Kan Corbyn’s ‘echte alternatief’ linkse partij concurreren in de Britse politiek?

Jeremy Corbyn spreekt op een pro-Palestina protest in centraal Londen op 21 juni 2025, waarin hij de Britse regering oproept om te stoppen met wapenexport en militaire samenwerking met Israël. Corbyn, een onafhankelijke linkse wetgever die vijf jaar geleden zijn leiderschap van de Labourpartij verloor, is bezig met het oprichten van een nieuwe politieke partij.

Volgens Corbyn zal deze partij “een echt alternatief” zijn voor de belangrijkste politieke partijen in het Verenigd Koninkrijk. Zarah Sultana, een van de jongste Labour-wetgevers tot 3 juli, toen ze de regerende partij verliet, heeft aangegeven dat ze de nieuwe beweging zal mede-leiden. De partij heeft nog geen naam, maar politieke waarnemers zijn erover in gesprek.

De peiler YouGov meldde vorige week dat 18 procent van de Britten zou overwegen te stemmen op een partij onder leiding van Corbyn. Deze nieuwe beweging komt terwijl premier Keir Starmer Labour naar het politieke centrum leidt. Deze verschuiving heeft Labour geholpen om weer terrein te winnen bij swingvoters en bedrijfsleiders, maar sommige traditionele Labour-ondersteuners voelen zich genegeerd.

Wat weten we over de nieuwe linkse partij? En kan deze overleven in een systeem dat decennialang gefocust is op twee hoofdpartijen? Is dit het begin van een levensvatbaar alternatief of het begin van een nieuwe splintering?

Waarom wordt deze beweging nu georganiseerd? De regerende Labour- en Conservatieve oppositiepartijen hebben jarenlang het centrum-links en centrum-rechts van de politiek vertegenwoordigd en de regering gedomineerd. Maar te midden van een heftiger politiek klimaat, komt de Reform UK-partij, die een hardere rechterflank vertegenwoordigt, op.

Ondertussen mist Starmer’s Labour een uitgesproken linkse groep. De nieuwe partij zou dat gebrek kunnen opvullen. Tegelijkertijd is de oorlog van Israël tegen Gaza een brandpunt geworden. Corbyn en Sultana, felle critici van de acties van Israël in de Palestijnse enclave, eisen een onmiddellijke wapenstilstand en een einde aan de Britse wapenverkopen aan Israël. Ze beschouwen Labour’s voorzichtige positie als een morele en politieke verrader.

Sultana verliet deze maand de Labourpartij om zich bij Corbyn’s initiatief aan te sluiten. In een post op X beschuldigde Sultana Labour ervan de levens van kiezers niet te verbeteren, terwijl ze het “politieke establishment” beschuldigde van het smaden van “gewetensvolle mensen die een genocide in Gaza proberen te stoppen als terroristen”. Corbyn heeft betoogd dat de regering weigert “de veranderingen te leveren die mensen verwachten en verdienen”.

“Gaza is centraal in de ontwikkeling van de nieuwe partij,” zei de voormalige Labour-raadsleden Amna Abdullatif, die tot degenen behoort die Labour om haar standpunt hebben verlaten. “Het zijn niet alleen de gruwelen die we getuigen. Het is de stilte, het stilzwijgen en de disciplinaire maatregelen die worden gebruikt om het debat te smoren.”

Abdullatif gelooft dat er in de Britse politiek “rechtse narratieven domineren, vooral wanneer het land wanhopig behoefte heeft aan echte verandering en hoop.” Corbyn heeft beloofd dat zijn partij een op vrede gerichte buitenlandse politiek zal nastreven.

Een partij van principes of persoonlijkheid? Corbyn heeft gesuggereerd dat de partij geworteld moet zijn in gemeenschapsactivisme en versterkt moet worden door grassroots-energie. Hij heeft zich onthouden van het bespreken van het leiderschap. Peter Dorey, professor Britse politiek aan de Cardiff Universiteit, zei dat Corbyn geniet van een “cultus van volgelingen onder een paar jongere linkse kiezers en politieke activisten”, maar onder het bredere electoraat wordt hij gezien als “onbeslist en niet iemand die een goede premier zou maken”.

Hij voegde eraan toe dat Corbyn niet als “charismatisch” wordt beschouwd op de manier waarop de telegenieke Reform-leider Nigel Farage dat voor veel kiezers is. Reform heeft zijn identiteit geconsolideerd rond immigratie en populisme, terwijl de linkse zijde ideologisch breder en interner verdeeld blijft, met meerdere kwesties maar geen enkel brandpunt, aldus Dorey.

Critici geloven dat de economische beleidsmaatregelen van Labour worden gevormd door de belangen van bedrijfsleiders en wereldwijde obligatiemarkt in plaats van de materiële behoeften van de mensen te vervullen. Wat immigratie betreft, wordt Labour door sommigen beschuldigd van het proberen te concurreren met de anti-immigratie Reform. Starmer heeft recent veel mensen gekwetst door te zeggen dat Groot-Brittannië het risico loopt een “eiland van vreemden” te worden met betrekking tot immigratie.

Abdullatif gelooft dat het Corbyn-Sultana-initiatief kan slagen als het “de fouten van Labour” frontaal aanpakt en de tijd neemt om zich te ontwikkelen. “Grassroots-bewegingen tonen aan dat door mensen geleide politiek kan werken. Antiracismebewegingen, gemeenschapsorganisatie en lokale campagnes hebben echte solidariteitsnetwerken opgebouwd terwijl ze aantonen dat politiek kan worden gecentreerd rond rechtvaardigheid en menselijke waardigheid,” zei ze.

Waar passen de Groenen in? De Groene Partij lijkt bereid om met de nieuwe partij samen te werken. Zack Polanski, die nu kandidaat is om de Groenen te leiden, plaatste op X: “Iedereen die de Tories, Reform en deze falende Labour-regering wil aanpakken, is een vriend van mij.”

Sommige peilers hebben gesuggereerd dat een Corbyn-Sultana-partij 10 procent van de nationale stemmen zou kunnen winnen, waardoor de steun voor de Groenen wordt gehalveerd en er 3 punten van Labour worden afgetrokken, merkte de veteranenpolitiek commentator John Curtice op.

In The Times schreef Curtice: “Veel van het Corbynista-Groot-Brittannië heeft Labour al verlaten voor de Groenen,” terwijl groene kiezers “overwegend aan de linkerkant staan bij economische kwesties en meestal een liberale houding aannemen ten aanzien van zogenaamde cultuurstrijdkwesties”.

Hoewel Curtice waarschuwde dat peilingen over de partij met voorzichtigheid moeten worden bekeken, “weten we niets over de beleidsmaatregelen van de hypothetische partij of hoe goed een Corbyn-Sultana-leiderschap zou kunnen werken.”

Kan het zetels winnen? Het Britse first-past-the-post-systeem is genadeloos voor kleine partijen. Onder dit systeem wint een kandidaat met de meeste stemmen in een kiesdistrict de zetel – wat betekent dat zelfs als een nieuwe partij aanzienlijke nationale steun verwerft, het nog steeds met weinig of geen parlementsleden kan eindigen, tenzij die steun geografisch geconcentreerd is.

Maar doorbraken zijn mogelijk. Dorey schatte dat de nieuwe partij vijf tot zeven zetels zou kunnen winnen, vooral wanneer de kwestie van Gaza een topprioriteit is. Maar in veel kiesdistricten zal het de progressieve stemmen gewoon splitsen en het risico lopen zetels aan Reform of de Tories te geven.

Een gefragmenteerde linkse beweging die haar winst ondermijnt en zuurstof geeft aan Farage zou een nachtmerrie voor Labour zijn. Zou die angst tot verandering binnen de Labourpartij kunnen leiden? Het is onwaarschijnlijk, zei Dorey. De leiding van Labour ziet de grootste dreiging aan de rechterzijde, niet aan de linkerkant. Tenzij de nieuwe partij een serieuze electorale kracht wordt, is het onwaarschijnlijk dat het Starmer in een meer “radicale” richting zal trekken, voegde hij eraan toe.

“Als de nieuwe Corbyn-Sultana-partij electorale mislukt, wat vrijwel zeker het geval zal zijn, zal dit de Labourleiding gewoon overtuigen dat meer radicale linkse beleidsmaatregelen electorale onpopulair zijn. Starmer en consorten zullen blijven streven naar centrumpolitiek of alleen vaag links van het centrum.”

Zijn we getuige van het einde van het tijdperk van de twee partijen? Met de opkomst van Reform, de groei van de Groenen en de defections van legacy-partijen zoals Jake Berry, een voormalige Conservatieve minister die onlangs bij Reform UK kwam, verschuift het landschap.

Voor de supporters van Corbyn en Sultana is Labour “Tory lite” geworden, verstoken van zijn socialistische waarden terwijl het het neoliberalisme omarmt ten koste van de mensen. Of de partij duurzaam zal zijn, blijft nog te bezien.

“Het is wat we een kortstondig fenomeen noemen – een verblindende vlam of helder licht dat net zo snel vervaagt als het verscheen,” zei Dorey. “Of misschien is een betere vergelijking een noodflare, die kort de lucht verlicht en onmiddellijke aandacht trekt maar dan vervaagt en op de grond valt, zonder een spoor achter te laten.”

Abdullatif is hoopvoller. “Het zijn vroege dagen, en er zijn cruciale luister- en leermomenten nodig om ervoor te zorgen dat dit een beweging wordt die kan groeien in plaats van gefragmenteerd te blijven,” zei ze. “Wanneer politieke narratieven naar extremen verschuiven, moeten progressieve bewegingen de herbalans in deze chaos bieden en dat is nu meer dan ooit nodig.”