Israël valt Iran aan: Staat de wereld op de rand van een nucleaire stralingsincident?

Uitleg: Is de wereld dicht bij een nucleaire stralingsincident?

De aanvallen van Israël op de nucleaire faciliteiten van Iran hebben de zorgen over nucleaire en chemische besmetting doen toenemen, vooral gezien de al verhoogde risico’s door de spanningen tussen India en Pakistan en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft besloten om aanvallen uit te voeren op Iran’s nucleaire faciliteiten, wat bezorgdheid heeft gewekt onder experts en regelgevers op het gebied van nucleaire energie.

Rafael Grossi, de hoofd van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA), heeft onlangs aangegeven dat er een mogelijkheid is van zowel radiologische als chemische besmetting van de beschadigde installatie in Natanz, de belangrijkste nucleaire hub van Iran. Wereldwijde leiders hebben gewaarschuwd dat de Israëlische aanvallen, die afgelopen vrijdag zijn begonnen, de regio verder kunnen destabiliseren en de kans op een nucleaire confrontatie kunnen vergroten.

De Europese Unie, vertegenwoordigd door Kaja Kallas, heeft haar “diepe bezorgdheid” geuit over de escalatie en benadrukt dat diplomatie, en niet militaire actie, de weg is naar een oplossing. Netanyahu heeft jarenlang gepleit voor aanvallen op de nucleaire sites van Iran en heeft deze ongekende aanvallen gelanceerd terwijl nucleaire gesprekken tussen Washington en Teheran plaatsvonden.

De Verenigde Staten hebben verklaard dat zij niet betrokken zijn bij de aanvallen, maar hebben beloofd Teheran niet in staat te stellen nucleaire wapens te verwerven. Iran volhardt in de bewering dat zijn nucleaire programma voor civiele doeleinden is.

Wat zei het IAEA?

Tijdens een urgente sessie van de Raad van Bestuur van het IAEA in Wenen zei Grossi dat de stralingsniveaus buiten de nucleaire installatie in Natanz en een andere faciliteit in Isfahan normaal lijken. Hij waarschuwde echter dat militaire escalatie “de kans op een radiologische vrijgave vergroot”. De IAEA-directeur generaal meldde dat de Israëlische aanval op Natanz het bovengrondse deel van de faciliteit heeft vernietigd, terwijl de ondergrondse centrifuge-installatie niet werd geraakt, maar zonder stroom kwam te zitten door de aanval.

Deze stroomonderbreking zou de ondergrondse centrifuges die uranium verrijken kunnen hebben beschadigd. De centrifuges bevatten een gas genaamd uraniumhexafluoride, wat momenteel de grootste risico’s op chemische besmetting in Natanz met zich meebrengt. Dit gas is zeer vluchtig en corrosief en kan dodelijk zijn bij inademing. Het is onzeker of er gas is ontsnapt uit de centrifuges door het verlies van stroom.

“Te midden van deze uitdagende en complexe omstandigheden is het cruciaal dat het IAEA tijdige en regelmatige technische informatie ontvangt over de faciliteiten en hun respectieve locaties,” aldus Grossi. Zonder deze informatie kan het IAEA “de radiologische omstandigheden en de potentiële impact op de bevolking en het milieu niet nauwkeurig beoordelen”.

Zijn nucleaire faciliteiten eerder aangevallen?

Ja, in het verleden zijn nucleaire faciliteiten in verschillende situaties aangevallen. Gedurende de Iran-Irakoorlog in 1980 beschadigde Iran’s Operatie Scorch Sword de onafgebouwde nucleaire reactor in Osirak, wat de eerste aanval op een nucleaire krachtcentrale was. Israël voerde in het daaropvolgende jaar een luchtaanval uit, die de Franse reactor vernietigde. In 2007 onthulde Israël dat het een Syrische reactor had gebombardeerd, net voordat deze operationeel werd.

De wereld heeft ook andere keren op het randje van nucleaire incidenten gestaan, vaak door miscalculaties. Het meest prominente voorbeeld is het Petrov-incident in september 1983, waarbij een valse alarmmelding in het Sovjet vroegtijdig waarschuwingssysteem bijna tot een nucleaire oorlog leidde.

Meer recent, tijdens de militaire conflicten tussen India en Pakistan, zijn er zorgen geweest over de mogelijkheid van nucleaire wapens. Dergelijke scenario’s verhogen het risico op een nucleaire oorlog, vooral wanneer beide zijden nucleair gewapend zijn.

Heeft de oorlog tussen Rusland en Oekraïne ook de risico’s vergroot?

Ja, de recente nucleaire besmettingsangst kwam aan het licht tijdens de invasie van Rusland in Oekraïne, met name toen Rusland de Zaporizhzhia Nuclear Power Plant in beslag nam. Dit heeft geleid tot ernstige zorgen over de veiligheid van de faciliteit en de risico’s van nucleaire incidenten.

Het is van vitaal belang dat er effectieve maatregelen worden getroffen om de veiligheid van nucleaire faciliteiten te waarborgen, vooral in deze onzekere tijden.