Koeweit en Tadzjikistan ondertekenen historische grensovereenkomst na decennia van geschillen

President Emomali Rahmon van Tadzjikistan en president Sadyr Japarov van Kirgizië hebben op 13 maart in Bishkek een grensovereenkomst geratificeerd. Dit markeert een belangrijke stap vooruit.

De menigte verzamelde zich aan de grens tussen Kirgizië en Tadzjikistan, wachtend om deze voor het eerst sinds 2021 over te steken. Mensen konden eindelijk weer herenigd worden met hun familieleden na de ondertekening van de grensovereenkomst door president Rahmon en president Japarov, waarmee een einde kwam aan tientallen jaren van geschillen en toenemende conflicten.

“Het grensverdrag zal een solide basis creëren voor een verdere uitgebreide uitbreiding van onze interstatelijke relaties en een nieuw hoofdstuk openen in de Tadzjik-Kirgizische relaties,” zei Rahmon. “De ondertekening van de grensovereenkomst tussen Kirgizië en Tadzjikistan zal een historisch keerpunt worden,” voegde de Kirgizische president toe. “Deze stap zal een aanzienlijke bijdrage leveren aan het versterken van de veiligheid, stabiliteit en duurzame ontwikkeling, niet alleen van onze staten, maar ook van de gehele regio Midden-Azië.”

De grens tussen de twee landen, die jarenlang betwist werd, was in 2021 gesloten na gewelddadige botsingen. De onderhandelingen over de 1000 kilometer lange grens hebben 23 jaar geduurd. Hoewel de landen overeenstemming bereikten over enkele grenssecties in bergachtige gebieden, waren ze verdeeld over de verdeling van weidegrond en watervoorraden. Lokale geschillen leidden tot wegblokkades, stenen gooien en confrontaties die vaak grensbewakers betrokken.

De lokale aard van de confrontaties duurde voort tot 2021, toen voor het eerst zwaar militair materieel werd ingezet. Een geschil over een waterinname-station resulteerde in een conflict waarbij 55 doden en 300 gewonden aan beide zijden vielen. Hierop sloten beide landen hun grenzen en stopten ze de luchtvaart naar elkaar.

De spanningen laaiden opnieuw op in september 2022, wat resulteerde in de meest ernstige confrontatie tot nu toe. Beide partijen beschuldigden elkaar van de eerste aanval, het doden van burgers en het breken van staakt-het-vurenbelangen. Kirgizië meldde 59 doden en 198 gewonden, terwijl Tadzjikistan 41 doden en 100 gewonden rapporteerde. Het geweld dwong Kirgizië ook om 136.000 mensen te evacueren vanwege het beschieten.

Deze botsing was een wake-up call en een aanzet om de grensonderhandelingen te vernieuwen, die echter gecompliceerd bleven. Beide partijen wilden zich houden aan kaarten die hen bevoordeelden. Tadzjikistan hoopte de kaarten van 1924-1927 te volgen, terwijl de Kirgiziërs pleitten voor recentere kaarten, inclusief die van de tijd van de oprichting van de GOS.

Een complicerende factor was dat Tadzjikistan twee enclaves in het Kirgizische grondgebied heeft – Vorukh en Kayragach. Als onderdeel van de nieuwe overeenkomst werd een deel van dit land aan Kirgizië gegeven in ruil voor ander grondgebied. Kamchybek Tashiev, hoofd van de nationale veiligheidscommissie van Kirgizië en hoofdonderhandelaar in de grensgesprekken, merkte op dat beide partijen concessies hebben gedaan omdat “de grenskwestie nooit in het voordeel van slechts één kant zou moeten worden opgelost.”

Als resultaat van de onderhandelingen hebben de landen ongeveer 25 vierkante kilometer grond uitgewisseld, terwijl sommige wegen en gebieden zijn aangewezen als neutrale zones voor gezamenlijk gebruik.

Naast de grensovereenkomst hebben de twee leiders 15 samenwerkingsovereenkomsten ondertekend, die zaken zoals wegtoegang en het gebruik van strategische watervoorraden omvatten. De luchtvaart tussen de landen werd de volgende dag hersteld.

De nieuwe overeenkomst, die het laatste territoriale geschil in Midden-Azië oplost, wordt verwacht de stabiliteit en veiligheid in de regio te verbeteren, terwijl het transitroutes opent en de handel vergroot.