Meer dan de helft van de kustgemeenschappen wereldwijd trekt zich terug door stijgende zeespiegel, blijkt uit studie

Menselijke nederzettingen wereldwijd verplaatsen zich naar het binnenland nu de zeespiegel stijgt en de kustgevaren toenemen. Een nieuw internationaal onderzoek toont echter aan dat de armste regio’s gedwongen worden om ter plaatse te blijven of zelfs dichter bij gevaar te verhuizen.

Het onderzoek, gepubliceerd in Nature Climate Change, analyseerde decennia (1992–2019) van satellietgegevens over nachtelijke verlichting in 1.071 kustgebieden in 155 landen. Het bleek dat menselijke nederzettingen in 56% van de geanalyseerde regio’s verder het binnenland in verhuisden, 28% ter plaatse bleef en 16% dichter bij de kust verhuisde. Groepen met een laag inkomen waren vaker geneigd om dichter bij de kust te verhuizen, voornamelijk gedreven door de groei van informele nederzettingen en de zoektocht naar betere levensomstandigheden. De meeste verschuivingen naar de kust vonden plaats in Zuid-Amerika (tot 17,7%) en Azië (17,4%), gevolgd door Europa (14,8%), Oceanië (13,8%), Afrika (12,4%) en Noord-Amerika (8,8%).

Hoofdonderzoeker Xiaoming Wang, adjunct-professor aan de Monash Department of Civil and Environmental Engineering, gaf aan dat verhuizing voornamelijk werd gedreven door kwetsbaarheid en het vermogen om te reageren. “Voor het eerst hebben we in kaart gebracht hoe menselijke nederzettingen wereldwijd verhuizen van de kusten. Het is duidelijk dat verhuizen naar het binnenland gebeurt, maar alleen waar mensen de middelen hebben om dit te doen.”

“In armere regio’s kunnen mensen gedwongen worden om bloot te blijven gesteld aan klimaatrisico’s, simpelweg omdat ze niet in staat zijn om te verhuizen. Deze gemeenschappen kunnen geconfronteerd worden met steeds ernstigere risico’s in een veranderend klimaat,” aldus Wang.

Oceanië had enkele van de dichtst bij de kust gelegen nederzettingen ter wereld, wat de afhankelijkheid van de regio van kustgerelateerde economieën weerspiegelt. “In Oceanië zien we een gemeenschappelijke realiteit waarin zowel rijkere als armere gemeenschappen waarschijnlijk naar de kusten verhuizen, naast het verhuizen naar het binnenland,” zei adjunct-professor Wang.

“Aan de ene kant kan de beweging dichter naar de kusten kwetsbare populaties blootstellen aan de gevolgen van stormen, erosie en de stijging van de zeespiegel. Aan de andere kant kan het ook de rijke gemeenschappen blootstellen aan toenemende kustgevaren.”

Het onderzoek benadrukt ook de bezorgdheid dat overmoed in beschermende infrastructuur risicovolle ontwikkelingen dicht bij de kust heeft aangemoedigd. “Het is interessant op te merken dat groepen met een hoog inkomen ook een relatief grotere kans hadden om aan de kusten te blijven, zoals in Europa en Noord-Amerika. Dit kan te wijten zijn aan hun vermogen en de rijkdom die ze in kustgebieden hebben opgebouwd,” voegde adjunct-professor Wang toe.

Het onderzoek waarschuwt dat verhuizen naar het binnenland onvermijdelijk kan worden naarmate de zeespiegel stijgt en de klimaatverandering verergert. “Verhuizen van de kust moet deel uitmaken van een lange termijn klimaatstrategie, en de rationale voor beleid en planning om mensen te verplaatsen vereist zorgvuldige overweging van zowel economische als sociale implicaties voor individuen, gemeenschappen en regio’s,” aldus adjunct-professor Wang.

“Naast het mitigeren van klimaatverandering moet het worden gecombineerd met inspanningen om de blootstelling aan kustgevaren en kwetsbaarheid te verminderen, informele nederzettingen te verbeteren, kustrisico’s in balans te brengen met levensonderhoud en duurzame levensstijlen op lange termijn te behouden. Zonder dit zullen de aanpassingsgaten aan de kust blijven toenemen en de armste mensen ter wereld achterlaten.”

Het onderzoek was een internationale samenwerking op het gebied van klimaatadaptatieonderzoek tussen adjunct-professor Wang, het Institute for Disaster Management and Reconstruction van de Sichuan University, en onderzoekers uit Denemarken en Indonesië. Deze samenwerking is gericht op het begrijpen van hoe gemeenschappen omgaan met terugkerende kustgevaren en benadrukt de hiaten in de aanpassing die dringend aandacht behoeven.