Kan Canada echt de olie-export naar de VS stoppen als reactie op de invoertarieven van Trump?

Kan Canada echt de olie-export naar de VS stopzetten als reactie op de Trump-tarieven?

Canada, dat bijna al zijn ruwe olie naar de Verenigde Staten exporteert, heeft weinig onderhandelingsruimte omdat de VS de bestemming zijn voor het merendeel van de Canadese exporten. Onlangs heeft de Amerikaanse president Donald Trump besloten om een verhoging van de invoertarieven met 25 procent voor 30 dagen uit te stellen, wat een grote handelsoorlog tussen de VS en Canada heeft voorkomen. Echter, er is woede ontstaan in Canada, waarbij mensen oproepen tot een boycot van Amerikaanse producten en sommigen zelfs voorstellen om de olie-export naar de zuiderbuur stop te zetten.

Het blokkeren van de olie-export naar de VS zou echter enorme economische kosten met zich meebrengen voor Canada, dat bijna al zijn ruwe olie via een netwerk van pijpleidingen naar de VS pompt. Het zou enige tijd duren voor Canada zijn exporten kan diversifiëren, na tientallen jaren van nauwe handelsbanden, versterkt door de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA), die Trump tijdens zijn eerste termijn van 2017 tot 2021 opnieuw heeft onderhandeld.

In theorie zou Canada de olie-export naar de VS kunnen stopzetten als drukmiddel om Trump te laten terugkomen op zijn tariefbedreigingen. Maar dit zou de ruwe olievoorziening naar raffinaderijen in het oosten van Canada verstoren, omdat de pijpleidingen door het Amerikaanse grondgebied lopen.

Hoe werkt het Canadese olie-pijpleidingsysteem?

Een belangrijk punt is hoe de pijpleidinfrastructuur van Canada is aangelegd. De meeste olie wordt geproduceerd in het westen van Canada, maar moet door de VS om de oostkant van Canada te bereiken. De meeste olie komt uit het Western Canada Sedimentary Basin (WCSB), dat de provincies British Columbia, Alberta, Saskatchewan en Manitoba omvat. De ruwe olie wordt via pijpleidingen, die door de VS lopen, naar de oostkustprovincies van Canada, zoals Ontario en Quebec, vervoerd waar het wordt geraffineerd.

In 1994 ondertekenden de VS, Canada en Mexico de NAFTA-overeenkomst, die de meeste invoertarieven tussen de drie landen elimineerde en bepalingen over energiecoöperatie bevatte. De United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA), die NAFTA in 2020 verving onder Trump, behoudt de meeste bepalingen van NAFTA met betrekking tot energie.

Geografie speelt ook een rol in hoe de pijpleidingen zijn aangelegd. De geologie en geografie van het bouwen van pijpleidingen van Alberta naar Ontario en Quebec is uitdagend vanwege het continentale schild en de Grote Meren. Het continentale schild is een gebied van zeer oude en harde Precambrische rotsen dat bijna de helft van de Canadese landmassa uitmaakt.

Bijna al de ruwe olie-exporten van Canada – ongeveer 97 procent – gingen in 2023 naar de VS, volgens gegevens van CER. In 2022 kwam 60 procent van de Amerikaanse olie-importen uit Canada. In 2024 produceerde Canada 5,7 miljoen vaten olie per dag, waarbij ongeveer 4,3 miljoen vaten olieproducten dagelijks naar de VS werden geëxporteerd.

Kan Canada stoppen met het verzenden van ruwe olie naar de VS?

Theoretisch gezien kan dit, maar het is onwaarschijnlijk, zeggen experts. De federale overheid heeft in theorie de autoriteit om de exporten te stoppen. Maar het zou ingewikkeld zijn, aangezien Canada een confederatie is, wat betekent dat de federale overheid en de provincies de macht delen. De olieproductie valt onder de provinciale bevoegdheid.

Er is ook de vraag waar de olie opgeslagen zou worden nadat de tap is dichtgedraaid. “Wanneer pijpleidingen vol zijn, zal het heel moeilijk zijn om ruimte te vinden voor een extra 4 miljoen vaten per dag,” voegde De Silva toe. Als de Canadese regering besluit om de olievoorziening naar de VS stop te zetten, is het ook de vraag hoe de oostelijke delen van Canada – Ontario, Quebec en New Brunswick – aan hun olie zouden komen.

Volgens de 1977-overeenkomst over transittijdbuizen tussen de VS en Canada mag geen enkele openbare autoriteit in de VS of Canada maatregelen nemen die “bedoeld zijn om, of die het effect zouden hebben van, het belemmeren, afleiden, omleiden of op enige manier interfereren met de overdracht van koolwaterstoffen in transit.”

Vorige maand, tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos, zei Trump: “We hebben hun [Canada’s] olie en gas niet nodig. We hebben meer dan wie dan ook.” Hij heeft beloofd om meer olie te boren om een mogelijke stopzetting van de Canadese olie te compenseren.

Er zijn alternatieve manieren om de ruwe olie van het westen van Canada naar het oosten te vervoeren, waaronder per spoor, vrachtwagen, maritiem en tankers. “Pijpleidingen zijn de veiligste manier om olie en gas te transporteren. Ze zijn ook het meest efficiënt en kosteneffectief,” aldus De Silva. Het zou geen volledige oplossing zijn, maar het zou een optie kunnen zijn als dat nodig is.

Volgens gegevens van CER uit 2024 exporteerden pijpleidingen 89,6 procent van de Canadese ruwe olie. De rest werd per spoor en via andere netwerken verzonden.

Canada is actief op zoek naar andere exportmarkten voor zijn olie, maar er is geen snelle oplossing hiervoor. Zelfs onder de vorige regering van president Joe Biden waren er zorgen over de noodzaak voor Canada om zijn pijplijnstrategie te hervormen. Op zijn eerste dag in functie annuleerde Biden de Keystone XL-ruwe olie-pijpleiding van Canada naar de VS vanwege zorgen over klimaatverandering.

“Het is tijd voor Canada om zijn strategie te herzien, omdat we nu zien dat het met de nieuwe regering heel gevaarlijk kan worden voor ons om slechts één klant voor onze exporten te hebben,” schreef econoom Miguel Ouellette in een rapport gepubliceerd in 2021 door het Montreal Economic Institute (MEI).

De Canadese pijpleidingoperator Trans Mountain meldde dat als Trump de tarieven invoert, de leveringen naar Azië waarschijnlijk zullen toenemen. Een pijpleiding werd vorig jaar uitgebreid om olie naar de Pacifische kust van Canada te brengen, vanwaar olie op tankers naar China, Japan en Zuid-Korea wordt verzonden.

Het verbannen van olie-export naar de VS zou ook een zeer negatieve impact hebben op de eigen economie van Canada. “De oliesector is de grootste motor van onze economie,” zei ze. “Aangezien de VS onze grootste exportmarkt is, denk ik dat de federale regering heel, heel zorgvuldig zou nadenken voordat ze die keuze maakt, omdat de binnenlandse effecten bijna even aanzienlijk zouden zijn als de effecten op de VS.”

Wat staat er nog meer op het spel?

In 2022 kwam 79,2 procent van de geraffineerde olie van Canada uit de VS. De VS importeert Canadese ruwe olie, die in het Midwesten van de VS wordt geraffineerd en vervolgens weer aan Canada en de rest van de wereld wordt verkocht.

Een van de argumenten die Canada aandraagt om te voorkomen dat de VS tarieven opleggen, is dat “Canada betaalbare, betrouwbare, veilige energie exporteert die geproduceerd is met hoge milieunormen en een toewijding aan mensenrechten, en dat aan de VS verkoopt tegen een korting. Daarna kopen de Amerikaanse raffinaderijen dat, raffineren het en sturen het weer terug naar Canada en de rest van de wereld met een aanzienlijke kostenverhoging.”

Hogere tarieven zouden brandstof duurder kunnen maken, wat de inflatie zou opstuwen. Ze zouden ook invloed kunnen hebben op exportgerichte sectoren, wat zou leiden tot banenverlies – wat een negatieve impact zou hebben op de Liberale Partij van premier Justin Trudeau, die later dit jaar verkiezingen tegemoet gaat.