Krimpende middenklasse in Indonesië bedreigt economische groei

Medan, Indonesië – Halimah Nasution voelde ooit dat ze alles had. Jarenlang verdienden zij en haar echtgenoot Agus Saputra goed met het verhuren van benodigdheden voor bruiloften, afstudeerfeesten en verjaardagen. Zelfs na het delen van hun inkomsten met verschillende broers en zussen, verdiende het paar in de provincie Noord-Sumatra ongeveer 30 miljoen roepia (1.917 dollar) per maand. Met een uitgave van ongeveer een kwart van hun inkomsten, behoorde het paar tot de bovenste laag van de Indonesische middenklasse, officieel gedefinieerd als mensen met maandelijkse uitgaven tussen de 2 miljoen roepia (127 dollar) en 9,9 miljoen roepia (638 dollar).

Toen sloeg de COVID-19-pandemie toe. Gemeenschappelijke evenementen en sociale bijeenkomsten werden verboden in heel Indonesië. Voor een paar dat zijn bedrijf had gemaakt van feesten, waren de lockdowns een verwoestende klap.

Jaren later zijn ze nog steeds aan het worstelen om hun weg terug te vinden. Ze behoren tot de miljoenen Indonesiërs die uit de krimpende middenklasse van het Zuidoost-Aziatische land zijn gevallen. Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek daalde het aantal Indonesiërs dat als middenklasse werd geclassificeerd van 57,3 miljoen in 2019 naar 47,8 miljoen dit jaar. Tegelijkertijd steeg het aantal mensen dat tot de “opkomende middenklasse” behoort van 128,85 miljoen naar 137,5 miljoen in deze periode. Samen vormen deze twee segmenten ongeveer twee derde van de 277 miljoen inwoners van Indonesië.

Economisten hebben de achteruitgang toegeschreven aan een aantal oorzaken, waaronder de naschokken van COVID-19 en lacunes in het sociale vangnet van het land. Ega Kurnia Yazid, een beleidspecialist van het nationaal team voor de versnelling van de armoedebestrijding, zei dat “verschillende onderling verbonden factoren” hebben bijgedragen aan deze trend.

“Ondertussen lijden andere vormen van ondersteuning, zoals contante uitkeringen en energie-subsidies, vaak onder foutieve toewijzing en worden ze niet effectief naar deze groep geleid.” Nasution en haar man hebben deze gebrek aan steun uit de eerste hand ervaren toen hun bedrijf instortte. “We kregen geen hulp van de centrale overheid toen we tijdens de pandemie niet meer konden werken en we ontvingen slechts een klein bedrag van ons lokale dorpskantoor om ons te helpen met de boodschappen, maar dat was slechts 300.000 roepia per maand (19 dollar),” zei ze.

De Indonesische economie groeit gestaag sinds het einde van de pandemie, met een jaarlijkse groei van het bruto binnenlands product (BBP) van ongeveer 5 procent. Maar net als veel van zijn ontwikkelende buren is de grootste economie van Zuidoost-Azië sterk afhankelijk van handel, waardoor het kwetsbaar is voor de afname van de wereldwijde groei. “Grote handelspartners zoals de VS, China en Japan ondervinden krimp, zoals blijkt uit de inkoopmanagersindex (PMI), wat leidt tot een verminderde internationale vraag naar Indonesische grondstoffen,” zei Yazid. “Dit verhoogt de druk op de middenklasse.”

Adinova Fauri, een econoom bij het Centrum voor Strategische en Internationale Studies (CSIS), gaf aan dat de onder druk staande middenklasse van Indonesië “diepere structurele problemen weerspiegelt, met name de impact van de de-industrialisatie in Indonesië.” Om de situatie te verbeteren, moeten de arbeidsomstandigheden en de productiviteit worden verbeterd, zei hij. “We kunnen niet langer concurreren met landen zoals Vietnam of Bangladesh enkel op basis van lage lonen. In plaats daarvan moeten we de arbeidsomstandigheden en -regelgeving versterken om toegang te krijgen tot nieuwe markten, zoals de VS, die prioriteit geven aan betere arbeidsnormen,” aldus Fauri. “Productiviteit is ook een cruciaal probleem, niet alleen wat betreft vaardigheden maar ook in relatie tot de gezondheid van werknemers. We moeten ook leren van andere landen door te investeren in onderzoek en ontwikkeling en innovatie te bevorderen om de productiviteit te verhogen.”

De inauguratie van President Prabowo Subianto vorige maand als de achtste leider van Indonesië, ter vervanging van Joko Widodo, ook wel bekend als Jokowi, heeft in sommige kringen de hoop voor de economie doen toenemen. Tijdens zijn verkiezingscampagne beloofde Prabowo een BBP-groei van 8 procent te bereiken en armoede en ondervoeding bij kinderen te elimineren door het opzetten van een gratis schoolmaaltijdenprogramma. Ondertussen zijn Nasution en haar gezin nog steeds bezig de stukken van hun verwoeste leven op te rapen. Na het kopen van vele dure artikelen zoals meubels en podia op krediet, kwamen zij en haar man snel in financiële problemen toen de zaken opdroogden. “We hebben onze auto verkocht, ons land verkocht en ons huis verpand,” zei Nasution. “Het is overleden. Ons bedrijf is gewoon volledig gestorven.”

De man van Nasution nam de eerste baan die hij kon vinden, een rol in het oogsten van oliepalmen, voor ongeveer 2,8 miljoen roepia (179 dollar) per maand. Nasution nam een schoonmaakbaan aan, waarbij ze zes dagen per week van 8.00 tot 13.00 uur werkte voor een maandsalaris van ongeveer 1 miljoen roepia (63 dollar). Tegenwoordig geven ze iets minder uit dan de 2 miljoen roepia (127 dollar) die de grens markeert voor toegang tot de middenklasse. “Ons leven is nu zo anders, en we zijn nog steeds niet stabiel zoals we eerder waren. We hebben kapitaal nodig om het bedrijf opnieuw te starten, maar we kunnen geen geld sparen om dat te doen,” zei Nasution. “We zouden al het materiaal voor de feesten die we eerder hadden moeten kopen of huren.”

“We hebben net genoeg geld om te overleven, maar het leven is vol ups en downs, en hopelijk zal het beter worden,” voegde ze eraan toe. “Ik laat het nu maar aan God over.”