Is er een epidemie van zwerfhonden in India?
Verlatene honden op straat tijdens de G20-top in New Delhi, India, 9 september 2023.
Begin augustus 2025 gaf het Hooggerechtshof van India een drastische opdracht om alle zwerfhonden van de straten van de nationale hoofdstad te verwijderen, wat leidde tot verontwaardiging onder dierenrechtenactivisten. Enkele dagen later wijzigde het hoogste gerechtshof deze opdracht nadat een grotere rechterlijke commissie de zaak had bekeken, waardoor gemeentelijke autoriteiten in staat werden gesteld om de meeste zwerfhonden terug te brengen naar de buurten waar ze vandaan waren gehaald, na sterilisatie en vaccinatie.
Hoewel de herziene opdracht enkele van de emoties heeft bedaard die ontstonden na de aanvankelijke uitspraak, heeft de tussenkomst van het hof ook een bredere discussie in India op gang gebracht over de zwerfhonden op de straten van het land, de overlast die ze veroorzaken en de beste manier om met hen om te gaan. Wat hielden de gerechtelijke uitspraken precies in, wat was de aanleiding, hoe groot is het probleem van de zwerfhonden in India – en hoeveel zwerfhonden zijn er eigenlijk in het land?
Wat beval het Hooggerechtshof?
Op 11 augustus gaf een kamer van het Hooggerechtshof, bestaande uit de rechters JB Pardiwala en R Mahadevan, de Delhi-regering en lokale instanties de opdracht om onmiddellijk te beginnen met het verwijderen van zwerfhonden uit alle gebieden in de Nationale Hoofdstedelijke Regio, waaronder de stad New Delhi en de voorsteden Noida, Ghaziabad, Gurugram en Faridabad. De orders van het hof vereisten dat de autoriteiten “zwerfhonden uit alle gebieden zouden ophalen” en “deze honden naar aangewezen opvangcentra zouden verplaatsen”, met de voorwaarde dat ze niet meer in het openbaar zouden worden vrijgelaten.
De uitspraak kreeg kritiek van dierenrechtenactivisten die zich afvroegen of de lokale overheden de infrastructuur en middelen hadden om de opdracht uit te voeren, met de bezorgdheid dat dit zou kunnen leiden tot wreedheid tegenover de honden. Sommige experts wezen er ook op dat de opdracht van het Hooggerechtshof mogelijk in strijd was met de Dierenbeheersregels van India, die in 2023 waren geïntroduceerd. Deze regels zijn opgesteld om de populaties zwerfhonden op een humane manier te beheersen, door middel van het vangen, steriliseren, vaccineren en daarna weer vrijlaten van de honden. Echter, de opdracht van 11 augustus verbood hun vrijlating op de straten van Delhi.
Uiteindelijk, te midden van protesten, hoorde een nieuwe kamer van drie rechters de zaak opnieuw op 22 augustus en wijzigde de eerdere uitspraak. “De honden die worden opgehaald, moeten worden gesteriliseerd, ontwormd, gevaccineerd en weer worden vrijgelaten in hetzelfde gebied waar ze vandaan zijn gehaald,” aldus het hof, in overeenstemming met de geboortebeperkingsregels. Het hof verduidelijkte echter dat de vrijlating na vangst niet zou “gelden voor honden die besmet zijn met hondsdolheid of waarvan wordt vermoed dat ze besmet zijn, en voor die honden die agressief gedrag vertonen”.
Daarnaast gaf het hof de opdracht om in elke gemeentelijke wijk speciale voederplekken voor zwerfhonden te creëren, en maakte het duidelijk dat het nu verboden zou zijn om honden op straat te voeren. Het hof vroeg ook andere staten en federaal bestuurde gebieden om zich bij de zaak aan te sluiten, wat de weg vrijmaakte voor de opdracht, die momenteel beperkt is tot de hoofdstad en de omliggende gebieden, om een landelijke wet te worden.
Heeft India een hondenbijtcrisis?
Het Hooggerechtshof nam de zaak onder de loep vanwege zorgen over het toenemende aantal hondenbijtgevallen in het land. Volgens gegevens van het federale Ministerie van Gezondheid registreerde het land in 2022 2.189.909 hondenbijtgevallen, een aantal dat in 2023 steeg naar 3.052.521 gevallen, en in 2024 naar 3.715.713 gevallen. Hondenbeten, net als beten van andere dieren, kunnen het hondsdolheidsvirus op mensen overdragen. Wanneer dit niet behandeld wordt, manifesteert het zich als woedende of verlammende hondsdolheid, wat bijna altijd dodelijk is zodra de symptomen zich ontwikkelen. In India zijn hondenbeten goed voor 99 procent van de dodelijke gevallen van hondsdolheid.
Gegevens van het federale Ministerie van Gezondheid tonen aan dat India respectievelijk 21, 50 en 54 dodelijke gevallen van hondsdolheid onder mensen registreerde in de afgelopen drie jaar. Maar experts betwijfelen deze cijfers. Terwijl federale gegevens aantonen dat de zuidelijke staat Kerala in 2022, 2023 en 2024 respectievelijk 0, 1 en 3 dodelijke gevallen van hondsdolheid registreerde, zeggen de gezondheidsautoriteiten van de staat zelf dat Kerala in die jaren 15, 17 en 22 doden had. Een recente studie van The Lancet schatte dat er jaarlijks 5.726 dodelijke gevallen van hondsdolheid onder mensen in India plaatsvinden. Dit is ook een conservatieve schatting, volgens Omesh Bharti, adjunct-directeur en epidemioloog van de gezondheidsafdeling in de noordelijke staat Himachal Pradesh. “Ik denk dat het dichter bij de 10.000 ligt,” zei Bharti. “In de afgelopen 10 jaar zijn de hondenbijtgevallen 10 keer toegenomen. Tegelijkertijd zijn de sterfgevallen ook gedaald,” voegde hij eraan toe, vanwege de toegenomen beschikbaarheid van het hondsdolheidvaccin en immunoglobuline, dat onmiddellijke kortetermijnbescherming tegen hondsdolheid biedt na mogelijke blootstelling. India draagt 36 procent van de wereldwijde dodelijke gevallen van hondsdolheid, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Heeft India een probleem met het tellen van honden?
Nishant Kumar, hoofd van Thinkpaws, een denktank in New Delhi die zich richt op de interactie tussen mensen, dieren en afvalsystemen, zegt dat zwerfhonden territoriale groepen vormen. “Bonden honden leren te discrimineren tussen bekende voerders en onbekende vreemden, wat leidt tot strategische agressie zoals blaffen of achtervolgen om hun straten te beschermen,” zei Kumar, die ook een onderzoeksmedewerker is bij het National Centre for Biological Sciences in Bengaluru.
Maar er blijven vragen bestaan over of Delhi en India zelfs een nauwkeurige telling van hun zwerfhondenpopulaties hebben. De Livestock Census van 2019, uitgevoerd door de afdeling Dierhouderij en Melkveehouderij van de Indiase regering – de meest recente landelijke telling van zwerfhonden – vond dat India 15 miljoen zwerfhonden had, waarvan Delhi er 55.462 huisvestte. Maar de eigen gegevens van de overheid toonden ook aan dat Delhi in 2019 45.052 bijtgevallen registreerde – een zeer hoog aantal vergeleken met de geschatte populatie, wat vragen oproept over de kwaliteit van de gegevens in kwestie. Een ongepubliceerde studie van Thinkpaws schatte ondertussen de hondendichtheid in de nationale hoofdstad op ongeveer 550 honden per vierkante kilometer. Wanneer dit wordt geëxtrapoleerd over Delhi, suggereert dit een geschatte populatie van 825.313 zwerfhonden – bijna 15 keer de gegevens van de volkstelling van 2019. De Livestock Census van 2024 zou op 31 maart worden voltooid, maar is vertraagd.
Hoe heeft Bhutan 100 procent sterilisatie bereikt?
De uitspraak van het hoogste gerechtshof van India heeft ook vragen opgeroepen over de vraag of alle zwerfhonden realistisch gezien gesteriliseerd kunnen worden. Hoewel het een klein land is in vergelijking, heeft Bhutan aangetoond dat het mogelijk is. In 2023 werd het Himalaya-land, ingeklemd tussen India en China, het eerste land ter wereld dat 100 procent sterilisatie van zijn zwerfhondenpopulatie bereikte. Het land vaccinneerde ook 90 procent van zijn 110.000 zwerfhondenpopulatie in slechts twee jaar – dat is meer dan de 70 procent vaccinatiegraad die nodig is om groepsimmuniteit te behouden in het geval van ziekten zoals hondsdolheid. Kinley Dorji, dierenarts en hoofd van het Nationale Veterinaire Ziekenhuis in Bhutan, die ook deze inspanningen leidde, zei dat een “gehele nationale” benadering en de tijdgebonden aard van het programma, dat werd gepusht door de koning van het land, werkte. “Omdat het bevel van onze koning kwam, werkte iedereen samen. Het was niet alleen aan de afdeling veeteelt of de gemeente overgelaten. Iedereen, van de strijdkrachten en vrijwilligers van De-suung [het nationale dienstprogramma van Bhutan] tot de boeren, deed mee,” zei Dorji.
Het programma werd in drie fasen uitgevoerd. “De nationale sterilisatie nam slechts twee weken in beslag. Vervolgens begon de opruimfase, gericht op de honden die tijdens de nationale fase waren gemist. De laatste fase kostte ons enkele maanden, omdat we veel tijd besteedden aan het vangen van de resterende ongrijpbare honden,” zei Dorji. Het team gebruikte orale sedatie, vangkooien en pijlen. Alleen in de dichtbevolkte hoofdstad Thimphu moesten ze aparte opvangcentra opzetten voor problematische honden die mensen bijten. Alle andere honden werden weer vrijgelaten in hetzelfde gebied waar ze vandaan waren gehaald. Het programma, dat begon in augustus 2021, werd in oktober 2023 stopgezet, toen het land 100 procent sterilisatie van zwerfhonden bereikte. Bhutan gaf 305 miljoen ngultrum ($3,5 miljoen) uit en stelde tijdens het programma 13.000 mensen in dienst.
Wat is de toekomst van het beheer van zwerfhonden in India?
India heeft, in vergelijking met Bhutan, nog een lange weg te gaan, zeggen experts. Bharti, de epidemioloog uit Himachal Pradesh, die regelmatig met hondenbijt slachtoffers omgaat, zegt dat de uitspraak van het Hooggerechtshof de falen van lokale overheden en non-profitorganisaties in het hele land benadrukt. “Ze hebben gefaald in het beschermen van de burgers, en ze hebben gefaald in het steriliseren en immuniseren van deze honden,” zei hij. Meghna Uniyal, directeur van de Humane Foundation for People and Animals, een non-profitorganisatie, verwelkomde de laatste richtlijnen van het hoogste gerechtshof van het land. “We hebben hier twee jaar op gewacht,” zei Uniyal. “Openbare voedering is nu verboden, en bijtende honden moeten van de straten worden gehaald.” Maar de zorgen over de conflicten tussen mensen en honden zullen in India niet snel verdwijnen, zei Kumar van Thinkpaws. Wat nodig is, zei hij, is een langetermijnplan, inclusief onderdak-gebaseerde quarantaines voor honden die bekend zijn met ziekten of die bijten, vaccinatie van honden, adoptie van zwerfhonden en mechanismen om de praktijk van honden die van open vuilnisbelten eten te verminderen. Alles minder, zei hij, “is misgeleide compassie”.
