmental Science, presenteren de onderzoekers een tijdsbestek voor de middeleeuwse tsunami op basis van hoe oud het koraal was toen het stierf.

Ze berekenden de leeftijd door twee radioactieve elementen—uranium en thorium—te meten die op bekende snelheden vervallen. Deze metingen werden gedaan op monsters van binnenin de koraalskeletten, vanwege verwering en mogelijke besmetting. De onderzoekers voegden vervolgens het aantal jaarlijkse groeiringen tussen het gedateerde monster en de buitenkant van het koraal toe om te schatten wanneer de tsunami zich voordeed. “Koralen hebben jaarlijkse dichtheidsgroeven, net als boomringen,” zei Kilbourne. “We konden tellen hoeveel jaren er verstreken waren tussen de bovenste dichtheidsgroeven en de secties die we voor de datering hebben gebruikt.”

Kilbourne kan ook waardevolle milieugegevens verzamelen uit de koraalskeletten, die informatie opslaan over temperatuur en zoutgehalte. Ze is van plan de monsters verder te bestuderen om beter te begrijpen hoe klimaatverandering zich over langere tijdschalen ontwikkelt.