Leiden University viert 450 jaar te midden van protesten en zorgen over het budget

Leiden University vierde zijn 450-jarig bestaan met een grootse viering in de Pieterskerk, met onder andere eredoctoraten, betrokkenheid van studenten en een rapoptreden over de geschiedenis van de universiteit. Het evenement werd bijgewoond door prinses Beatrix, die in Leiden heeft gestudeerd en in 2005 een eredoctoraat ontving.

Dit mijlpaal komt op een moment van toenemende zorgen over bezuinigingen in het hoger onderwijs. Rode protestvlaggen werden op verschillende universiteitsgebouwen tentoongesteld en veel medewerkers droegen rode symbolen om hun verzet tegen door de overheid opgelegde financiële kortingen te uiten. Buiten de locatie demonstreerden ongeveer 15 activisten tegen de banden van de universiteit met Israëlische instellingen.

Het evenement begon met een uitgebreide academische processie, waarin professoren, rectores, studenten en een harmonieorkest meededen. Twee basisschoolklassen uit Leiden en Den Haag, die eerder op de dag gastcolleges hadden bijgewoond, leidde de processie. Een student uit Den Haag zei dat ze hadden geleerd over radiologie en hoe “licht dat we eerst niet konden zien nu zichtbaar kan worden gemaakt.” Een andere student uit Leiden benadrukte het belang van kinderrechten en zei: “We zijn allemaal mensen.”

In haar keynote-toespraak reflecteerde Rector Magnificus Hester Bijl op de oprichting van de universiteit op 8 februari 1575, tijdens een oorlogstijd. Ze trok parallellen tussen het verleden en het heden en benadrukte de toewijding van de universiteit aan vrijheid en dienstverlening. Bijl uitte haar bezorgdheid over voorgestelde bezuinigingen en wetgeving die de academische onafhankelijkheid zou kunnen bedreigen. Ze drong er bij de academische gemeenschap op aan om standvastig te blijven in haar missie en zei: “Deze universiteit is meer dan een instelling. Net als in 1575 is het een belofte.”

Egbert Koops, professor in de rechtsgeschiedenis, benadrukte momenten uit het verleden van Leiden die de huidige debatten over academische vrijheid beïnvloeden. Hij verwees naar een strikte eed die ooit van studenten werd vereist om de universitaire leerstellingen te gehoorzamen, die aanvankelijk katholieken uitsloot. Dit beleid werd later ingetrokken nadat lokale autoriteiten zich realiseerden dat het studenten naar universiteiten in Heidelberg en Leuven dreef, waar het collegegeld lager was. Koops zei: “Leiden was zijn tijd ver vooruit als een vrijdenkende academische instelling. Of misschien was het gewoon pragmatisch stadsbestuur?”

Tijdens de ceremonie reikte de Universiteit Leiden eredoctoraten uit aan drie personen. Kelly Chibale, professor in de organische chemie, werd erkend voor zijn werk in de bestrijding van endemische ziekten zoals malaria en het mentoren van Afrikaanse wetenschappers. “Je blijft toekomstige generaties Afrikaanse onderzoekers inspireren en versterken,” zei Rector Hester Bijl.

Feministe en rechtsfilosoof Bonnie Honig werd geëerd voor haar bijdragen aan de democratische theorie en de kruising ervan met recht, literatuur en populaire cultuur. Bijl prees haar onderzoek omdat het “nieuwe leven in democratische gedachte blaast en intolerantie uitdaagt.”

Eliot Higgins, oprichter van het onderzoeksjournalistiekcollectief Bellingcat, ontving de onderscheiding voor het bevorderen van democratie en rechtvaardigheid door open-source onderzoeken. “Hij heeft de manier waarop we de waarheid onthullen door digitale forensische onderzoeken veranderd,” zei Bijl.

De Britse science rapper Jon Chase en zangeres Celesta da Vinci voerden een speciaal geschreven rap op over de academische geschiedenis van Leiden, wat enthousiast werd ontvangen. Voorzitter Annetje Ottow presenteerde vervolgens de Gratama Jubileumgift, een onderzoeksubsidie van 100.000 euro, aan een interdisciplinair team dat de ecologische veranderingen in de 19e eeuw in Nederland bestudeert.

Ottow kondigde ook de lancering aan van het LUF Kinderfonds, een nieuw initiatief ter ondersteuning van onderzoeksprojecten die gericht zijn op het verbeteren van de toekomst van kwetsbare kinderen. Ze moedigde financiële steun voor het programma aan.

Ottow erkende de uitdagingen die de dreigende overheidsbezuinigingen met zich meebrengen, die de langdurige toewijding van Leiden aan academische vrijheid bedreigen. “We zijn trots op wat we samen hebben opgebouwd,” zei ze, terwijl ze beloofde de kortingen tegen te gaan. Ondanks de zorgen sprak ze een hoopvolle toon uit, waarbij ze de academische gemeenschap aanspoorde om de toekomst met veerkracht tegemoet te treden. “We hebben eerder stormen doorstaan, en we zullen dat weer doen. We zijn onze tijd ver vooruit – en dat al 450 jaar.”

Ter afsluiting van de ceremonie bedankte Bijl de aanwezigen en riep hen op om de mijlpaal van de universiteit te vieren terwijl ze haar missie voortzetten. “Laten we moedig vooruitgaan.”