Israëlische parlement stemt in met wet ter uitbreiding van controle over benoemingen van rechters

Israël’s parlement keurt wet goed om controle over rechterlijke benoemingen uit te breiden

Het Israëlische parlement heeft een belangrijk onderdeel van de herzieningsplannen van premier Benjamin Netanyahu voor de rechterlijke macht goedgekeurd, ondanks een jarenlange protestbeweging. Critici beschouwen de wet als anti-democratisch.

De wet die donderdag met 67 stemmen in het 120-zits parlement, de Knesset, werd aangenomen, geeft politici meer invloed op de benoeming van rechters. Deze stemming vond plaats kort nadat de regering een proces had gestart om procureur-generaal Gali Baharav-Miara te ontslaan en Ronen Bar, het hoofd van de interne veiligheidsdienst Shin Bet, te ontslaan. Beide figuren zijn kritisch over Netanyahu.

Critici noemden de nieuwe wet een “catastrofe” en een “nail in the coffin van de Israëlische democratie”, terwijl de oppositie snel een verzoekschrift bij het Hooggerechtshof indiende om de wet aan te vechten. Het algemene pakket van rechterlijke hervormingen heeft in 2023 een van de grootste protestbewegingen in de geschiedenis van Israël ontketend, voordat de publieke bezorgdheid werd overschaduwd door de oorlog in Gaza.

Volgens minister van Justitie Yariv Levin, die de wet heeft ingediend, was de maatregel bedoeld om “evenwicht” te herstellen tussen de wetgevende en rechterlijke macht. In zijn slotopmerkingen voor de stemming bekritiseerde Levin het Hooggerechtshof, en zei dat het “de Knesset effectief heeft geneutraliseerd”.

Israël heeft geen geschreven grondwet, maar beschikt over een aantal Basiswetten die zaken zoals mensenrechten en de bevoegdheden van het parlement vastleggen.

“Ons Hooggerechtshof heeft niet alleen de Knesset vertrapt; het heeft zichzelf boven de regering geplaatst,” zei Levin. “Het kan elke regeringsactie annuleren, de regering dwingen om acties te ondernemen, en elke regeringsbenoeming intrekken. De dagen van verzoening en het de mond snoeren zijn voorbij, zullen nooit meer terugkeren.”

Momenteel worden rechters – inclusief leden van het Hooggerechtshof – geselecteerd door een commissie van negen leden, bestaande uit rechters, wetgevers en vertegenwoordigers van de advocatuur, onder toezicht van de minister van Justitie. Onder de nieuwe wet, die aan het begin van de volgende legislatuur van kracht zou worden, zou de commissie nog steeds negen leden hebben: drie rechters van het Hooggerechtshof, de minister van Justitie en een andere minister, één coalitiewetgever, één oppositiewetgever en twee publieke vertegenwoordigers – één benoemd door de meerderheid en de ander door de oppositie.

‘Een spijker in de doodskist’

Yair Lapid, leider van de centrum-rechtse Yesh Atid-partij, kondigde op X aan dat hij namens verschillende oppositiepartijen een beroep had ingediend bij het Hooggerechtshof tegen de wet. “In plaats van zich te concentreren op de terugkeer van hun [Israëlische gevangenen] en het helen van de verdeeldheid binnen het volk, keert deze regering terug naar de exacte wetgeving die het publiek voor 7 oktober verdeelde,” zei Lapid in zijn bericht.

“De wijziging die door de Knesset is aangenomen is een andere spijker in de doodskist van de Israëlische democratie,” zei Eliad Shraga, hoofd van de NGO Beweging voor Kwaliteit van de Regering in Israël en een van de verzoekers tegen de wet. “Dit is een berekende poging om controle over het rechtssysteem te krijgen en het te veranderen in een instrument in handen van politici.”

Het pakket van rechterlijke hervormingen van de regering, dat begin 2023 voor het eerst werd onthuld, leidde tot massale wekelijkse straatprotesten die de Israëlische samenleving polariseerden. Critici van Netanyahu waarschuwen dat het veelzijdige pakket de weg zou kunnen effenen voor autoritair bestuur en door de premier gebruikt zou kunnen worden om mogelijke veroordelingen tegen hem in zijn lopende corruptieproces te onderdrukken, een beschuldiging die de premier ontkent.