M23 Voert ‘Existentiële Oorlog’ in de DRC, Aldus Rebellenleider Bertrand Bisimwa

EXCLUSIEF Nieuws | Gewapende Groepen ‘We voeren een existentiële oorlog’: M23’s Bertrand Bisimwa over het conflict in de DRC. De leider van de M23-groep zegt dat de rebellie in het oosten van de DR Congo een ‘defensieve’ is en hoopt op een dialoog met Kinshasa.

Al drie jaar is het oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC) verwikkeld in een gewapend conflict tussen het leger en de M23-rebellen, dat honderden levens heeft geëist en bijna twee miljoen mensen heeft ontheemd.

M23 werd voor het eerst opgericht na een muiterij binnen het Congolese nationale leger (FARDC) in 2012. Hoewel de aanvankelijke opstand werd neergeslagen, nam de groep in 2022 opnieuw de wapens op tegen het leger en verbonden “Wazalendo” zelfverdedigingsgroepen, en heeft sindsdien grote stukken grondgebied in de provincie Noord-Kivu veroverd.

M23 zegt de belangen van de minderheid Congolese Tutsi’s te verdedigen, van wie velen zeggen te lijden onder discriminatie en uitsluiting in de DRC vanwege hun etnische banden met de Tutsi-gemeenschap in Rwanda.

Kinshasa beschouwt M23 als de grootste beveiligingsdreiging waar het momenteel mee te maken heeft, terwijl regionale spanningen escaleren nu onder andere de Verenigde Naties Rwanda beschuldigen van het ondersteunen van M23 met troepen en wapens, wat de opstand aanwakkert – iets wat Rwanda ontkent.

Ondanks pogingen tot bestand en onderhandelingen, waaronder het vredesproces in Nairobi van 2022 en recente bemiddelingsinspanningen door Angola, is de strijd voortgezet. In Lubero heeft M23 in december verschillende tientallen kilometers in slechts enkele dagen opgevorderd.

Bertrand Bisimwa, het hoofd van de politieke tak van M23, houdt vol dat de groep een “defensieve” oorlog voert. Hij sprak met Bojana Coulibaly, een onderzoeker die zich specialiseert in vrede en veiligheid in de Grote Meren-regio van Afrika, over de oorlog in het oosten van de DRC en de hoop dat dialoog zal zegevieren.

Bojana Coulibaly: Kunt u ons vertellen wat de eisen van M23 zijn?

Bertrand Bisimwa: Onze eisen komen neer op een strijd voor overleving. We voeren een existentiële oorlog omdat de Congolese overheid een deel van haar bevolking aan de dood overlevert. Dit is niet iets van vandaag; het gaat al tientallen jaren zo, waarbij mensen gedwongen worden om onderdak te zoeken, uit angst voor de dood. Er is haatzaaiende taal en er ontstaat een soort radicalisering. Een deel van de burgers, met name de Tutsi’s, dient als zondebok voor de Congolese overheid om de mensen af te leiden van haar falen in het bestuur.

Wij hebben ons gezegd dat we niet stil kunnen toekijken terwijl onze burgers op deze manier worden gedood. Daarom voeren we momenteel een defensieve oorlog om deze burgers te beschermen. Ze zijn geen tweederangsburgers; de staat moet voor hen zorgen en hen niet beschouwen als statelozen of als geen Congolezen. Ze zijn volwaardige Congolese burgers, net als alle andere Congolezen.

Coulibaly: Recent was er hevige strijd tussen de regeringsstrijdkrachten en M23 in Groot Noord-Kivu, in het Lubero-gebied. Kunt u uitleggen wat er is gebeurd?

Bisimwa: In maart nodigde de bemiddelaar in de crisis tussen Rwanda en de DRC, de Angolese president [Joao] Lourenco, ons uit in Luanda om het bericht van de Afrikaanse Unie over een bestand te overbrengen. We hebben het bestand ondertekend, maar Kinshasa weigerde het te ondertekenen. Later ging Kinshasa gewoon door met de oorlog tegen ons, en begonnen we opnieuw – we bleven onszelf verdedigen.

Op 15 december was er een vergadering gepland tussen de Congolese regering en de Rwandese regering, die ook net hun bestand had ondertekend, hoewel de Rwandese regering of het Rwandese leger zich niet op Congolees grondgebied bevond en niet aan het vechten was.

De Congolese regering wilde een overwinning op het terrein voordat de 15e. Ze zetten druk op ons, met als doel een overwinning te behalen die hen in een comfortabele positie zou brengen om Rwanda voor een voldongen feit te plaatsen – dat ze ofwel moesten ondertekenen wat Kinshasa wilde, of ze zouden praktisch de Luanda-vergadering ondermijnen. Dat was het doel van de regering.

Dit is hoe ze druk op ons uitoefenden: ze verzamelden meer dan 22.000 mannen verdeeld over 15 regimenten, gesteund door de FDLR [Democratische Krachten voor de Bevrijding van Rwanda, een gewapende rebellenorganisatie] – de voormalige genocidaires van de genocide in 1994 tegen de Tutsi’s in Rwanda – ondersteund door de Wazalendo, en zij gebruikten hen tegen ons. We begrepen de manoeuvres, dus we hebben ons voldoende voorbereid om ons te verdedigen.

Dit leidde tot deze escalatie van geweld, omdat het voor ons essentieel was om deze militaire offensief van hun kant te verijdelen, en dat zijn we ook gelukt.

We hebben vernomen dat ze zich blijven voorbereiden om de oorlog opnieuw te ontbranden, en als ze dat doen, zullen we ons blijven verdedigen om te voorkomen dat ze verdergaan op die weg, omdat we geloven dat voor vrede het noodzakelijk is het pad van de oorlog te verstoren.